INHOUD PALEIS RAADHUIS
CUBRA HOME
Heemkundig werk op CuBra
Heemkunde Tilburg Pierre van Beek
Heemkunde Tilburg Lambert de Wijs
Heemkunde Tilburg A.J.A.C. van Delft
Diverse auteurs

Deze rubriek wordt geredigeerd door Ben van de Pol

Copyright 2017 van deze digitale presentatie en ontsluiting: Stichting Cultureel Brabant - CuBra & Ben van de Pol

 

Van Paleis tot Paleis-raadhuis

 

 

Hoofdstuk 4

 

Uit de Nieuwe Tilburgsche Courant van 29-04-1936 t/m 13-06-1936


Inhoud

[Datum - weekdag - pagina - Titel / In roze de signatuur - Ongesigneerde stukken zijn redactionele bijdragen]

 

36 04 29    wo    2     1 Aankondiging collecte

36 04 29    wo    4     2 De collecte is begonnen

36 05 06    wo    2     Tilburg Vooruit - Ook de Noordhoek van de partij

36 05 07    do     2     Het openluchtspel bij de Paleis-Raadhuisfeesten

36 05 16    za     13   Denkbeelden omtrent onzen stadsuitleg

36 05 18    ma    3     Handelsreizigersvereeniging Noord-Brabant - Jaarvergadering

36 05 20    wo    7     Ingez. St. - Gasfabriek 1   J. v.d. Voort

36 05 22    vr      2     Het openluchtspel Tilburg - nr. 279262   S. v.d. B.

36 05 25    ma    7     Ingez. St. - Gasfabriek 2

36 05 27    wo    5     1 Koning Willem II en Tilburg

36 05 27    wo    5     2 Een sterrit voor fietsers

36 05 27    wo    3     3 Heuvel's Belang - Vergadering

36 05 28    do     1     1 P.A. Loyens gaat heen

36 05 28    do     2     2 Willem II-tentoonstelling gedurende de Paleis-Raadhuisfeesten

36 05 29    vr      13   1 Ingebruikneming Paleis-Raadhuis - Stand van zaken

36 05 29    vr      2     2 Het openluchtspel

36 05 29    vr      2     3 Kampioenschap redding van drenkelingen definitief in Tilburg

36 05 30    za     10   Rond het nieuwe Raadhuis

36 06 02    di      12   De Arnhemse Orkestvereeniging bij de Raadhuisfeesten

36 06 03    wo    12   1 Het historisch openluchtspel tijdens de Paleis-Raadhuisfeesten

36 06 03    wo    6     2 Ingez. St. - Jubelgedicht bij het Paleis-Raadhuis  Een werklooze

36 06 05    vr      2     Het historisch openluchtspel - Wie er zooal aan medewerken

36 06 06    za     2     Meubileering Raadhuis

36 06 09    di      2     1 Subsidies voor medewerkende vereenigingen

36 06 09    di      2     2 De dag van 2 Augustus

36 06 10    wo    2/3  1 Tilburg Vooruit - Advertentie inzending programma's

36 06 10    wo    2     2 Paleis-Raadhuisfeesten - Wandelsport

36 06 10    wo    2     3 Meubileering Paleis-Raadhuis

36 06 12    vr      15   Het programma der feestelijkheden - Een gedenkpenning

36 06 13    za     10   1 Verleende subsidies feestelijkheden

36 06 13    za     2     2 Paleis-Raadhuis - Meubileering

36 06 13    za     6     3 Ingez. St. - Het Paleis-Raadhuis Tilburg 1936   H. v. IJ.

36 06 13    za     10   4 Ingez. St. - Geld stinkt niet bij bestuur Middenstandsbond   Besterd

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 29 april 1936

 

 

Tilburg Vooruit

 

Aankondiging collecte

 

 

Gaarne voldoen wij aan het verzoek om te wijzen op achterstaande advertentie, waarin de vereeniging Tilburg Vooruit de collecte aankondigt voor de inzameling van gelden voor het geschenk, dat de gemeentenaren aan het Gemeentebestuur zullen aanbieden ter gelegenheid van de officieele ingebruikneming van het Paleis-Raadhuis.

Wij verwachten dat Tilburg goed voor den dag zal komen en milde bijdragen zal schenken, opdat deze aanbieding een voornaam punt der feesten zal worden.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 29 april 1936

 

 

Advertentie

 

 

Paleis-Raadhuisfeesten

 

Het bestuur van Tilburg Vooruit deelt hierdoor mede, dat heden door de diverse wijk- en winkeliersvereenigingen de collecte is begonnen voor de inzameling van gelden voor het geschenk, dat door de gemeentenaren zal worden aangeboden ter gelegenheid van de officieele ingebruikneming van het Paleis-Raadhuis.

Wij bevelen deze collecte in de belangstelling van de gemeentenaren aan.

 

Namens het bestuur van Tilburg Vooruit,

A.J. Claesen,

Penningmeester.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 6 mei 1936

 

 

De Stadhuisfeesten

 

Ook de Noordhoek van de partij

 

 

Op de dezer dagen gehouden vergadering van het bestuur der winkeliersvereeniging Noordhoek met het bestuur van Tilburg Vooruit werd besloten, dat ook deze wijk met de a.s. Stadhuisfeesten haar beste beentje vooruit zal zetten. Door Tilburg Vooruit werd toegezegd, dat er muziek in de wijk zal zijn, alsook eene openluchtbioscoop. De winkeliers zelf zullen iets aparts brengen, waarover nu echter nog geen mededeelingen kunnen worden gedaan. Voor hen, die zich nog herinneren hoe met de jubileumfeesten de Noordstraat eene attractie was, die zullen ook nu overtuigd zijn, dat met vereende krachten veel tot stand kan worden gebracht.

Het bestuur van de Noordhoek mag het zich eene voldoening achten, dat zij aan Tilburg Vooruit eenige "tips" heeft verschaft, die bij dat bestuur zeer in den smaak vielen en ook met dank ter harte zullen worden genomen; het mooie daarvan is, dat er de geheele stad van kan profiteeren.

Geen wonder dan ook, dat de bijeenkomst eene weerspiegeling van eene hartelijke verstandhouding was.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - donderdag 7 mei 1936

 

 

Het openluchtspel bij de Paleis-Raadhuisfeesten

 

Een evenement van historische beteekenis

 

Regie opgedragen aan Hans van Meerten

 

Een spel met ruim 40 sprekende rollen en plm. 250 executanten

 

 

Ongetwijfeld zullen onze lezers er wel belang in stellen eens wat naders te vernemen over het tijdens de paleis-raadhuisfeesten onder auspiciën van de Kleine Academie op te voeren openluchtspel. Men heeft er nu en dan al eens een kort bericht over kunnen lezen, dat echter hoogstens voldoende was om de nieuwsgierigheid te prikkelen. Thans echter zijn wij in de gelegenheid nadere bijzonderheden, die wij uit de beste bron verkregen hebben, te publiceeren.

 

De voorgeschiedenis

Alvorens hiertoe over te gaan, willen we echter eerst even onder de aandacht brengen, dat het denkbeeld van de Kleine Academie om in Tilburg een openluchtspel te brengen, niet eerst met het nieuwe paleis-raadhuis is opgekomen. Reeds lang had de R.K. Volksuniversiteit een dergelijk plan, doch in de a.s. feesten vond men een graag aangegrepen gelegenheid om de gekoesterde idealen te verwezenlijken. Aanvankelijk lag het in het voornemen bij de feesten te doen opvoeren het nieuwe spel van den Oisterwijker den heer Jan Vuijsters "Het is niet geoorloofd", waarvoor de achtergevel van het nieuwe stadhuis een prachtig decor vormt doch de burgemeester gaf de voorkeur aan een stuk, dat geheel sloot in de sfeer van het paleis-raadhuisfeest.

Toen kwam uit den boezem van het Academie-bestuur het voorstel naar voren om een geheel nieuw stuk te brengen over Willem II en Tilburg, want wat zou anders beter in het kader der feesten passen. Men trof het met dit denkbeeld al heel gelukkig want het was weer de heer Vuijsters, die zich aanstonds tot het schrijven van het verlangde bereid verklaarde. En het tweede geluk daarbij was, dat dit werk zoodanig uitviel, dat niet alleen de historici, aan welke het ter inzage gegeven werd, ervan konden getuigen dat de historische gegevens zeer juist waren, maar dat ook 'n vooraanstaand artist het ook als toneelspel geslaagd durfde noemen.

Bij de vele nog restende moeilijkheden was nu o.a. nog de vraag naar een regisseur, welke het zou aandurven om zulk een massaregie - want dat wordt het zooals nog wel nader blijken zal - op zich te nemen. Doch ook hierin is men gelukkig geslaagd. Deze taak is namelijk gisteren opgedragen aan niemand minder dan den heer Hans van Meerten, die te Den Bosch ook "Beatrijs" regisseerde. Wie dit werk heeft mogen genieten, zal moeten getuigen, dat men al moeilijk een betere keus had kunnen doen.

 

Een en ander over spel en spelers

De officieele titel voor het stuk is nog niet vastgesteld, doch dit is voor den lezer voorloopig nog van minder belang, daar men immers weet, dat het zal handelen over Willem II en Tilburg, waarbij uit den aard der zaak Koning Willem II, aanvankelijk als Prins en later als Koning, de hoofdfiguur vormt. Daarnaast echter bevat het werk nog 40 tot 45 sprekende rollen, terwijl het totaal aantal medespelenden niet minder dan 200 tot 250 personen zal bedragen. Van de belangrijke figuren die men zal zien optreden, noemen wij o.a. Pastoor Zwijsen, Sasse van Ysselt, minister Mutsaers, minister van Son, voorts eenige belangrijke figuren uit de toenmalige industrie o.a. Pieter Vreede, Van Dooren, Diepen, Blomjous, zoo men ziet alle namen, die thans ook nog in onze stad een zeer bekenden klank hebben. Uit den adel zal vertegenwoordigd zijn jhr. Verheijen terwijl men voor wat het militaire gedeelte betreft o.a. zal kunnen kennis maken met commandant Majoie van de dragonders. Verder komen in het stuk nog voor 50 tot 60 ruiters en fraters en zusters welke congregaties - naar men weet - door Willem II's tijdgenoot, den lateren mgr. Zwijsen, werden gesticht.

Het spel is verdeeld in drie bedrijven met een slot-apotheose, in welke laatste Koning Willem II te Tilburg sterft. Vooral deze apotheose belooft door de bijzondere belichtingen iets zeer indrukwekkends te worden. Een buitengewone attractie beteekenen voorts de in het tweede bedrijf voorkomende folkloristische dansen, waarvoor de leiding werd opgedragen aan mevr. Xanda Stradowska, voor Tilburg geen geheel onbekende, daar deze in den voorbijen winter optrad bij den dansavond der Kleine Academie.

Wie de hoofdrollen zullen vertolken is nog niet bepaald, doch wel staat vast, dat dit zal geschieden door beroepsspelers terwijl de figuren uit de bijrollen, waaronder er verschillende zijn, die het Tilburgsche dialect moeten spreken, gerequireerd zullen worden uit de Tilburgsche dilettantenwereld.

 

De opvoering

De opvoering zal geschieden aan de achterzijde van het Paleis-Raadhuis, dus aan den kant van het Willemsplein zoodat het paleis derhalve de achtergrond vormt. De speelruimte beslaat de heele breedte van het paleis terwijl de diepte ervan 24 meter bedraagt. Op het Willemsplein zelve zullen amphitheatersgewijze gebouwde tribunen verrijzen, welke aan plm. 2000 personen plaats zullen bieden terwijl een versterkingsinstallatie er zorg voor draagt, dat het gesproken woord tot in de uiterste hoeken verstaan kan worden.

