CuBra

INHOUD VAN DELFT
HOME

Deze rubriek wordt geredigeerd door Ben van de Pol

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 29 november 1924

 

 

Van vroeger dagen 50: Korvelsche brokskes intimiteit

 

"Zalig zult gij zijn, als U de menschen zullen haten, en als zij U zullen afscheiden en beschimpen, en Uwen naam als kwaad verwerpen, om den zone des menschen. Verblijdt U te dien dag en verheugt U." Deze woorden van St. Lucas VI, 22, 23, kwamen ons in gedachten, toen we den ouden man hoorden verhalen over zijn Korvel-van-vroeger-dagen, eenvoudig, zonder gelamenteer, met een weinig van die fatalistische levenswijsheid, die de wereldbeschouwing der eenvoudigen kenmerkt. Hij had de woorden van Racine tot de zijne kunnen maken: "Nourri dans le Sérail, j'en connais les détours." Want wat hij vertelde met de terminologie van den ouden Tilburger over de "Paddewaaikes", "den Uilenvlucht", "het Kurvelsch Hoekske", "Oel", "Klein Oel", waar het nu "Trouwlaan" heet, den "booi" op Goirle, die driemaal daags passeerde en elk naar schoolgaand kind een handje reikte; de "blinde Phile" waar "Mie Viool" woonde, die met haar echtvriend Frans bij volksfeesten en op dorpskermissen met voorliefde den ouden "Boerencarrée" fiedelt; en... sit venia verbo... "de luizenparochie", met het "kretshuiske", dat zooveel als een quarantaine, een leprozenhuisje was, waar lijders aan besmettelijke ziekte reeds tijdens den Franschen tijd afgezonderd werden, en dat later - Tilburg is zijn St. Rochusgesticht rijk geworden - werd omgebouwd tot twee arbeiderswoningen, waar "Jans Kleevers" en de "Prutsmadame" woonden; dat alles is niet geschikt om een grooten dunk te vormen over de parochie, waarvan nog in de herinnering van de ouderen leeft het schimpige:

     èrum Kurvel,

     zonder urgel,

     zonder toren,

     van Pastoor van Dooren.

Men is immers in de oogen der wereld niets anders dan waarvoor iedereen ons houdt! Men moet ver boven het profanum vulgus staan om de vox populi vox Dei naar den juisten zin te verstaan. Hoe konden al die minder kiesche namen tot eeretitels worden! Het heden wijst dit glansrijk uit! Gegroeid van klein tot groot en in vollen wasdom zoo overvloedig gezegend, dat vruchten aan anderen geschonken konden worden, zonder eigen kracht te schaden: dit bewijst een rijken geestelijken zegen. Hoe echt was dat ouwe spotrijmpke om hier te staven den wezenlijken vooruitgang nu Korvel wél z'n orgel en z'n slanken toren rijk is.

     èrum ras,

     zonder gas.

heeft de bevolking ook geheeten, toen in andere wijken den verlichten tijd zijn sporen had achtergelaten en Korvel er nog tijdelijk van het gasgloeilicht verstoken was.

Het huiselijk en maatschappelijk leven was één met Korvels kerkelijk bestaan. Kerk, huisgezin en maatschappij waren er vergroeid en die samenhang kwam tot uiting telkens als blije of droeve gebeurtenis er aanleiding voor bood. Mogen we in een gedenkboek als dit, bij een plechtigheid als deze, zulke banale herinneringen openlijk verhalen? Waarom niet? Er is voor den oprechte geen trivialiteit, nog minder onbeschaamdheid in gelegen, doch het toont hoe we vooruitgingen in spreken en denken, nu we hiervoor "te goed geworden" zijn.

 

Hoevelen eener vroegere generatie zijn op catechismusles geweest bij "Jans de Kwezel", daar vooraan in het "Korvelsch Hoekske"? Terwijl het rad der spoelmachine draaide, werd de eene vraag na de andere overhoord en afgedreund.

De beroemde zanger Jac. Urlus heeft als werkend lid deel uitgemaakt van de liedertafel van Korvel, toen hij nog ijzergieter was bij de Gebr. Unger alhier. Zooiets leeft in aangename herinnering voort.

Toen "l'Echo des Montagnes" een festival gaf, was het plein voor en om de nu in onbruik geraakte kerk tot feestterrein herschapen. Er was een muziekkiosk geplaatst en "Teerus van Boxtel" was er met een buffet present. En dan dien keer, dat "l'Echo des Montagnes" naar Turnhout op festival getogen was en bij aankomst... de groote trom vergeten had. Die sociëteitszaal weet van het genoeglijk samenzijn en uitgaan der Korvelbewoners mee te spreken. Naar Korvel geweest en niet even gerust bij "Teerus in de Hermenie" was naar Rome tijgen en den Paus niet zien.

