‘Siendereklaos’ en zijn trouwe knecht ‘Sjaksjoer’ staan er niet in, maar Ed Schilders nam wel ‘klòttere’ (sinterklaasinkopen doen) en ‘ötgepakt’ (uitgepakt) op in zijn nieuwe boek over het Tilburgs dialect: ‘De schonste taol van’t laand’. Daarin worden ongeveer zeventig Tilburgse woorden uitgebreid verklaard en toegelicht met voorbeelden uit Tilburgse teksten. Ronald Peeters voorzag de woorden van toepasselijke Tilburgse afbeeldingen. Sommige woorden, zoals ‘klotteren’, zijn nog steeds in gebruik, andere zijn uit het taalgebruik verdwenen maar bieden niettemin opmerkelijke doorkijkjes naar het dagelijks leven in vroeger tijden. Zo ging men vóór de oorlog in de sinterklaastijd ‘naar het uitgepakt’ kijken, dat wil zeggen: de fraai ingerichte en verlichte etalages in de Heuvelstraat bewonderen.

Het boek bevat uiteraard de ‘klassieke’ Tilburgse woorden. De ‘krèùkezèèker’ mocht niet ontbreken, evenmin als ‘meepesaant’ (ondertussen), ‘affeseere’ (opschieten), en ‘toepertoe’ (gulzig). Een tweede groep die beslist moest worden opgenomen, bestaat uit woorden die exclusief in Tilburg en directe omgeving voorkomen. Die groep is niet zo groot, schrijft Schilders in het voorwoord, maar behoort wel tot het meest originele wat de Tilburgse volksmond heeft voortgebracht. ‘Kinkenduut’ (kikvors) bijvoorbeeld, de bastaardvloek ‘gatvermiedenhoed’, en ‘appetjoek’ (zot). De ‘appetjoeke’ zijn trouwens goed vertegenwoordigd, want ook de familieleden ‘gòlliepaop’ (gaperd) en ‘taotòlf’ (sufferd) kregen een plaatsje.

Vrijwel altijd geeft het uitverkozen woord aanleiding tot uitbreidingen. Met ‘èègetilt’ werd in de oorlogsjaren tabak bedoeld die in de eigen achtertuin geteeld was. Om de slechte kwaliteit met gevoel voor humor te compenseren werd die ook wel ‘fleur de matras’ genoemd. Maar als de tabak gesmokkeld was, sprak men van ‘Bèlze sjèk’. Het mooiste voorbeeld van creativiteit in het dialect zijn de namen die Tilburgers voor ‘tuinboon’ hadden. Waaronder ‘knaawbôon’ en ‘flòdderbôon’. Schilders vond er zeven: ‘Zo konden Tilburgers de hele week hetzelfde eten, en toch elke dag wat anders.’

‘Op sjanternèl’ in de Heuvelstraat in 1929. ‘Sjanternèl’ is een verbastering van de Franse jachtterm ‘chanterelle’, wat ‘lokvogel’ betekent. Wie ‘op sjanternèl gaat’ laat zich verleiden door iets plezierigs of feestelijks.

Affeseere Aflèggesgerêed Aonrikkemedeere Appetjoek Baomes Bèls Bestèùte Bestrèùve Bèùl Biezemòrtele Blaasjeszeege Blomzuut Bronsgist Daawtrappe Desineetje Dinteloordspèk Dwalkschaop Eègetilt Eèrepel Eèrepel schèlle Fèèn trip Fieldekòs Fleur de matras Flötjesbroek Gatvermiedenhoed Gòlliepaop Gruitere Hèùverbrôojke Honsgezèèk Interesaant Kakhiele Kaojkes Kinkenduut Klapse pèère Klasjeneere Klòttere Knaawboon Koezemèm Kreugel Krèùkezèèker Labbezoe Lambèls Lewaajsaus Meejpesaant Miezezon Ölleger Onjeklonje Ont Ötgepakt Palletoo Paopeköltje Peesteeker Pèrsmòp Pesjonkele Pestoorstuk Pietelèèr Pòrtefezeedeure Pront Rêepe Saoke Schrèèverke Semènketij Sjanternèl Sòkkelôoper Spèkbukkem Taotòlf Tèène Tèùsplèùster Toepertoe Vuurvlam Zeenòks Zibbedeejuske Zuutekrèp 

[Kakhiele]