Naar wij voorts vernemen, ligt het in de bedoeling de heele Tilburgsche bevolking van dit unieke spel te doen genieten, en met het oog hierop worden door de Kleine Academie momenteel met B. en W. besprekingen gevoerd om te bereiken, dat ook de minst draagkrachtigen het spel zullen kunnen bijwonen. Laten we hopen, dat deze pogingen met succes bekroond worden.

De eerste opvoering zal geschieden op den dag van de opening van het paleis-raadhuis, 1 Augustus, en reprises vinden plaats op 2, 8 en 9 Augustus terwijl wellicht nog meerdere herhalingen gegeven worden. Het staat reeds nu vast, dat de première zal worden bijgewoond door hooge landsautoriteiten en men koestert tevens de hoop hierbij het Koninklijk Huis te mogen vertegenwoordigd zien. Reeds nu, na de nog weinige publicaties, begint er in den lande al belangstelling voor dit openluchtspel te bestaan, ter illustratie waarvan wij hier melding kunnen maken van het typische feit, dat reeds heden een bekend persoon van buiten Tilburg plaatsen besproken heeft. Deze belangstelling zal straks niet ongemotiveerd blijken want - zooals bovenstaande al wel voldoende aangeeft - wordt er alles op gericht om het Tilburgsche openluchtspel tot een historisch evenement te maken, niet alleen van beteekenis voor onze stad maar voor heel Brabant en door Oranje ook voor heel Nederland.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 16 mei 1936

 

 

Denkbeelden omtrent onzen stadsuitleg

 

Rondom Paleis-Raadhuis en het oude "Secretarie"

 

Wat de toekomst brengen kan

 

 

Toen Koning Willem II in den schaduw van den fraaien Heikeschen "stadstoren" zijn paleis in den bouwtrant der "Engelsche burchten" liet optrekken, leefde bij den Vorst het denkbeeld om de omgeving, toen nog "ode und leer", een waardig aanzien te geven. De "Koningswaai" zou daartoe herschapen worden in een stervormige phalanx van straten, alle uitmondende op het Willemsplein. En wel van straten, volgebouwd met aristocratische huizingen - minstens twee verdiepingen hoog (men zie de Paleisstraat) - en dragende de namen van personen nauw verwant aan den Oranje-stam.

Helaas, de Vorst is te vroeg gestorven en van het mooie plan is niets terecht gekomen. Maar dan ook letterlijk niets! Het is een vrij onooglijke omgeving geworden en het trotsche Koningsslot - men zal er straks na de voltooiing der "restauratie" de pracht van kunnen bewonderen! - werd ombouwd met een reeks "barakken" die spotte met elke piëteit. Waarlijk, men slaat de handen ineen over den "treurigen moed" van het toenmalige stadsbestuur om zooveel "verwoesting" te durven aanrichten aan een stadsdeel, dat voorbestemd was om te vormen 't aureool van het Nederlandsche Leeds. Een troostelooze ruïne schier, waarop van toepassing zijn de woorden van Schiller in zijn rijk geschakeerd meesterstuk "Das Lied von der Glocke":

     In den öden Fensterhöhlen

     Wohnt das Grauen,

     Und des Himmels Wolken schauen

     Hoch hinein.

 

Maar kom, laten we staken onze klaagzangen van Jeremias, want "de tijt en stont zijn daer", waarop de wanstaltige fundamenten dezer architectonische orgie worden gesloopt. De herrijzenis van het eertijds weelderige paleis staat te worden voltrokken en wanneer wij ons oor goed te luisteren hebben gelegd, dan valt daaruit af te leiden, dat eerlang de "misdaad onzer voorouders" zal worden uitgewischt en verzoend.

Weliswaar zal daartoe veel noodig zijn! We denken aan:

1. De doorbraak van de Heuvelstraat naar het Willemsplein, waarvoor de plannen steeds vaster vormen aannemen, te meer wijl de huisvesting van den dienst der "Publieke Werken" met den dag ondraaglijker wordt. Er is al eens in den Raad het denkbeeld geopperd - door het toenmalige raadslid v. Acker - om in verbinding te treden met 't Rijk, teneinde te komen tot centralisatie van allerlei (belasting)diensten enz. in eenzelfde centraal gebouw. Ware het niet mogelijk om, in deze richting samenwerkend, te komen tot berging van gemeente- en rijkskantoren in één gemeenschappelijk onderdak? Er kon dan iets verrijzen wat aanzienlijk is en met vermijding van al te hooge kosten voor beide. Zijn we wél georiënteerd, dan wordt voor de verwezenlijking van dit "denkbeeld" in gemeentelijke Overheidskringen inderdaad neiging gevoeld.

2. Het spreekt natuurlijk vanzelf, dat nu het Willemsplein aanstonds is voorbestemd om te dienen tot schouwtooneel vanaf het paleisbordes voor aubades en avondmuziek-huldebetoogingen, defilé's enz., de vischmarkt een sta-in-de-weg gaat vormen. Er is trouwens al lang sprake van de verplaatsing dezer ietwat huiselijke inrichting naar een beter geëigende omgeving - wij denken aan de Piushaven - en wij hebben den indruk, dat wat hier ook al te onzalige ure is opgericht, op zijn laatste beenen loopt.

Maar nog voornamer is de kwestie van de opruiming van enkele den tuin van het paleis aan de noordzijde belendende panden, nl. van de Wed. Schuurmans en de firma Bronsgeest. Er is nu reeds door de slooping van de kavaljes, die het paleis hebben omringd, een ferme ruimte ontstaan, die aanstonds uitstekend zou kunnen dienen voor centrale autoparkeerplaats. Wanneer daaraan nu nog kon worden toegevoegd de oppervlakte der beide evengenoemde perceelen, dan was ook van dit probleem - want dat is het! - een gewenschte oplossing gevonden.

Nu is het ons bekend, dat het gemeentebestuur reeds jaren doende is om eigenaresse te worden van deze panden, maar tot een "minnelijke schikking" omtrent de kosten van aankoop is men nooit kunnen geraken. En daarom werd de zaak eigenlijk maar zoo'n beetje blauw-blauw gelaten. Maar thans kan deze toestand uiteraard niet veel langer meer blijven voortduren. Het verkeersbelang eischt onverwijlde opruiming. Kan het niet goedschiks, dan maar kwaadschiks. Op het eerste schijnt weinig uitzicht te bestaan. Welnu, rest slechts "onteigening ten algemeenen nutte". En dan zou het wel 'ns kunnen gebeuren - laten we zeggen, de algemeene verwachting is zoo - dat de "eigenaren" spijt kregen van "vroegere bedragen"! Summa summarum - onze lezers behoeven zich niet al te zeer te verbazen, als ze vandaag of morgen de "oplossing" in de krant vinden! En dan zal rondom het paleis, dat nu al reeds als een "juweel" in deze omgeving daar staat te pronken - men sla er de foto's maar eens op na, waarmede we deze "beschouwingen" verluchten - een nog fraaier stadsbeeld worden geschapen.

     Te min men van de dingen weet,

     te eer is de critiek gereed.

                                        Gezelle

 

Van meet af hebben velen zichzelf en anderen de vraag gesteld, of het monumentale standbeeld van Mgr. Zwijsen geen sta-in-de-weg zou vormen voor het verkrijgen van een behoorlijk overzicht over tuin, oprijlanen en vóórfront van het paleis. De "restaurateur" Oscar Leeuw, 'n man die over 'n zeldzamen universeelen "smaak" beschikt - wie aanstonds het "interieur" binnentreedt, zal zulks beamen - ried intusschen elke wijziging af. En nu deed zich enkele dagen geleden het geval voor, dat de beeldhouwer prof. Wenckebach, die in opdracht van de gezamenlijke gemeente-ambtenaren bezig is aan de vervaardiging van een witmarmeren borstbeeld van Willem II om dit te plaatsen in de hal van het paleis, te dezer stede vertoefde en een bezoek bracht o.a. bij den Burgemeester. Deze, ook al bekommerd om het "vraagstuk" van het Zwijsen-monument, greep deze ongezochte gelegenheid aan om van een deskundige "par excellence" als de heer Wenckebach is, een (gratis!) oordeel en advies ter zake te verkrijgen. "Wat denkt u van deze situatie en combinatie?" vroeg de Burgemeester den beeldhouwer, toen ze samen op 't Marktveld stonden. En met één blik luidde prompt en spontaan het antwoord: "Dat is een uitstekend geheel, waaraan u niets moet wijzigen. Een unieke combinatie, prachtig gevonden!" Zouden wij allen (met een blik op het "gesammt-Ansicht" van den kunstschilder Frans Mandos) nu het (eigen) wijze hoofd maar niet buigen en aanvaarden wat gegeven is?... In elk geval, bij heel velen, en op de allereerste plaats bij het dagelijksch gemeentebestuur, heerscht er thans geen dubio meer.

 

Voor we deze "contreien" verlaten, nog even iets over de huisvesting onzer Musea. Die is, met alle waardeering voor wat de dienst van P.W. er inwendig van heeft weten te maken, veel te bekrompen. Alles is nu reeds propvol, ja overbezet en dan is er nog geen zier ruimte over om onze zg. "oudheidskamer", waarvoor de heer de Wijs zich zooveel moeite getroost, een onderdak te verleenen. Daar dient nu nota bene de zolder van 't museumgebouw voor! Men verontrustte zich niet, alles is er veilig bewaard maar de bedoeling is toch eigenlijk, dat het zal worden "tentoongesteld". En dát kan nu niet! Geen wonder dus, dat reeds "overwegingen" zijn gerezen om verbetering aan te brengen. In dezen zin bijv. dat van het Natuur-Historisch Museum het geheele gebouw wordt ter beschikking gesteld en het overige elders wordt ondergebracht. Bijv. in het complex waar we al P.W. en de belastingdiensten 'n onderdak verschaften. Het is intusschen niet zeker, dat aan de uitvoering van dit plan reeds in de eerste maanden kan worden gedacht. Al staat 't vast, dat het die richting uit moet en ook gaat.

Zoo komen we ten slotte en als vanzelf aan… de "Boterhal" en de "Phil". Van Thoman à Kempis is het wijsgeerige woord: "Wij zouden veel vrede kunnen genieten, indien wij ons niet wilden bemoeien met de woorden en werken van andere menschen en met datgene wat tot onze zorg niet behoort." Maar de "Boterhal" is gesticht door een vroegeren "volksvertegenwoordiger" en dus mogen wij er ons allemaal mede bemoeien. En dan vraagt elk met eenig aesthetisch gevoel zich af: hoe is onze vroedschap er toch toe gekomen om met dit misbaksel ons behoorlijk fraai stadhuis te flankeeren? Enfin, gedane zaken nemen geen keer.

Maar nu de "Vrijdagsche markt" van lieverlee naar andere, beter geschikte oorden is verhuisd, en dus de "Boterhal" niet meer aan haar doel beantwoorden kan - en als uitsluitend bergplaats en veilinggebouw is die uiteraard een veel te kostbaar pand! - wordt het tijd om aan afbraak te denken. Wat dan ook - we kunnen dit uit goede bron verzekeren - inderdaad het geval is. Worden de aangebouwde huisjes, welke ook eigendom der gemeente zijn, daarbij eveneens aan sloopershanden toevertrouwd, dan ontstaat een "open ruimte" die voor vele doeleinden geschikt is te maken.