De repetities van het R.K. Zangkoor werden gehouden in café Smits, waar thans nog - zoolang het duurt - de politiepost is. Daar was ook jaarlijks het teerfeest van het koor met St. Cecilia's naamdag. Men kent nog den gedecoreerden tenorzanger C. Mutsaers en J. Mallens, wien eveneens het pauselijk lint siert, terwijl Jan van Roessel "uit den dop" thans de met Pauselijke decoratie getooide zanger van het kerkkoor van Margaritha Maria Alacoque is, waarheen hij uit de moederparochie overging.

Wie kan zich Korvel denken, zonder de families Diepen en Van Dooren? Zijn Van Arendonk's schoen- en lederfabrieken niet alom bekend? In 1813, toen de Kozakken hier verbleven en huishielden, wisten deze o.a. bij de firma Van Dooren en Dams een stuk laken met "linksche" streken te bemachtigen.

Toen in 1825 een steenweg in Tilburg aangelegd moest worden, die ook over "Korvel" zou lopen, werd er een request tot Koning Willem I gericht, door 180 personen onderteekend, en J. Diepen ging er persoonlijk mede tot den Koning. Er werd een onderzoek ingesteld, doch men kreeg... nul op rekest. 10 October 1828 werd de eerste kei voor den Korvelschen weg gelegd, "tot aan den Engel". Vóór de fabriek der heeren Diepen Jellinghaus & Co. werd deze gelegd door H. Diepen, oud 9 jaar, de tweede door W. Jellinghaus, oud 4 jaren, en de derde door D. van Roessel, oud 6 jaar.

29 Juni 1829 bezocht de Koning Tilburg. Bij deze gelegenheid verleende hij audiëntie, bezocht kerken en reed vervolgens naar de wijk "Kurvel", waar hij de fabriek van Diepen Jellinghaus & Co. gedurende drie kwartier bezocht. De fabriek was geheel versierd, doch omdat het 's Maandags en Dinsdags aanhoudend regende, werd 's Woensdags pas geïllumineerd. Het werkvolk werd getracteerd met "bier en koffie met boterhammen".

In 1850 werd door de "Nieuwe Harmonie" - die toen nog niet het praedicaat "Koninklijke" voerde - een serenade gebracht bij den heer J.N. Diepen, bij gelegenheid van zijn, op eigen verzoek verleend, eervol ontslag als Majoor-Commandant der stedelijke Schutterij, als een hulde voor de verdiensten van den heer Diepen in dien rang aan Tilburg bewezen; tevens werd gemusiceerd bij den heer H. van Dooren, die in voormelde functie was benoemd. Op 27 Juni 1852 werd een serenade bij J.H.A. Diepen gebracht bij gelegenheid zijner verkiezing tot lid der Provinciale Staten.

Plaatsgebrek weerhoudt ons om op finesses in te gaan, doch gaarne brengen we in herinnering het bezoek van H.M. de Koningin in Mei 1895 aan deze wijk, toen zij de fabriek der firma Van Dooren & Dams met hare aanwezigheid vereerde. Vergissen wij ons niet, dan was het Mieke Oostelbos, die bij deze gelegenheid van hare vaardigheid blijken gaf, door het stoppen van het koninklijk kleed, dat bij ommegang door de fabriek een weinig gescheurd was.

De kiosk, die nog in Korvel staat, is een geschenk van den heer Adolf van Dooren, die het materiaal, destijds voor het maken van baldakijns enz. gebruikt, tot dit doel deed ombouwen.

En toen 7 Februari 1901 het huwelijk onzer geëerbiedigde Koningin plaats vond, met Prins Hendrik, en officieel Tilburg maar matig feestvierde, moest Korvel's Oranjegezindheid zich spontaan uiten door in 'n paar dagen een wijkfeest te organiseeren, dat Korvel vooral des avonds met zijn schitterende verlichting a giorno tot glanspunt deed zijn. Ook leeft in de herinnering voort het gouden feest van "Jan" Diepen, "den kerkmeester".

Het frappeert te weten, hoe een J.N. Diepen (van 1793-1867), die bij besluit van Koning Willem I van 27 December 1830 benoemd werd tot burgemeester van Tilburg, voor deze hoogst eervolle benoeming ook bij herhaalden aandrang bedankte.

Zoo zouden we nog een tijdje voort kunnen gaan. We herinneren liever aan de nog heden ten dage bestaande goede oude gewoonte te Tilburg om een gouden feest met een geheele buurt te vieren.

 

Het voorgaande is een stukje ontleend aan het door mij samengesteld geïllustreerde werkje over de parochie Korvel, dat kortelings is verschenen.

 

A.J.A.C. VAN DELFT