Parijs - 19e eeuw Jean Baptiste Louis Gresset - Edities Editie 1748

CuBra

HOME

 

1748

Bijdrage van Jos Swiers

Over de editie van 1748: Au de'pens [sic] de la Compagnie

 

Enige overwegingen van Jos Swiers aan de hand van het exemplaar in zijn bibliotheek.

 

 

Deze uitgave is een 'convoluut' van 5 uitgaven: 4 delen 1 t/m 4 en een supplement, alle gedateerd 1748 (zie hieronder).

Ik heb tot nu toe 4 exemplaren van deze uitgave gezien en die zien er allemaal identiek uit (op de band na natuurlijk). Wereldwijd zitten er vele exemplaren in allerlei bibliotheken. Dat betekent vrijwel altijd dat het een behoorlijke oplage geweest moet zijn.

Ik heb sterk de indruk dat de 5 delen niet afzonderlijk zijn verschenen, maar als één geheel zijn vervaardigd. Omdat ik tot op heden nog geen exemplaar heb kunnen traceren dat niet is ingebonden, kan ik deze aanname (nog) niet bewijzen.

Maar alle exemplaren hebben steeds het supplement en dat wijst op een gelijktijdig publicatiemoment.

 

Het imprint 'Aux de'pens de la Compagnie' (inderdaad, die apostrof i.p.v. het accent aigu is opvallend) kan voor 2 zaken staan:

 

1. Het is een niet-geautoriseerde druk (roofdruk). De aanleiding kan zijn dat publicatie in Frankrijk nog steeds omstreden was of dat men een druk wilde buiten de toestemming van Gresset om. Zoals al elders in het Museum/Gresset gemeld was Gresset over die praktijken inmiddels behoorlijk pissig. Deze imprintterm komt wel meer voor bij roofdrukken. De vraag is dan of het een Amsterdamse/Hollandse of een Franse roofdruk is. Dat is heel lastig te beoordelen. Het drukwerk is uiterst slordig gedaan. Op de titelbladen staat alles schots en scheef. De bovenkastletters in de tekst zijn nergens scherp en sommige letters vallen zelf helemaal weg. Het papier is van inferieure kwaliteit. Het heeft wel een watermerk (duiventros), maar dat is een veel voorkomend merk. Het frontispice ziet er niet uit (zie afbeelding hieronder).

2. De uitgave is voor één uitgever alleen te riskant en/of te kostbaar. In zulke gevallen sloegen in die tijd uitgevers/boekhandelaren de handen ineen en brachten dan gezamenlijk een boek uit onder het imprint 'Aux dépens de la Compagnie'. Dat kom je dan ook regelmatig tegen. Met allerlei steden als plaats van uitgifte (Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Londen, Parijs, Rouen (!), Bazel, Antwerpen, Gent, Keulen en noem maar op. Die plaatsen kloppen meestal niet met de oorspronkelijke plaats van uitgifte. Amsterdam kan voor onze Gresset-uitgave dus net zo goed Londen zijn, of Rouen. Het gaat om honderden titels. Kijk je naar die titels dan gaat het inderdaad nogal eens om omstreden boeken en vooral ook Franstalige teksten.

 

Het kan natuurlijk ook nog eens een combinatie van deze 2 verschijningsvormen zijn geweest.

Wie zal het zeggen?

Ik misschien. Want de waarschijnlijk grote oplage wijst op een behoorlijke investering en dat pleit voor een gezamenlijke uitgave door meerdere uitgevers/boekhandelaren. De bedenkelijke drukkwaliteit wijst dan meer naar het karakter van een roofdruk. De combinatietheorie ligt dan het meest voor de hand. Met een grote kans dat de druk ook niet uit Amsterdam komt.

 

Bij deze uitgave zit een frontispice. Het is vrijwel zeker hetzelfde als het frontispice uit de uitgave van 1747 (zoals Roudier vermeldt) (zie hieronder voor de afbeelding).

Die afbeelding is zeker van François-Gérard Scotin (geb. 20 januari 1703). Een goed exemplaar ervan bevindt zich in het British Museum. Het is een boekillustratie (ets) die uit een boek afkomstig is. Welk boek dat weten ze in Londen ook niet. Ik ga ervan uit dat die afbeelding gejat is en vervolgens gebruikt voor deze Gresset edities van 1747 en 1748.

 

Tot slot zit in het supplement nog een opvallend 'Avis du libraire' (zie hieronder). Het staat direct achter de titelpagina op p.1 recto.

 

Eerste deel met frontispiece van Scotin (zie ook verderop)

 

 

Het Avis van de uitgever:

 

 

Het frontispiece van Scotin in het British Museum

 

 

Beschrijving van het British Museum:
 

Department: Prints & Drawings
Registration number: 1900,1231.1622
Techniques: etching

Production person: Print made by François Gérard Scotin

Date: 1718-1785
Description: Landscape with, in the foreground, a seated young man playing flute for a woman seated beside him and making flower wreaths; on the left a woman with bird perched on her shoulder, a winged figure leaning on a spear, and a satyr; flock of sheep in the middleground; illustration to an unidentified book
Etching
Inscriptions: Inscription Content: Lettered with production detail: 'F. G. Scotin Sculp.'.
Dimensions:
Height: 127 millimetres
Width: 84 millimetres
Acquisition date
1900
Acquisition name
Bequeathed by Henry Spencer Ashbee