En wat zou men er van zeggen, indien van de "geblindeerde kazerne" - grootscheeps "Philharmonie" geheeten - dan maar meteen het lot der vergankelijkheid beschoren werd? Er is reeds geruimen tijd sprake van, dat deze "elite-sociëteit" niet meer verkeert in die fleur van rijkdom en belangstelling, welke zij eertijds mocht genieten. Ja, zelfs is den laatsten tijd "alle hens aan dek" geroepen moeten worden om een "ineenstorting" te voorkomen. Echter de rondgezonden "bede om hulp" schijnt onvoldoende gehoor te vinden! Zoodat ook hier vermoedelijk wel kan gesproken worden als van "de laatste dagen van Pompeji", door Edward Bulwer in de eerste helft der vorige eeuw zoo meesterlijk geschilderd. Ilicet! Gij kunt gaan! Met Bulwer roepen wij u toe:

     Vaarwel! o vriend aan ons onttogen!

     Vaar, lijkbus! wel in eeuwigheid!

Maar wat dan? Het is ons bekend, dat er al meermalen besprekingen zijn gevoerd tusschen gemeentebestuur en sociëteitsbestuur om tot een "eigendomsoverdracht" te komen. Inderdaad, wat zou dit een gelegenheid bieden, in aansluiting op Markt en Raadhuisstraat, om te scheppen een riant stadsbeeld: een plein, met park desnoods, omzoomd door monumentale bebouwing. Hier zijn Dante's slotwoorden van zijn "Paradiso" van toepassing: "Verbeeldingskracht verliet hier haar vermogen…" Wie weet is deze oplossing in een nabijer stadium dan velen verwachten!...

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - maandag 18 mei 1936

 

 

Handelsreizigersvereeniging Noord-Brabant

 

De 43ste algemeene jaarvergadering

 

 

Uit het verslag van de op 16 mei gehouden jaarvergadering van de Handelsreizigersvereeniging Noord-Brabant:

 

Bij de correspondentie was een schrijven van Tilburg Vooruit om eene bijdrage voor het geschenk van de gemeentenaren bij gelegenheid van de ingebruikneming van het Paleis-Raadhuis. Z.h.st. werd het bestuursvoorstel aangenomen om 10 gulden beschikbaar te stellen.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 20 mei 1936

 

 

Ingezonden Stukken

 

 

Mijnheer de Redacteur,

Verzoeke beleefd eenige plaatsruimte in uw veel gelezen blad.

 

De bemoeienissen der Landsregeeringen en plaatselijke overheden hebben zich in steeds meerdere mate bewogen op het terrein der volkshuisvesting en volksgezondheid en ook de gemeente Tilburg is daarin niet ten achter gebleven, wat op zich zelf te prijzen valt. Of echter bij het vaststellen der plannen steeds in alles is betracht de belangen van volkshuisvesting en volksgezondheid met elkander in overeenstemming te brengen, mag worden betwijfeld. Ware dit wel het geval, dan had de Raad der Gemeente bij het vaststellen der bouwplannen om en bij de gasfabriek er zeker rekening mede gehouden, dat de hinder en overlast, welke deze fabriek den bewoners van dit stadsgedeelte zou brengen, een bouwen in de onmiddellijke omgeving niet wenschelijk zou doen zijn. Dit is echter niet geschied met als gevolg een bouw-maar-raak-woede, strop voor bouwers en bewoners.

Of is het soms geen strop, wanneer men als huurder een in alle opzichten aan de eischen voldoende woning betrekt, om dan na enkele dagen reeds tot de wetenschap te komen, dat zelfs de best ingerichte perceelen tenslotte onbewoonbaar zijn. Het is nu eenmaal een niet te loochenen feit, dat bij een matigen wind de overlast, welke de gasfabriek veroorzaakt, een funesten invloed uitoefent zoowel op het materiaal der behuizingen als op de gezondheid der bewoners. Is het soms zoo prettig, dat zelfs bij gesloten houden van alle deuren en ramen gedurende meerdere dagen aaneen het cokesstof de huizen binnendringt en zich overal vastzet, terwijl de inademing der lucht, die met deze stofdeeltjes verzadigd is, een prikkelend gevoel in neus- en mondholte teweegbrengt en wie weet misschien de longen, vooral van kleinen en zwakken, infecteert. Veel wordt voor de volksgezondheid gedaan, doch het schijnt dat in dit geval, ondanks er reeds meerdere malen op werd gewezen en op verbetering werd aangedrongen, men er tot nu toe niet is kunnen slagen deze te brengen. En toch, er moet verbetering komen. Zeker, dat zal geld kosten, misschien zelfs veel geld, doch dit mag geen reden zijn een toestand willens en wetens te bestendigen, die hoe langer hoe meer onhoudbaar wordt.

Overal is geld voor te vinden, zelfs voor eene verbouwing en verfraaiing van een Paleis-Raadhuis en omgeving en ik zal de laatste zijn die tegen deze uitgaven zou protesteeren. Doch waar het behartigen van de gezondheid der stadsbewoners ver moet uitgaan boven het meer of minder in overeenstemming brengen met de eischen der tijds van objecten als het daar juist genoemde, hoe urgent overigens ook, blijft het een eerste eisch van overheidszorg plannen te beramen en in uitvoering te brengen die aan toestanden, zooals geschetst, afdoende een einde maken. Geld mag hierbij niet de hoofdrol spelen.

Waar het wordt gevonden voor zaken van minder, zij het dan ook op zich zelf van groot belang, moet het beschikbaar zijn voor de belangrijkste zaak van allen, nl. de volksgezondheid. Er moet worden ingegrepen, het geldt de materieele en lichamelijke gezondheid van honderden gezinnen. Moge dan eindelijk eens dezen onhoudbaren toestand de volle aandacht der stedelijke overheid verkrijgen. En dan met den vasten wil om nu eens, ten koste van wat dan ook, hierin verbetering te brengen. Veel geld zal het kosten, doch daarvoor ontvangt men gezondheid voor lichaam en woning en… geld is er genoeg.

 

Met dank voor de plaatsing,

Hoogachtend,

J. v.d. Voort.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 22 mei 1936

 

 

Het openluchtspel Tilburg

 

Nr. 279262

 

 

Eene eigenaardige combinatie en toch niet eigenaardig. De Kleine Academie heeft het plan opgevat bij de a.s. stadhuisfeesten een groot historisch openluchtspel te doen opvoeren. Dit gebeurt niet alleen, zelfs niet op de eerste plaats, om de feestelijkheden te verhoogen, maar is meer bedoeld als uiting van dankbaarheid tegenover hem, die ons dit paleis heeft gegeven en tegenover de groote figuren van dien tijd. Vergeten wij niet te gemakkelijk de daden van onze voorzaten? En toch wij plukken vaak de vruchten van hun werk, dat onder andere, doch meestal veel moeilijker omstandigheden moest worden verricht.

Er wordt zoo vaak beweerd, dat Tilburg zoover achter staat bij tal van andere provinciesteden. Indien het plan van de Kleine Academie slaagt, en dat moet slagen als allen medewerken, komt Tilburg daarmede in het voorste gelid. In het geheele land moet over het Tilburgsch openluchtspel gesproken worden en duizenden en duizenden moeten daarvoor naar Tilburg komen. Dat kan en zal ook gebeuren indien maar flink wordt aangepakt. De Kleine Academie wil voor dit openluchtspel in het geheele land propaganda maken. Dat kost geld en daarom heeft het bestuur aan een aantal Tilburgsche ingezetenen gevraagd om eene bijdrage te geven. Om iedereen in de gelegenheid te stellen dit te doen, is het noodig dat men weet het gironummer van de penningmeesteresse der R.K.V.U. "Kleine Academie". Daarom noemen wij bovenstaande combinatie.

Mochten nu toch vele Tilburgers - van anderen is eene bijdrage ook van harte welkom - aan het verzoek van het bestuur der Kleine Academie gevolg geven en dan zoo spoedig mogelijk. Het zijn geen geweldige bedragen die worden gevraagd, terwijl men door het geven van een bijdrage bovendien nog verzekerd is van goede zitplaatsen bij de galavoorstelling of bij een der daarop volgende voorstellingen. Laten velen en vlug helpen en een Tilburgsch succes is niet alleen verzekerd, doch ook de mogelijkheid van weldoen, daar een eventueel batig saldo ter beschikking van B. en W. van Tilburg komt ten bate van liefdadige doeleinden. Dat alle inwoners van Tilburg nu eens toonen één te zijn, nu het gaat om het belang hunner stad. Dat men de penningmeesteresse met bijdragen overstelpe.

 

S. v.d. B.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - maandag 25 mei 1936

 

 

Ingezonden Stukken

 

 

Tilburg, 23 Mei.

 

M. de Redacteur, gaarne zag ik onderstaande opgenomen in uw blad.

 

De gasfabriek heeft al veel stof doen opwaaien, zoowel in letterlijken als in figuurlijken zin, doch het schijnt de gemeente evenals de gasfabriekdirectie bijster weinig te interesseeren, dat er stof of roet waait. Overal is geld voor te vinden, doch voor de volksgezondheid niet. Of zijn de heeren er nog steeds niet van overtuigd, dat het wonen in de omgeving der gasfabriek hoogst ongezond en vies is. Welnu, laten zij dan eens voor twee dagen zegge en schrijven een woning betrekken in de Schaepmanstraat of omgeving. Zij zullen er, indien zij het twee dagen vol houden, de buik en in dit geval oogen, neus en mond gauw van vol hebben. Als moeder is men verplicht iederen dag met de kinderen ver weg te trekken uit dit vieze stadsgedeelte. Als huisvrouw echter is men verplicht thuis te blijven om van 's morgens vroeg tot 's avonds laat te boenen en te plassen, want werken helpt hier geen zier. Zoo is alles aan kant, de gasfabriek "vergast" ons weer eens en in minder dan een half uur tijd ligt overal dik het zwarte vieze goedje. Ramen open zetten bestaat in die omgeving niet, zou je dat durven wagen dan zoudt ge 's avonds uw bed voor kolenbergplaats aanzien.

Helpen zal mijn schrijven niet; er is immers meer te doen als ons van die roetplaag te verlossen, o.a. een paleis, oh neen, een "raadhuis" bouwen, enz. enz. Enfin, wij leggen er ons maar bij neer, betalen desnoods nog wat meer belasting en zien zoo spoedig mogelijk naar een ander oord te vertrekken.

 

U, geachte heer Redacteur dankend, teekent iemand die ook zoo gelukkig is in den Besterd en de "stad" Tilburg te wonen.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 27 mei 1936

 

 

Koning Willem II en Tilburg

 

Straks glanzen de witte gevels van Koning Willem's voormalig paleis tegen 't blauw van den hemel en teekenen zijn dorjons en kanteelen scherp hun monumentale lijnen er tegen af. De onoogelijke gebouwen, muren en hekken rondom werden fier van zijn voeten geschud, een vlinder ontsteeg de larven… Verbaasd, de een nog meer dan de andere, staart de Tilburger naar de gedaanteverwisseling, die daar plaats grijpt in het hart zijner stad. Wie eenigszins de volksziel begrijpt, ziet in die verbazing ontroering als men wil, want de aanblik van dit monument wekt ontroering, ziet in die verbazing zoo iets als ontwaken uit een droom, het herleven van een dierbaar tijdperk uit het ver verleden, want de Brabanter leeft 't meest met zijn hart!

Men voelt het aan, de Tilburger wordt zich bewust dat de komende Raadhuisfeesten iets bizonders voor hem te zeggen hebben… hij beseft dat hij, die nu voor bijna eene eeuw dit paleis hier bouwde, met dit paleis zijn stad heeft opgeheven uit de armoede waarin het toen verkeerde, en hoe hij de oorzaak werd dat Tilburg opstond uit de geestelijke verdrukking en werd het levend katholiek centrum van Brabant! Ja, 't Tilburgsche volk voelt in zich opkomen dankbare fierheid als het opziet naar dit paleis, waarin de herinnering rondzweeft van een twintigtal jaren, dat een groot en edel vorst zijn hart en zijn werkkracht schonk om van deze stad een welvarende plaats te maken en een fraaie verblijfplaats meteen. 't Eerste lukte hem, 't laatste belette zijn vroegtijdige dood.

