Twaalf artiesten zetten Jan van Besouw Goirle in een Brabantse gloed

Jacques Brel op z’n Brabants

Franstalige liedjes in dialect

In cultureel centrum Jan van Besouw in Goirle wordt zaterdagavond 24 maart de cd ‘Sjaak – Jacques Brel op z’n Brabants’ gepresenteerd. Twaalf van de dertien artiesten op deze cd treden op in een muzikaal programma dat om 20.15 uur begint. De liedjes die ze brengen zijn vertalingen in de Noord-Brabantse dialecten van chansons van Jacques Brel. Met dit concert is in Jan van Besouw een bijzonder cultureel Brabants project letterlijk te beluisteren. De entree bedraagt 12,50 euro. Elke bezoeker krijgt de cd ‘Sjaak’ als entreebewijs.

Zowel de cd als het concert hebben een hoog gehalte aan Tilburgse en Midden-Brabantse artiesten en vertalers. Vertalingen van liedjes van Jacques Brel in het Brabants werden onder meer gemaakt door Jace van de Ven, Petra Robben en Marc Zeegers uit Tilburg en door Gerard Korthout uit Riel. Evenals Tilburger Anton Kwantes zijn Zeegers en Korthout ook als zanger op de cd te beluisteren. De algehele leiding van het project ‘Jacques Brel op zijn Brabants’ was in handen van Paul Spapens uit Moergestel.

Het project waarvan het resultaat op 24 maart in Jan van Besouw in Goirle is te beluisteren was uitzonderlijk in zijn soort. Met de zegen van de in Brussel woonachtige familie Brel zijn vijftien liedjes van de grote Belgische chansonnier in een flinke variatie aan Noord-Brabantse dialecten vertaald en op een cd gezet. "We willen letterlijk laten horen dat het Noord-Brabants dialect net zoveel zeggingskracht heeft als het Frans", aldus Bredanaar Jan Smeets. Hij was de initiatiefnemer tot ‘Jacques Brel op z’n Brabant’. Vertaalde liedjes zijn onder andere: Ne me quitte pas, Rosa, Les Bourgeois en Le plat Pays.

Dit project kon met medewerking van Erfgoed Brabant worden uitgevoerd nadat het door de culturele organisatie ‘Hoeders van de Brabant Bokaal’ was omarmd. Veertien verschillende vertalers uit alle delen van de provincie hebben een lied van Jacques Brel vertaald. De rijke variatie aan dialecten in Noord-Brabant is letterlijk te horen. Voor de uitvoering werden dertien verschillende vertolkers, eveneens uit alle Noord-Brabantse windstreken aangezocht. Aan dit project werkten circa veertig mensen als vrijwilliger mee. De cd werd een staalkaart van de Noord-Brabantse cultuur. De titel van de cd is ‘Sjaak’, zoals de Noord-Brabanders de Franse naam Jacques uitspreken.

De cd kost 12,50 euro inc. verzendkosten en is alleen te bestellen via de website www.erfgoedbrabant.nl

Verminkt

In de jongste aflevering van het tijdschrift Brabant Cultureel stond een artikel over het cd-project ‘Brel op z’n Brabants’. Liedjes van Jacques Brel, uitgevoerd door Brabantse musici en zangers maar dan vertaald in een Brabants dialect. Een mooi plan, uitgevoerd onder leiding van leden van ‘De Hoederschap’. Dat zijn vrijwilligers die onderscheiden zijn met de ‘Brabant Bokaal’ wegens grote verdiensten voor de Brabantse cultuur of natuur. Die pakten het professioneel aan, en regelden de rechten met de erven Brel in Brussel. Die gaven hun zegen. Oh ja, kleinigheidje, de erven wilden de vertalingen nog wel even lezen.

In het genoemde artikel zegt projectleider Jan Smeets: ‘Als je een vertaling maakt moet je heel duidelijk op zoek naar de link met jezelf.’ Zo is het. Liedteksten vertalen is moeilijker dan je zou denken. Je bent gebonden aan de melodie, maar het moeilijkste is die ‘link’. Een mooi voorbeeld is ‘Het Dorp’, gezongen door Wim Sonneveld. Tekstschrijver Friso Wiegersma baseerde zich op ‘La montagne’ van Jean Ferrat. Bij Wiegersma valt er geen berg meer te bekennen, en in Ferrats tekst komt geen ‘tuinpad van mijn vader’ voor. Maar de intentie is perfect getroffen: de mengeling van melancholie en nostalgie, het leven van een hele Brabantse generatie op één oude ansichtkaart. Veel mooier dan een letterlijke vertaling.

Marja van Trier, zangeres uit Loon op Zand, ging voor haar Brel-liedje dus ook op zoek naar de link met haarzelf. Dat liedje was ‘Madeleine’. Daarin zingt Brel over een jongeman die met een bosje bloemen op zijn geliefde Madeleine wacht. Het gaat regenen. Je begrijpt dat Madeleine nooit meer zal komen. De link? Het leek mevrouw Van Trier logisch dat ze een lied over onmogelijke liefde over een man zou zingen, en ze herschiep Madeleine in ‘D’n Hein’. De bloemen werden de sjekkies die ze voor Hein draait. Regen op Rizla-vloeitjes is namelijk ook heel triest, en het doet niets af aan de bedoeling van de originele tekst.

De opnames waren al klaar toen het de erven Brel geriefde om vanuit Brussel te laten weten dat ze de geslachtswisseling van Madeleine een ‘verminking’ vonden. Weg met Hein. Over de sjekkies werd overigens niet geklaagd. De heren van de Hoederschap legden zich bij de eis neer, maar Van Trier niet. Eergisteren kon u in deze krant lezen dat ze zich uit het project terugtrekt. Ze vindt het onverteerbaar dat sommige liedteksten van Brel blijkbaar verboden artistiek of creatief terrein zijn voor vrouwen, en ze roept ons op daarover ons beklag te doen op de website van de erven Brel. Ik zal dit stukje naar Brussel mailen.

Hoe noem je zo’n verdenking van verminking? Achterdocht? Machtsvertoon? Kortzichtigheid? Ik hou het op ‘kleinburgerlijk’, en daarmee op Brels lied ‘Les Bourgeois’. Waar hij zingt: ‘Les bourgeois c’est comme les cochons…’ Ik vermink het even voor u in beschaafd Tilburgs: ‘Burgerman is bij de vèèrkes aaf…’ Staccato te zingen. Maar hoe dat rijmt op Brels laatste woord -- ‘con’ – moet u maar zelf uitproberen.