Als men gesprekken af en toe beluistert in de stad, dan voelt men zoo echt hoe men zich overal moeite doet om de oude verhalen van Koning Willem II te laten herleven, men slaat er de oude schoolboeken nog eens op na, men hoort de ouderen van dagen uit wat zij weten uit dien ouden tijd, men zet zijn gedachten ernstiger op de krantenartikelen die vertellen van de daden van den Prins en van Koning Willem. Niemand is er dan ook, of hij weet dat die Willem een bij uitstek groot, eerlijk en edelmoedig vorst was… hoe deze alles over had voor zijn goed volk van Tilburg, hoe hij de armen bijstond, ontelbare behoeftige gezinnen steunde, hoe hij de industrie aan den gang hielp en voortdurend werk gaf, hare fabrieken met zijn kapitaal steunde, hoe hij het spook der werkloosheid verdreef door werk te verschaffen op velerlei manier, door ontginning van heidevelden, schapenteelt, verharden van wegen, aanleg van 'n kanaal, bouwen van een kazerne en ten slotte van zijn paleis, en dat alles uit eigen beurs... hoe hij meeleefde met het Brabantsche volk, dat volk van Tilburg vooral, waar hij zich thuis voelde, op zijn gemak, gelukkig zooals hij vaak zei, ver van 't Noorden waar de politiek hem het leven zuur maakte. En wie meer ontwikkeld is en de historie kent der godsdienstgebeurtenissen en 't verschil weet van nu en 100 jaar geleden, voelt nog hooger het hart slaan als men bedenkt, dat de bouwheer van dit paleis indirect de bouwheer ook was van het vernieuwde katholieke leven in Tilburg met en door zijn andere grooten inwoner van die dagen Mgr. Zwijsen.

En omdat zij dat allen nu met het naderen der feesten beter aanvoelen, nu zijn ze allen enthousiast, dat er bij die gelegenheid iets zal vertoond worden wat aan die gevoelens uiting zal geven, wat hun illusies voor die oude vervlogen tijden tot werkelijkheid zal maken. Men kan dan ook niet anders dan oprecht dankbaar zijn, dat een cultureele vereeniging alhier (de Kleine Academie) het aandurfde een schouwspel te geven over leven en daden van Koning Willem II in Tilburg. Wij weten dat geheel Tilburg aan hare zijde staat en dat men uitermate benieuwd is naar wat zij rondom het paleis zullen te hooren en te zien krijgen over hem van wien de vaderen getuigden dat hij was "een vader voor het Tilburgsche Volk".

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 27 mei 1936

 

 

Een sterrit voor fietsers

 

Bij gelegenheid van de feestelijke opening van het Paleis-Raadhuis zal er naast een sterrit voor motoren en auto's ook een sterrit gehouden worden voor wielrijders. Deze "Fietstocht Stad Tilburg" belooft iets origineels te worden. Gestart zal worden uit 15 plaatsen in Nederland. Met in deze 15 plaatsen gevestigde hotels worden reeds onderhandelingen gevoerd om te komen tot een laag, uniform tarief voor overnachten. Hierdoor kunnen ook deelnemers uit het hooge Noorden een goedkoop vacantiereisje maken naar onze stad.

Het ligt in de bedoeling om na aankomst den deelnemers te vergasten op een echte Brabantsche koffietafel, wat in het zeer lage inschrijfgeld begrepen is. Voor hen die geen gebruik wenschen te maken van deze koffietafel zal het inschrijfgeld de helft bedragen. Natuurlijk zijn er ook stadgenooten die aan dezen gezelligen fietstocht deel willen nemen. Voor hen zal er rekening mede gehouden worden dat zij, wanneer zij uit een willekeurige plaats starten, een dubbelen afstand afleggen.

Te zijner tijd hopen wij op dezen interessanten fietstocht uitvoeriger terug te komen. Het secretariaat van het comité dat dezen rit organiseert, is gevestigd Prinses Sophiastraat 19.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 27 mei 1936

 

 

Heuvel's Belang

 

Vergadering

 

 

Uit het verslag van de op 26 mei gehouden vergadering van Wijkvereeniging Heuvel's Belang:

 

Een viertal collectanten werd benoemd om met lijsten van Tilburg Vooruit in de wijk te collecteeren.

In verband met de slechte opkomst werd direct hierna overgegaan tot de rondvraag waarvan slechts gering gebruik werd gemaakt. Enkele belangrijke punten, o.a. vaststelling programma met de Paleis-Raadhuisfeesten, moesten worden uitgesteld tot een volgende vergadering.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - donderdag 28 mei 1936

 

 

P.A. Loyens gaat heen

 

"Burgerlijke Stand" en "Bevolking" worden samengesmolten

 

Belangrijke bezuiniging

 

 

Naar wij vernemen bereikt de heer P.A. Loyens, chef van de afdeeling "Burgerlijke Stand" op 15 Juli a.s. den 65-jarigen leeftijd en wordt hij dus met ingang van dien datum op pensioen gesteld. De heer Loyens zou op 1 September a.s. zijn 40-jarig ambtsjubileum herdacht hebben.

Hoevelen duizenden hebben dezen hoogst geëerden ambtenaar niet leeren kennen en waardeeren in het "gewichtigste oogenblik van hun leven"! Hoevelen hebben zijn vlotte hartelijke gelukwenschen niet in ontvangst genomen als de "kinderzegen" het gezin bereikte of overvloediger werd! Zij allen zullen zijn beeltenis in hun hart bewaren, met de genegenheid welke ieder gevoelt voor een openhartig, hulpvaardig en beminnelijk mensch. Zijn stralende figuur blijve nog lang in gezondheid en opgewektheid in ons midden!

Het ligt, naar wij uit goede bron vernemen, in de bedoeling van B. en W. om van deze ambtswisseling gebruik te maken teneinde te kunnen geraken tot samensmelting van de beide diensten "Burgerlijke Stand" en "Bevolking" zonder te voorzien in de vacature-Loyens. Het gezamenlijk bureau zal van de ingebruikneming van het paleis-raadhuis gevestigd worden aan de Markt, in het pand waar nu reeds "Bevolking" enz. is ondergebracht.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - donderdag 28 mei 1936

 

 

Willem II-tentoonstelling gedurende de Paleis-Raadhuisfeesten

 

Op instigatie der afdeeling Tilburg van de "Oranje-Nassau Vereeniging"

 

'n Opmerkenswaardige verzameling uit het Koninklijk Huisarchief

 

 

Op instigatie van de afdeeling Tilburg van de Oranje-Nassau Vereeniging zal gedurende de feestweek, welke vergezeld gaat aan de officieele ingebruikneming van het paleis-raadhuis, in een der zalen van dat gebouw een "Willem II-tentoonstelling" worden georganiseerd. De Burgemeester en Mgr. Prof. Dr. Th. Goossens hebben zich te dien einde onlangs in verbinding gesteld met den directeur van het Koninklijk Huisarchief en ter plaatse in bezichtiging genomen een collectie voorwerpen, welke behoord hebben tot de inrichting van de woning van Willem II, die stond op de plaats, waar nu de gedenknaald is opgericht (hoek Paleisstraat-Monumentstraat).

Het is opmerkelijk - zoo vernamen wij van den Burgemeester - zoo sober de meubileering was. Verschillende specima zullen dat aantoonen. Maar bepaald armoedig was de accommodatie van de slaapkamer van den Vorst, die toch door zijn huwelijk met de grootvorstin Anna Paulowna van Rusland juist zoo'n "puissanten rijkdom" bezat. Een smal ijzeren ledikantje met een stroomatrasje was zijn legerstede, die stond op een withouten vloer zonder eenige bedekking dan een enkel matje. 'n Paar "paardendekens en een dun laken dienden den Vorst tot deksel". Een klein rond lampetkannetje met waschbakje, alles van een lilliputterige afmeting, vormden vrijwel de eenige "toiletbenoodigdheid". Een "waschtafel" ontbrak en ook was er geen behoorlijke tafel. Een houten leuningstoel - waarin de Vorst ten slotte ook gestorven is - completeerde verder het "ameublement". Wij zullen al dit "fraais" straks met eigen oog kunnen "bewonderen".

Het zitkamer-ameublement is iets luxueuzer maar ook dát steekt haast nog ongunstig af bij een gewone burgermeubileering. Als merkwaardigheid zal bovendien een penteekening aanwezig zijn van den hofdignitaris Van Karnebeek, grootvader van den tegenwoordigen Commissaris der Koningin in Zuid-Holland, welke deze aan het sterfbed van zijn Koninklijken meester vervaardigde.

Toch zal het alles bijeen een "precieuze verzameling" zijn, die een beeld zal geven van de eenvoudige levenswijze van Willem II. Een eenvoud, die volkomen overeenstemde met het karakter van dezen Oranje-telg, die zoo gaarne verbleef te midden van onze even eenvoudige voorouders.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 29 mei 1936

 

 

Ingebruikneming Paleis-Raadhuis

 

Stand van zaken

 

 

In een onderhoud met den Burgemeester hebben wij de gelegenheid aangegrepen om 'ns even "officieel" te controleren wat er waar is van de berichten, die den laatsten tijd zooal geloopen hebben rondom de "ingebruikneming" van het paleis-raadhuis. Allereerst: De werkzaamheden vorderen - tot groote voldoening van B. en W. - rustig en regelmatig. Zoodat er geen redelijke twijfel aan behoeft te bestaan of de oplevering kant en klaar, van binnen en van buiten, kan einde Juli worden tegemoet gezien. Deze zekerheid hadden B. en W. al geruimen tijd, zoodat ook het tijdstip van "ingebruikneming" - "opening" is geen goede uitdrukking meent de Burgemeester terecht - reeds vroeger kon worden aangeduid. Dit vooral ten gerieve van Tilburg Vooruit, dat de "openbare feestelijkheden" moest gaan voorbereiden.

- Maar is dan nu de ingebruikneming definitief bepaald op Zaterdag 1 Augustus?

- Neen, dát eigenlijk niet, want de Zaterdag is feitelijk zoo'n "oneigenlijken dag" voor een dergelijke plechtigheid. Maar nu is de moeilijkheid, dat de "optocht", welke Tilburg Vooruit organiseert, en ook de Gildestoet zijn gesteld op Zondag 2 Augustus. En het heeft natuurlijk geen zin om die te doen defileeren voor een "gesloten stadhuis". Zoodat er onder die omstandigheden wel niets anders op zal zitten.

- En waaruit bestaat die officieele plechtigheid dan?

- Ik stel me voor den Raad in plechtige openbare zitting bijeen te roepen en tot die bijeenkomst ook autoriteiten uit te noodigen, zooals den Minister van Binnenlandsche Zaken, den Commissaris der Koningin, Gedep. Staten, leden van Eerste en Tweede Kamer, Geestelijkheid der stad, bestuur van Tilburg Vooruit en verder nog allerlei vertegenwoordigers van cultureele instellingen en organisaties van economisch vooruitstrevenden aard enz. Het ligt in mijn bedoeling in een rede 'n historisch overzicht te geven van de ontwikkeling van het paleis-raadhuisvraagstuk en vermoedelijk zullen ook andere autoriteiten wel 'n woordje willen zeggen. En na afloop zullen we dan 'n groote receptie houden.

- Ten slotte informeerden wij nog even naar de sympathie van B. en W. ten opzichte van het "Openluchtspel".

De Burgemeester verzekerde ons, dat zij dit experiment met groote belangstelling tegemoet zien en er zelfs hooge verwachtingen van koesteren. B. en W. overwegen zelfs om deze genegenheid in daadwerkelijken (financieelen) steun om te zetten. Maar daartoe zal de Raad dan tijdig een voorstel bereiken. Misschien zelfs reeds in de eerstvolgende vergadering. Wij meenden als onze overtuiging te kennen te moeten geven, dat de verwezenlijking van zoo'n "hulpactie" zeker algemeen bij de bevolking in den smaak zou vallen, te meer omdat de faam der zaak zelve reeds in het land is doorgedrongen. Wat zeker niet anders dan nuttig kan werken op de bevordering van het vreemdelingenverkeer!

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 29 mei 1936

 

 

Het openluchtspel

 

Naar men ons mededeelt zal morgen, Zaterdagavond, in de R.K. Werkliedenvereeniging eene bijeenkomst plaats hebben van de Tilburgsche Tooneelcommissie en een aantal leden der bij die commissie aangesloten toneelvereenigingen. Op deze bijeenkomst zal mede aanwezig zijn den heer Hans van Meerten, de algemeene leider van het openluchtspel, en de heer Vuysters uit Oisterwijk, die het stuk geschreven heeft.

De heer Vuysters zal eenige fragmenten uit zijn stuk voordragen, terwijl de heer van Meerten eenige toelichting zal geven op het openluchtspel betrekking hebbende. De voorbereidingen zijn dus in vollen gang. Binnen zeer korten tijd zal ook worden begonnen met de instudeering der folkloristische dansen, wat onder leiding van de bekende danseres Mevr. Xanda Stradowska zal plaats hebben.

Als geheel Tilburg medeleeft en medewerkt, dan moet de opzet der Kleine Academie slagen.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant -vrijdag 29 mei 1936

 

 

Kampioenschap redding van drenkelingen definitief in Tilburg

 

Tijdens de Paleis-Raadhuisfeesten

 

 

Thans is definitief vastgesteld, dat de Bondskampioenschappen van den Nederlandschen Bond tot het redden van drenkelingen te Tilburg zullen worden georganiseerd door de Tilburgsche Reddingsbrigade. Deze kampioenschappen worden opgenomen in de feestweek ter gelegenheid van de ingebruikneming van het nieuwe Paleis-Raadhuis. Zij zijn bepaald op Zondag 9 Augustus in het Zwembad Tilburg.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 30 mei 1936

 

 

Rond het nieuwe Raadhuis

 

Een zeldzame oplossing die anderhalf millioen bezuiniging beteekent

 

Onderhoud met den Burgemeester

 

Een vraagstuk, dat 20 jaren oud werd

 

 

Nademaal de stonde met rassche schreden nadert, waarop het "herstel" van het Koninklijk Paleis - dat we tientallen van jaren achteloos zijn voorbij geloopen, als 'n onooglijk bouwsel, ommanteld met 'n aantal "krachten" van ondefinieerbare (waterstaats)architectuur - hare voltooiing nadert, vermeerdert ze de nieuwsgierige belangstelling der bevolking. Geen wonder! Want wat hier - laten we maar zeggen uit de "puinhoopen van verval" - van lieverlede is komen oprijzen als 'n "alverkwikkend licht" - gelijk Vondel zou zeggen - overtreft nog de stoutste verwachtingen van den grootsten geestdrifteling.

Zooals de Burgemeester het in een onderhoud - dat we dezer dagen met hem in zijn kabinet "te dezer zake" mochten hebben - uitdrukte: "Ik heb er altijd groote verwachtingen van gehad, maar dit is me nog wel duizend procent meegevallen! Er zijn zeker vele mooie en merkwaardige gemeentehuizen in ons land - voegde de Burgemeester daaraan toe - ik denk aan Helmond, Hilversum, Maastricht en zoo vele andere - maar het onze overtreft dit alles, niet alleen in uiterlijke schoonheid maar vooral ook in smaak en rijkdom van binnen. Wat dáár aan accommodatie en aankleding is tot stand gebracht, is niet gemakkelijk onder woorden te brengen." Een vluchtig bezoek, vlak na ons gesprek met den Burgemeester, overtuigde er ons van, dat de groote geestdrift waarmede deze magistraat de restauratie roemde, ganschelijk niet overdreven mag worden genoemd.

In den beginne, toen er de eene steen van den andere viel en de ruïne van binnen zich met groote regelmaat voltrok, toen zijn er velen in onze stad geweest, die hun wijze hoofd schudden over zooveel roekeloosheid en onverstand… Moesten daar nu zooveel millioen(!) voor verknoeid worden? Welnu, ook dezen zullen aanstonds perplex staan voor het wonder dat hier gewrocht is. En wanneer ze dan bovendien de wezenlijke, dus niet de in hun eigen brein gefantaseerde cijfers kennen, zullen ze moeten beamen, dat hier de zuinigheid en de wijsheid op voortreffelijke wijze zijn hand en hand gegaan. "Ja - zeide de Burgemeester - 't klinkt misschien gek, maar toch is een van de voornaamste drijfveeren tot deze restauratie geweest: bezuiniging. En ik kan u dat bewijzen. Het scheelt minstens anderhalf millioen."

Het feit, dat heel Tilburg den mond vol heeft van de paleis-raadhuisfeesten en men zelfs ook al elders er over spreekt - dankzij de Pers en de zorgen van Tilburg Vooruit - heeft ons dan, gelijk boven al gezegd, op het denkbeeld gebracht om 'ns met den Burgemeester over het "geval" te gaan praten. Enkele brokstukken uit dit vraaggesprek gaven we reeds weer. We zullen nu het verloop van het verhaal eenigszins meer regelmatig weergeven.

 

Den oorsprong van het raadhuisvraagstuk

We begonnen dan met den Burgemeester te vragen naar den oorsprong van het raadhuisvraagstuk.

- "U weet, dat ons stadhuis dateert uit de veertiger jaren der vorige eeuw. Wat toen voldoende was voor een behoorlijke huisvesting van het bestuurlijk apparaat, had natuurlijk allengs uitbreiding noodig. En zoo rees, 'n kleine 20 jaar geleden, het denkbeeld om een Commissie voor den Stadhuisbouw (1) in te stellen. De eerste gedachte welke deze commissie ontwikkelde, was de stichting van een geheel nieuw stadhuis, vlak tegenover den hoofdingang van de Heikesche kerk en daartoe alle huizen op de Markt (Westzijde) aan te koopen. De ambtenaar van Publieke Werken Ruijgvoorn ontwierp - eigener initiatief - een bouwplan geschikt om op deze terreinen te worden uitgevoerd en dit ontwerp is vaak in ons College geprezen, als hebbende vele verdiensten. Toevallig is het den laatsten tijd nog weer ter sprake geweest, in verband met de uitbreidingsplannen rondom het oude stadhuis. Verwezenlijkt kon het echter niet worden omdat de eigenaren aan de Markt te duur waren met hun panden. Om een voorbeeld te noemen: een heel onooglijk smal woninkje (thans verbouwd tot dameshoedenzaak) werd dezerzijds getaxeerd op rond f 17.000, maar de vraagprijs bedroeg… f 45.000! B. en W. hebben onder die omstandigheden het plan toen maar finaal opgegeven.

Een tweede project gold daarna het afbreken van het oude raadhuis (in 1847 aanbesteed voor f 37.900 en in 1850 gereedgekomen), de boterhal en de overige belendende perceelen (slager Herculijns …anderhalve regel in de krant onleesbaar afgedrukt… dat een gebouw met twee evenwaardige flanken kon heeten. En nog een derde was: het oude raadhuis behouden en met twee vleugels te vergrooten. Dit laatste was daarom verwerpelijk wijl de schepping van Van Tulder niet voldoende stevig fundament had voor een dergelijke proefneming. Allerlei andere redenen leidden er toe om ook het tweede ontwerp niet te aanvaarden.

Als ik me wél herinner, is er toen een vrij langdurige rustperiode ingetreden in het zoeken naar een oplossing en is ook de commissie zonder slag of stoot ter ziele gegaan. Ja, we hebben toen de zaak vrij langdurig moeten laten rusten. Totdat eindelijk de aandacht viel op de Rijks H.B.S. Dat was zoo omstreeks 1930. U weet, het paleis is in 1864 door de erfgenamen van Willem II aan de gemeente geschonken om er een H.B.S. in te vestigen. Wanneer die bestemming veranderde, verviel het eigendom weer aan de vorstelijke familie. Het gebouw voldeed echter allengs niet meer aan redelijke eischen en zoo begon het gevaar te dreigen, dat het Rijk op eigen initiatief een nieuwe H.B.S. zou gaan stichten… en ons met het gebouw zou laten zitten."

- "U spreekt daar van een gevaar - hoe bedoelt u Burgemeester?"

- "Wel, de overeenkomst was deze: Tilburg stelt kosteloos het (haar voorwaardelijk geschonken) paleis ter beschikking van het Rijk en behoeft dan verder geen bijdrage per leerling in de kosten van het onderwijs als bedoeld in art. 36 van de wet op het M.O. te betalen. Ging nu de Minister over tot het stichten van 'n nieuwe school, dan verviel deze financieele vrijstelling, die sedert September 1922 f 23.000 per jaar zou hebben bedragen. Toen de Raad dus in Augustus 1931 besloot tot uitvoering van hetgeen, waaraan thans de laatste hand wordt gelegd (bouw H.B.S. en restauratie Paleis) voorkwam zij de verplichting om voortaan jaarlijks opgemelde bijdrage te betalen! U ziet dus welk een belangrijke bezuiniging dit beteekent, tegenover een stadhuisbouw, die los van de H.B.S. had gestaan."

- "En wat zou er dan met het Paleis gebeurd zijn?"

- "Dat zou natuurlijk weer in handen der Koninklijke familie zijn gekomen en die zou vermoedelijk een en ander verkocht hebben. Schatters, die wij daartoe opdracht gaven, hebben in 1931 de waarde getaxeerd van het geheele complex op f 190.000. De gemeente zelf heeft er maar f 45.000 voor behoeven te betalen aan enkele Duitsche vorstenhuizen, terwijl H.M. de Koningin haar aandeel, die de helft bedroeg (dus ook op f 45.000 kan worden bepaald) gratis heeft afgestaan."

Wat de toekomstige omgeving van Paleis en oud gemeentehuis betreft, bevestigde de Burgemeester ons, bij dit onderhoud, de denkbeelden omtrent den stads-uitleg in deze omgeving, welke wij in de N.T.Ct. van 16 Mei jl. ontwikkeld hebben.

In verweer tegen enkele opmerkingen welke ons hebben bereikt met betrekking tot het mislukken van een minnelijke schikking met bepaalde eigenaars - waarover wij spraken - zij herhaald, dat wel zeer degelijk dit overleg van de zijde van het Gemeentebestuur is geëntameerd. De schriftelijke bewijzen zijn voorhanden! (Red.)

 

Kosten van deze oplossing

Hierna kwam de Burgemeester te spreken over de kosten van deze oplossing. Kwaadwilligen hebben 't wel 'ns voorgesteld of hier met geld gesmeten werd en produceerden daarbij fabelachtige cijfers. Zoodat de Burgemeester het nog in de laatste begrootingsbijeenkomst noodig heeft geacht een en ander naar het rijk der fabelen te verwijzen.

- "Wat hier gebeurd is, beteekent alles bij elkaar een belangrijke bezuiniging - zoo ging de Burgemeester voort - u begrijpt, uitbreiding van ruimte voor politie, Publieke Werken en allerlei andere diensten bleek al langer hoe dringender, er moest dus iets gebeuren. Coûte que coûte! We lieten dus in 1931 een kostenbegrooting opmaken voor den bouw van een geheel nieuw stadhuis en die werd geraamd op rond twee millioen, gelijk we toen reeds in de stukken aan den Raad hebben medegedeeld."

- "Zou dit bedrag nu niet belangrijk lager kunnen worden berekend in verband met allerlei omstandigheden", vroegen wij.

- "Neen. U kunt in verband met alweer nieuwe en hoogere eischen dit bedrag gerust aanhouden. Trouwens in Hilversum - 'n gemeente van slechts even 61000 zielen (Red.) - heeft het nog aanzienlijk veel meer gekost."

- "En wat zijn nu onze uitgaven?"

- "Schadevergoeding Vorstenhuizen f 45.000; Restauratie Paleis (meubileering tuinaanleg enz. alles inbegrepen) f 314.000; Bouw Rijks H.B.S. f 113.537 (2), grondkosten in dezen f 45.540; Totaal f 518.077. De slotsom is dus duidelijk: de besparing welke deze oplossing brengt, is dus minstens 1.500.000." (Behalve de f 23.000 per jaar subsidie aan de H.B.S. - die 'n ander besluit had kunnen kosten! Red.)

- "Maar acht u nu deze oplossing voor een lange reeks van jaren afdoende?"

- "Heel zeker, zooals ik 't zie. Wel voor 'n paar menschenleeftijden. We krijgen nu ruimte om een aantal diensten naar de bovenverdieping van het secretarie te brengen. En dan, zonder al te veel kosten van verbouwing of verandering. Financiën gaat bijv. naar de raadzaal, terwijl de Ontvanger samen met Belastingen beneden zullen resideeren, zoodra de Burgerlijke Stand naar de Markt verhuist om te worden samengesmolten met Bevolking, hetgeen geschiedt na pensioneering van den heer Loyens in Juli a.s. Ook andere verhuizingen naar de bovenverdieping - bijv. naar trouw- en leeszaal, kamer van B. en W. enz. - zijn nog in overweging. Maar dan blijft er ook, behalve voor Burgemeester en Secretaris, geen lokaliteit voor iets anders - commissievergaderingen, ontvangsten, conferenties of iets dergelijks - meer over. Dat gebeurt dan allemaal in het Paleis.

Met dat al wordt bovendien bereikt een ruim gebouw voor de Politie, die al jaren een groot gebrek aan huisvesting heeft. Voor Publieke Werken zijn we druk bezig om naar een oplossing te zoeken - te meer wijl het in de bedoeling ligt niet te lang meer te wachten met de effectueering van de projectstraat, die loopt vanaf de Willem II-straat naar de Emmastraat."

 

We mogen intusschen dit "interview" niet sluiten alvorens het "hoofd der gemeente" ons compliment te hebben gemaakt over zijn beleid in deze. Reeds kort na zijn optreden als Burgemeester, ongeveer 20 jaar geleden, nam hij deze "affaire" ter hand. Hij is niet over ijs van één nacht gegaan. En inderdaad, hij is er in geslaagd "to make the best of it". Omnibus numeris absolutem! Een waardige woonstede, dat de kenmerken draagt van "piëteit en historie", ten gerieve van het stadsbestuur. En dat tegen een prijs waarmede nergens in Nederland de oplossing van het raadhuisvraagstuk is te koop geweest!

 

 

1. Bij onderzoek in de gemeente-archieven is gebleken dat deze commissie het levenslicht aanschouwde in de raadsvergadering van 27 October 1916 en dat zij toen werd samengesteld uit de heeren: mr. J. v.d. Mortel, Henri van Dooren, C.J.M. Kocken, L.P.P. Melis en dr. B. Daamen. In 1920 maakten er nog deel van uit: Henri van Dooren voorzitter, C.J.M. Kocken, dr. G.M. Kusters, J.F. Horvers en Alph. Blomjous. In de zg. "rustperiode" is de commissie blijkbaar 'n onnatuurlijken dood gestorven!

2. De aanvankelijke begrooting der bouwkosten van de H.B.S. bedroeg f 167.000. 'n Meevaller dus van f 53.000.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - dinsdag 2 juni 1936

 

 

De Arnhemsche Orkestvereeniging bij de Raadhuisfeesten

 

Naar wij vernemen is thans de datum, waarop de Arnhemsche Orkestvereeniging onder leiding van den oud-Tilburger, den heer Stan Donders, een concert in Tilburg zal geven, bepaald op Donderdag 6 Augustus a.s. en wel in de zaal der N. Kon. Harmonie. Op dit concert zal de Tilburgsche klaviervirtuoos, de heer Jan Heerkens, een pianoconcert voordragen.

Dit concert zal dus, waar het orkest ook met een schitterend programma komt, een bizonder glanspunt der feestweek uitmaken en aan onze muzikale stadgenoten veel kunstgenot schenken.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 3 juni 1936

 

 

Het historisch openluchtspel tijdens de Paleis-Raadhuisfeesten

 

Zaterdagmiddag had in een der zalen der R.K. Werkliedenvereeniging eene bijeenkomst plaats van Tilburgsche toneeldilettanten, den regisseur van het openluchtspel den heer Hans van Meerten en den schrijver van het openluchtspel Jan Vuijsters. Op deze bijeenkomst, die zeer druk bezocht werd, gaf allereerst de heer van Meerten eene uiteenzetting over zijne plannen met betrekking tot de regie van het spel. Hieruit bleek ons, dat er zeer veel kleinere sprekende rollen in het stuk voorkomen, die gespeeld kunnen worden door Tilburgsche dilettanten. Zooals bekend zullen de hoofdrollen gespeeld worden door beroepsacteurs en -actrices, waarvoor de heer van Meerten zeer bekende figuren uit de toneelwereld heeft aangezocht, welke zich daartoe ook reeds bereid hebben verklaard.

Het is de bedoeling van den heer van Meerten om voor de verschillende massascènes welke in het stuk voorkomen, de volle speelruimbreedte van bijna 40 meter te benutten, terwijl voor de meer intieme scènes deze groote speelruimte zal worden onderverdeeld in kleinere vakken, die door plaatselijke belichting dan zeer goed tot hun recht zullen komen. Bij deze uiteenzetting bleek voorts, dat vooral de belichting van zeer groot belang is, zoodat daaraan ook zeer hooge eischen door den regisseur zullen worden gesteld. Voorts zal een geluidsinstallatie worden aangebracht, zoodat alle bezoekers het spel in zijn geheel kunnen volgen.

Om te bevorderen, dat alles tot in de kleinste bijzonderheden geregeld is en verzorgd, zal nog deze week met de repetities worden begonnen. Vier- of vijfmaal per week zullen deze repetities plaats hebben en door den heer van Meerten zelf worden geleid. De rol van Prins-Koning zal door den heer van Meerten zelf gespeeld worden, wat naar onze meening een zeer gelukkige keuze is geweest. Dat belooft dus af te zijn.

Daarna heeft de heer Vuijsters enkele gedeelten uit zijn stuk voorgedragen en daarbij is gebleken, dat dit stuk juist op de massa is ingesteld. Er komen verschillende pakkende scènes in voor, o.a. de bijeenkomst van den Prins met de Tilburgsche fabrikanten de heeren van Dooren, Diepen, Verbunt. Zeer geslaagd leken ons ook de scènes van de Prins en Jans zijn dienstbode. Dergelijke tafereelen zullen met belangstelling door het publiek worden gevolgd. Indrukwekkend zijn de scènes van den Prins met Pastoor Zwijsen en dominee Schotel, terwijl ook die van den Prins en Commandant Majoie ons toont de fierheid van een officier. Voorts komen nog voor bekende figuren van zooals boer Priems, Pijnenburg en vooral niet te vergeten de Oirschotsche Mie.

De folkloristische dansen vormen een bijzondere attractie. O.m. zullen gedanst worden de Horlepiep, de Carré en Mie Katoen, dansen die hooge eischen stellen en zullen worden ingestudeerd onder leiding van Mevr. Xanda Stradowska. Ook daarmede zal zeer spoedig worden begonnen. Verder komen de gilden, de dragonders enz. er nog in voor, terwijl de vendelzwaaiers niet vergeten zijn. De beste krachten op dat gebied zullen daarvoor worden uitgenoodigd.

Onze indruk van hetgeen wij Zaterdag op die bijeenkomst hoorden is deze, dat de heer Vuijsters in de aan hem gegeven opdracht schitterend is geslaagd, terwijl de heer Hans van Meerten, ofschoon hooge eischen aan de regie worden gesteld, zeker daaraan zal beantwoorden. De Kleine Academie heeft o.i. daarom een zeer goede keus gedaan om bij deze gelegenheid Tilburg iets indrukwekkends te geven, dat niet alleen door de Tilburgers, maar ook door vele van buiten de stad zal worden gewaardeerd.

Hoofdzaak is of zij, die kunnen medewerken dat ook zullen doen. Medewerking is noodig, niet alleen door zich zelf te geven, doch ook financieele steun wordt vereischt om dezen grootschen opzet te doen slagen. Daarvoor heeft, zooals ook op die bijeenkomst werd medegedeeld, het bestuur aan de meer financieelkrachtigen van Tilburg een verzoek gedaan om voor dit schoone doel een bedrag te willen beschikbaar stellen. Er werd slechts gevraagd de somma van tien gulden, en dan nog à fonds perdu, want door dat bedrag te storten krijgt men recht op twee gereserveerde plaatsen bij de galavoorstelling of op een der volgende voorstellingen naar eigen keuze. Het is dus niets anders dan het vooraf bespreken van plaats. Moge ook deze oproep van de Kleine Academie niet tevergeefs zijn, evenals deze niet tevergeefs is geweest bij de Tilburgsche tooneeldilettanten.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 3 juni 1936

 

 

Ingezonden Stukken

 

 

Zeer geachte heer Hoofdredacteur,

Gaarne zag ondergeteekende in uw veelgelezen blad het volgende geplaatst.

 

Jubelgedicht bij het Paleis-Raadhuis

O Raadhuis, o Raadhuis, wat staat gij daar schoon,

In zon en in schaduw der lom'rijke boom.

's Mensch denken, en kunnen, en weten vooral,

Bracht ons allen dat schoons in ons Tilburgsche dal.

Het is ons gegeven, voor jong en voor oud,

De jaren trotseerend, zoo wordt het aanschouwd.

Maar dat is wel zeker, het feest zal er zijn,

De werklooze drinkt melk, de ontwerper de wijn.

Steeds willen wij deelen het lief en leed dezer stad,

Al hebben wij de laatste jaren zooveel leed al gehad.

Ben ik in Tilburg gekomen, de stad der traditie getrouw,

In alle nood en ellende, het Vaderland trouw.

Er staan veel kleine huisjes, naast kerken trotsch en groot,

Het is de stad veler jaren, die Willem II genoot.

Eens zal de waarheid brengen deez stad zijn schoon bestaan,

Als textiel en handel, waar brengen ons land vooraan.

Moge God deez stad steeds zegenen, waar men zijn Harte eert,

En waken over haar veste, dan loopt het niet verkeerd.

Wij allen zullen zingen, den dag der opening,

Spontaan de glorie brengen aan stad en Koningin.

Bisschop Zwijsen zit ten zetel, als wachter van dit schoon,

Die ook de stad zoo liefhad, de groote Kerke-zoon.

Mocht Monseigneur God vragen, dat de werkloosheid dezer stee

Steeds minder zal gaan worden, dan zijn wij hoogst tevree.

'k Ben aan het eind van 't versje, uit een verloren stond,

Mijn wensch is nu van harte, dat dit zijn plaatsje vond.

 

Een werklooze

 

 

N.B. Wensch heeren autoriteiten en burgerij een plezierige feestweek. En: Leve Tilburg Vooruit!

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 5 juni 1936

 

 

Het historisch openluchtspel

 

Wie er zooal aan medewerken

 

 

Wij hebben reeds medegedeeld, dat in het openluchtspel, dat bij gelegenheid der stadhuisfeesten zal gegeven worden, ook een aantal beroepsacteurs en -actrices zal medewerken. Zooals wij uit zeer betrouwbare bron vernamen, is de heer van Meerten, die - zooals bekend - met de regie is belast, reeds met enkele dezer beroepsartisten tot overeenstemming gekomen.

Behalve de heer van Meerten, die de rol van Prins-Koning Willem II zal vertolken, zullen o.m. nog medewerken: Richard Flink, Mieke Flink-Verstraete, Emile Struve, Adolf Hamburger, Henk Schaer, Christine van Meeteren en Carel Briels. Met enkele worden nog onderhandelingen gevoerd. Uit bovengenoemde zijn zeer bekend in de toneelwereld: Christine van Meeteren, Adolf Hamburger en Henk Schaer.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 6 juni 1936

 

 

Meubileering Raadhuis

 

Naar wij vernemen werd heden aan de Firma Ditvoorts-Schrijvers, Nieuwlandstraat 14, alhier, de meubileering opgedragen van de Burgemeesterskamer van het nieuwe Stadhuis. De meubels worden uitgevoerd in Rio-palissanderhout.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - dinsdag 9 juni 1936

 

 

Subsidies voor medewerkende vereenigingen

 

In de raadsvergadering van Vrijdag a.s. zal alsnog aan de orde komen een voorstel tot het verleenen van financieelen steun aan vereenigingen, die feestelijkheden organiseeren bij de officieele ingebruikneming van het nieuwe gemeentehuis. In hun prae-advies hierop zeggen B. en W. o.m. het volgende: Ofschoon de tijdsomstandigheden tot groote soberheid manen en het organiseeren van groote feesten niet toelaten, meenen B. en W. toch, dat de ingebruikneming van het tot gemeentehuis verbouwde voormalig Koninklijk Paleis plechtig moet geschieden en daaraan met steun van de gemeente eenige eenvoudige feestelijkheden verbonden moeten worden. B. en W. hebben zich in verband daarmede in verbinding gesteld met de Vereeniging Tilburg Vooruit, met de R.K. Volksuniversiteit Kleine Academie en met de Tilburgsche Muziekschool.

Bij de plechtige ingebruikneming van het nieuwe gemeentehuis zal de Tilburgsche Muziekschool een muzieknummer voor koor en orkest uitvoeren. De kosten van deze uitvoering, welke zoo laag mogelijk gehouden zijn, zullen bedragen f 117,50.

Opgevoerd zal worden een openluchtspel, betrekking hebbend op het leven van wijlen Z.M. Koning Willem II. De leiding van deze openluchtvoorstellingen - voorloopig vastgesteld op zes - berust bij het bestuur van de R.K. Volksuniversiteit Kleine Academie. De kosten van deze zes voorstellingen zijn geraamd op f 16.955, waartegenover staat een bedrag aan geraamde ontvangsten, groot f 13.455. Gerekend is dus op een verlies van f 3.500. De R.K. Volksuniversiteit Kleine Academie heeft nu de gemeente verzocht garant te blijven voor 25 pct. van de uitgaven met een maximum bedrag van f 3.500.

De R.K. Volksuniversiteit neemt door het organiseeren van de openluchtspelen veel moeite op zich en neemt bovendien nog risico en daarom meenen B. en W., dat er voor de gemeente aanleiding bestaat de gevraagde garantie te verleenen. Daartegen bestaat h.i. te minder bezwaar, omdat de exploitatie-raming zeer voorzichtig is opgezet. Gerekend is nl. op een bedrag van f 9.450 aan entrée's, waarbij van de veronderstelling is uitgegaan, dat gemiddeld slechts 60 pct. van de beschikbare plaatsen bezet zal zijn. Daar het openluchtspel in Tilburg speelt en dus voor de bevolking dezer gemeente bijzonder aantrekkelijk zal zijn, meenen B. en W. dat gemiddeld wel meer dan 60 pct. der beschikbare plaatsen bezet zal worden. Zou deze meening later blijken juist te zijn, dan zullen de openluchtvoorstellingen geen of slechts een gering verlies opleveren.

De regeling der overige feestelijkheden is gelegd in handen van het bestuur der Vereeniging Tilburg Vooruit. Dat bestuur heeft een programma opgesteld, waarin ook de openluchtspelen een plaats hebben gevonden, dat de goedkeuring van B. en W. wegdraagt. Ofschoon groote soberheid is betracht, vraagt de uitvoering daarvan toch nog een uitgave van f 1.546. De Vereeniging Tilburg Vooruit heeft in verband daarmede verzocht wel te willen bevorderen, dat haar voor de te maken kosten een buitengewone subsidie wordt verleend van f 1.546.

B. en W. meenen, dat er termen zijn om het verzoek van de Vereeniging Tilburg Vooruit in te willigen, vooral omdat onder de geraamde kosten begrepen is een bedrag van f 586, dat bestemd is voor de organisatie van Gildefeesten door het Gilde St. Dionysius, terwijl voor concerten op de verschillende pleinen is uitgetrokken f 115 en voor de organisatie van een muziekfeest waaraan 10 harmonieën zullen medewerken f 250.

Zooals uit het vorenstaande blijkt, zullen de te organiseeren feesten de gemeente Tilburg kosten f 117,50 plus f 1.546 is f 1.663,50, waarnaast dan nog staat een garantie van f 3.500.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - dinsdag 9 juni 1936

 

 

De dag van 2 Augustus

 

't Zal er tijdens de feestweek ter gelegenheid van de ingebruikneming van het Paleis-Raadhuis druk worden in onze stad! Vooral de dag van 2 Augustus zal aan levendige belangstelling geen gebrek hebben.

Ten eerste de gildefeesten, waaraan de inschrijving zeer druk loopt, zoodat men een tweeduizendtal gildebroeders verwacht ongeacht nog de supporters en huisgenooten. Twee der gilden brengen zelfs hun eigen muziekkorps mede, zoodat er de stemming wel in zal zijn. Verder heeft er een sterrit plaats voor motoren door de Tilburgsche Motorclub, terwijl ook eene combinatie zorgt voor de sterrit voor fietsen, waaraan 1200 wielen deelnemen.

De zwemvereeniging geeft de liefhebbers van de zwemsport hun keurmiddag, terwijl ook de Tilburgsche Wandelsport Centrale de lui zal laten tippelen. Dan hebben de wijkvereenigingen nog iets aparts op 't programma staan, dat men echter voorlopig nog voor zich wil houden. Ook de "Ronde van Tilburg" zal aan eenige duizenden kijklustigen hun deel in de feestvreugde geven.

Omtrent de gildestoet vernemen wij, dat deze op 't Besterdplein zal worden opgesteld en door 't Noordelijk stadsgedeelte en verder door de Noordstraat naar 't Gemeentehuis zal optrekken.

Als dus 't feestzonnetje wil schijnen, dan zal 't er krullen in Tilburg.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 10 juni 1936

 

 

Tilburg Vooruit

 

Wij vestigen de aandacht op de in dit nummer voorkomende advertentie van Tilburg Vooruit, waarin voor de wijk-, winkeliers- en andere deelnemende vereenigingen belangrijke mededeelingen gedaan worden.

 

 

 

Advertentie

 

 

Tilburg Vooruit

 

Het officieel programma der Stadhuisfeesten

 

Het Bestuur van Tilburg Vooruit verzoekt hiermede de Wijk-, Winkeliers- en deelnemende vereenigingen uiterst op Zaterdag 13 Juni a.s. hunne programma's in te zenden aan het Secretariaat van Tilburg Vooruit, Bosscheweg 321, ter opneming in het officieel programmaboek door Tilburg Vooruit uit te geven.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 10 juni 1936

 

 

Paleis-Raadhuisfeesten

 

Wandelsport

 

 

Ter gelegenheid van de opening van het Paleis-Raadhuis zal door het Bestuur van de Tilburgsche Wandelsport Centrale een groote Nationale Wandelsportdag worden georganiseerd en wel op Zondag 2 Augustus 1936. De Zuidelijke Wandelsport Bond heeft reeds de goedkeuring daarvoor verleend.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 10 juni 1936

 

 

Meubileering Paleis-Raadhuis

 

Naar wij vernemen is de levering van meubels voor de wethouderskamers in uitvoering Sapeli Mahonie opgedragen aan de fa. Herman Thijs, meubelfabriek alhier.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 12 juni 1936

 

 

Het programma der feestelijkheden

 

Een gedenkpenning

 

 

Het bestuur van Tilburg Vooruit heeft tot den gemeenteraad het verzoek gericht om een extra-subsidie te mogen ontvangen uit de gemeentekas, teneinde daarmede de feestelijkheden te financieren, welke in de paleis-raadhuisweek worden aangelegd. In hun prae-advies aan den Raad beschikken B. en W. goedgunstig op dit adres - zoodat er wel geen twijfel aan zal bestaan, of deze financieele steun komt in orde. En dan zal het dus mogelijk zijn om het feestprogram uit te voeren zooals 't bestuur van Tilburg Vooruit zich dat voorstelt, en waarvan een schema bij de credietaanvrage aan het gemeentebestuur is overlegd.

 

Wij ontleenen daaraan het volgende:

01. Defilé van vereenigingen.

02. Verlichting der torens door middel van schijnwerpers.

03. Concerten op pleinen en in parken.

04. Openluchtbioscoop met concert op den Heuvel.

05. Wedstrijd windhonden.

06. Idem luchtballons voor kinderen.

07. Vrij orgelmuziek door de stad op 1 dag.

08. Gymnastiekdemonstratie met avondverlichting.

09. Demonstratie A.P.D.

10. De 8 (wielerwedstrijd) van Tilburg op het oude Tentoonstellingsterrein.

11. Tentoonstelling Middenstandsbond.

12. Historische Willem II-tentoonstelling in het paleis-raadhuis.

13. Historisch openluchtspel op Willemsplein op 1, 2, 8, 9 en 15 Augustus.

14. Feestbal van Tilburg Vooruit.

15. Gala-openluchtbal op Heuvelplein.

16. Sterrit voor Motoren.

17. Etalage-winkel-week Middenstand.

18. Congres R.K. Reisvereeniging.

19. Galaconcert door Arnhemsche Orkestvereeniging (leiding Stan Donders).

20. Muziekuitvoering door Tilburgsche Muziekschool.

21. Gildefeesten (60 à 70 deelnemers).

22. Festival (deelname 10 harmonieën en fanfarekorpsen).

 

Een gedenkpenning

Naar wij vernemen heeft het raadslid Prins zich dezer dagen tot het college van Burgemeester en Wethouders gewend, om ter gelegenheid van de paleisrestauratie het aloude historische gebruik ook hier weer te herstellen door het doen vervaardigen van een gedenk-legpenning, gelijk zulks ook nog pas enkele jaren geleden in Den Bosch geschied is bij de onthulling van het Jeroen Bosch-monument en de opening der veehallen aldaar.

B. en W. hebben daarop dit raadslid bij brief van 9 Juni meegedeeld, "dat het doen slaan van gedenkpenningen in verband met de officieele ingebruikneming van 't nieuwe stadhuis reeds een onderwerp van overweging (bij ons) heeft uitgemaakt; dat daaromtrent ook reeds onderhandelingen zijn gevoerd met de koninklijke Begeer te Voorschoten en dat de voorbereiding daarvan reeds zoover is gevorderd, dat vermoedelijk hieromtrent binnen zeer korten tijd een definitieve beslissing genomen zal kunnen worden."

Het ligt in de bedoeling om de eene zijde van de penning te versieren met het borstbeeld van Koning Willem II en op de keerzijde het gerestaureerde paleis af te beelden. De uitvoering zal geschieden in brons, met daarnevens enkele zilveren exemplaren om die aan te bieden aan de hooge autoriteiten. Het denkbeeld tot de uitgifte van een dergelijke penning is zeker uitstekend. Het geeft aan de gebeurtenis, die in de annalen van Tilburg als een grootsch moment zal worden opgeteekend, ongetwijfeld een deftig cachet.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 13 juni 1936

 

 

Verleende subsidies feestelijkheden

 

 

Uit het verslag van de raadsvergadering van 12 juni:

 

31a. Voorstel tot het verleenen van financieelen steun aan vereenigingen die feestelijkheden organiseeren bij de officieele ingebruikneming van het nieuwe stadhuis.

De heer WILLEMSE (SDAP) vraagt of er ook aan gedacht is de werkloozen in de gelegenheid te stellen geheel gratis of zeer goedkoop het openluchtspel bij te wonen en of het publiek het raadhuis mag bezichtigen.

De VOORZITTER deelt mede, dat de eisch gesteld is, dat een groot aantal plaatsen voor de financieel niet draagkrachtigen beschikbaar moet gesteld worden, zoodat deze óf gratis óf goedkoop kunnen komen kijken.

Vanzelfsprekend krijgt het publiek gelegenheid het nieuwe stadhuis te zien.

De heer SMITS (RKZF) vindt het nogal gevaarlijk, dat eerst eigenlijk alles georganiseerd wordt en men daarna pas om subsidie bij den raad komt. Spreker is ook voor vrij entree van werkloozen.

De heer ZOPFI (DKP) acht de gevraagde subsidies zeer laag. Andere plaatsen doen vaak heel wat meer. Spreker had dan ook gedacht, dat de gemeente er nog wel een paar duizend gulden zou hebben bijgedaan.

De heer LEPELAARS (RKZF) bepleit tegemoetkoming voor den kleinen man bij de feesten.

 

Het voorstel wordt hierna goedgekeurd. Aan subsidie wordt daarmede in totaal gegeven een bedrag van f 1.663,50, waarnaast nog een garantie staat van f 3.500.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 13 juni 1936

 

 

Meubileering Paleis-Raadhuis

 

Naar wij vernemen is aan de Meubelfabriek J.C. Brouwers alhier, ook nog opgedragen de meubileering van de bodekamers.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 13 juni 1936

 

 

Ingezonden Stukken

 

Het Paleis-Raadhuis Tilburg 1936

Er ligt in ons Brabant een stad welbekend,

Drie torens in 't wapen, nooit anders gekend.

De stad zooals anderen, met wel en wee,

Waar eertijds woonde Z.M. Willem II.

Het Paleis Willem II H.B.S., oud gebouw,

Bleef Tilburg's traditie steeds getrouw.

Mocht Willem II nog eens komen kijken,

Hij zou daar thans heel wat zien prijken.

Het feest, wat men hier thans viert,

Betreft onze oude Koning

Met wapenroem belaan

En weidsche praal vertooning.

Het is een jubelfeest,

Dat Tilburg heden viert,

Waarop heel de bevolking

met trots en vreugde siert.

Het geldt hem, wiens harte klopt

Voor 't heil van deez' gemeente,

Dat hij 't Paleis-Raadhuis stichtte

Van edelpraal gesteente.

Slechts liefde was zijn leus

Zoolang hij bij ons volk leefde

Met dapperheid des volks

Het doel waar hij naar streefde.

Als Gods gezant drukt hij thans

een en twintig jaren lang

Het voetspoor van zijn meester

Met roem en zonder dwang.

Heb dank Burgervader, uw plan en dank wat u betreft

Dat ieder Tilburger dit beseft.

Men noemt u Burgervader in den lande,

De Burgemeester der Nederlanden.

Men heeft met trots uw plan geprezen,

Neerland's mooiste Raadhuis is verrezen.

Mgr. Zwijsen op zijn zetel gezeten,

Heeft in zijn leven daar meer van geweten.

Moge nu anderen de plaats aanwijzen,

Waar 't Burgemeester Vonk de Both's park spoedig moge verrijzen.

 

H. v. IJ.

 

 

Nieuwe Tilburgsche Courant -zaterdag 13 juni 1936

 

 

Ingezonden Stukken

 

Geld stinkt niet bij het bestuur van den R.K. Middenstandsbond

 

 

Zooals ieder ingezetene van Tilburg weet, krijgen wij ter eere van het nieuwe stadhuis van 1 tot en met 9 Augustus volksfeesten. Volgens dr. P.C. de Bouwer zullen en moeten deze feesten een Brabantsche kleur hebben, beschaafd en waardig. Ook schrijft deze doctor: "Wij hebben armen, wij moeten steunen hier en daar" en wij zijn het dan ook allen met hem eens. Maar nu het bestuur van den R.K. Middenstandsbond, denkt die er ook zo over? Die denkt alleen aan zichzelf en niet aan haar leden of naaste collega's. Want zij zeggen, wij verkoopen voor twee duizend gulden den ganschen middenstand aan een heer uit Helmond.

Deze menschen gaan alle perken te buiten. Wij willen u even uiteenzetten wat de Kon. Erk. Winkeliers Vereeniging "Besterd", bestaande uit circa 80 bonafide winkeliers, waarvan een zeer groot gedeelte lid is van den R.K. Middenstandsbond, alzoo heeft ondervonden. Toen het bestuur van de Kon. Erk. Winkeliers Vereeniging "Besterd" ter oore kwam, dat er feesten in alle wijken van de stad zouden plaats hebben, had 't bestuur gemeend ook voor zijn leden en andere winkeliers iets op touw te zetten. Wij wenschten toen op het Besterdplein een overdekte markt te houden, met daaraan verbonden attracties. Het batig saldo zou besteed worden aan liefdadige instellingen.

Bij Tilburg Vooruit, die alles in handen had (?), klopten wij aan en hebben wij onze plannen uiteengezet. Men noemde het idee prachtig en voor doorgang goed. Maar eerst moesten wij het bij B. en W. indienen, die, na mondelinge toelichting, er niets op tegen zouden hebben, als niet andere wijken met hetzelfde plan zouden komen. Ook dit werd ondervangen, doordat alle besturen der wijken Smidspad, Hasselt, Noordstraat, Nieuwlandstraat, Korvel, Heuvel en ook het Actie-Comité hun woord gaven het niet na te doen. Maar toen kwam het ergste.

Het bestuur van den R.K. Middenstandsbond, ook zij moesten nog adhaesie betuigen volgens den Burgemeester. Ook daar naar toe. Maar toen kregen we de kous op de kop. Deze bestuursleden, de zich noemende "Middenstanders", wilden er niets van weten, ook al was heel Tilburg er voor. Zij NIET. Waarom niet? zult u vragen. Eerst wilden deze heeren dat niet loslaten, maar met horten en stooten kwam 't er uit. Een der bestuursleden, de heer van Ierland, kwam met een contract voor den dag, waaruit hij een gedeelte voorlas. Wat bleek nu? Deze heeren hadden de Middenstands Tentoonstelling verkocht voor twee duizend gulden, op voorwaarde, dat er in Tilburg niets zou gebeuren waardoor deze Tentoonstelling schade zou kunnen ondervinden.

Gij, die zich noemden bestuursleden en werkers voor de Middenstand, wij zouden u willen vragen, had u niet beter gedaan eerst eens aan uw leden te vragen, of zij er genoegen in vonden als slaven op de markt verkocht te worden. Maar 't spreekwoord zegt: Ziet niet naar mijne woorden maar naar mijne daden. Het gaat net als overal: Geld stinkt niet. Voor twee duizend gulden worden ook hier in Tilburg weer alle Middenstanders opgeofferd. Dit zijn nu de menschen die de Middenstand moeten dienen, maar zij verkopen ons aan den meest biedende.

Uit dit ingezonden stuk kunt u zien, wat wij van hen te verwachten hebben. Zijn dit nu de kleuren van Brabant beschaafd en waardig, zooals dr. P.C. de Brouwer zegt? Men noemt het Middenstands Tentoonstelling en naar wij vernamen is het een Fabrikanten Tentoonstelling. Terwijl 't plan van de Kon. Erk. Winkeliers Vereeniging "Besterd" beoogde directe verkoop door winkeliers, met beschikbaarstelling van de winsten voor charitatieve doeleinden. Wij meenden indien er iets op touw gezet zou worden in Tilburg B. en W. de leiding aan Tilburg Vooruit gegeven had?

Daar nu blijkt dat het nog mogelijk is dat een ander bestuur in Tilburg het algemeen belang kan schaden en verkoopen voor twee duizend gulden, hebben wij dan ook besloten met geen enkel voorstel meer bij Tilburg Vooruit of B. en W. te komen, daar wij niet de kans willen loopen door een niet bevoegd Middenstandsbestuur onze plannen te laten dwarsboomen voor deze stadhuisfeesten, alhoewel wij het program al aardig voor elkander hadden en waarvoor de diverse vereenigingen, patronaten, muziekkorpsen, zangvereeniging en andere personen zich hadden beschikbaar gesteld. Wij laten hierbij ons geheele programma volgen:

 

Programma Besterd, Loven, Hoefstraat, Theresia; Stadhuisfeesten 1-9 Augustus.

Op het Besterdplein een tent ter grootte van 1200 m2, waarin een overdekte markt met attracties, waaraan alle winkeliers van de 4 parochies kunnen deelnemen.

1 Aug. Zaterdag: opening met concert; fakkeloptocht met muziek, waaraan eenieder verzocht wordt mee te doen o.a. winkeliers met reclamewagens, vereenigingen met vaandels, enz. enz.

2 Aug. Zondag: 's middags gecostumeerde voetbalwedstrijd Hoefstraat; 's avonds muziek door Tilburg Vooruit Besterdplein.

3 Aug. Maandag: 's middags kinderspelen Besterdplein; 's avonds Kanaaldijk Oost gondelvaart.

4 Aug. Dinsdag: kinderspelen Theresiaplein; ballonwedstrijd op vier plaatsen; 's avonds bioscoopvoorstelling Besterdplein.

5 Aug. Woensdag: ballonwedstrijd op 4 pleinen.

6 Aug. Donderdag: rondgang door de wijken als op Zaterdag 1 Aug.

7 Aug. Vrijdag: kinderspelen Lovenplein.

8 Aug. Zaterdag: kinderspelen Hoefstraat (plein).

9 Aug. Zondag: sportdemonstraties; muziek; openluchtuitvoering Hoefstraat.

 

Misschien is er nog een andere instantie, die zin heeft dit plan uit te werken op een wijze, dat wij geen volk zullen trekken, want dat is de eisch die gesteld wordt. Men mag buiten de Tentoonstelling alles doen, maar geen volk trekken in onze wijken. De buitenwijkers zijn ook geen bewoners van Tilburg en hebben niet noodig te leven en feestvieren moet het volk doen waar het bestuur van den Middenstand commandeert, hetwelk loopt aan den leiband van den gever van de Judaspenning.

Het wordt dan ook hoog tijd, dat de Middenstanders zich eens laten hooren.

 

Het Bestuur der Kon. Erk. Winkeliers Vereeniging "Besterd"

 

Naar het begin van de pagina