Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 19 september 1928

 

 

Van vroeger dagen 94: Onze Textielschool vijftig jaar

 

8 October 1928 valt alweer een gouden jubilé te vieren. Op dien datum zal de Tilburgsche Textielschool vijftig jaar bestaan.

Het initiatief tot stichting eener weefschool is in de raadsvergadering van 17 Januari 1877 genomen door B.T.E. Sträter, die toen opmerkte, dat hem gebleken was, dat verschillende jongelieden van de fabrieken af en toe les nemen in de Fransche taal, dat hij zulks wel niet afkeurt, doch daarin weinig nut voor hen ziet, terwijl hij van oordeel was, dat het voor die klasse van menschen wenschelijker was, dat zij in de gelegenheid gesteld werden om hun vak grondiger te kunnen aanleeren; hij stelde derhalve met het oog op de uitbreiding van het fabriekswezen binnen deze gemeente voor om een Weefmeester aan te stellen, die daarin theoretisch onderwijs zal geven.

Naar aanleiding van dit voorstel is toen een commissie benoemd, bestaande uit de heeren B.F.A. Sträter, J.H.A. Diepen, F.L. van Spaendonck, A. Pollet en J.C. de Bondt, die op 16 October 1877 in haar rapport de stichting eener weefschool aanbeval. Er is toen nog in meerdere vergaderingen over geboomd, doch in de vergadering van 29 December 1877 viel het besluit met 13 tegen 2 stemmen om een gemeentelijke weefschool op te richten. Zij werd ondergebracht in de oude school, waar meester Jan Heer, de voorganger van meester Reijns, plak en roede gehanteerd had, en die sinds jaren niet meer voor schoolgebouw, doch wel als pakhuis van den meubelmaker Jan van der Pas gediend had. Met wat opkalefateren vond men het uitstekend geschikt als vakschool, en zelfs is er jaren later, toen de weefschool was ondergebracht in het tegenwoordige gebouw aan de Spoorlaan, de Tilburgsche muziekschool in geweest. Tilburgers herinneren zich dat gebouwtje oostwaarts van het stadhuis, naast slager Herculeijns, nog wel met zijn rondboog-ramen, die aan een kloosterbouwtje deden denken. In 1877 was al van bouwvallig gesproken, doch in 1913 stond het er nog. Het aangrenzende oude schoolhuis had men in 1877 verhuurd voor f 285 per jaar aan den tapper Hendrik Verspeek, doch deze bleek wanbetaler, want de gemeente heeft hem later in rechten moeten aanspreken tot betaling der achterstallige huurpenningen.

De eerste Commissie voor de Weefschool is gevormd door voornoemden Sträter, E. Janssens, H. Eras, Guill. Pollet en Chr. de Wijs. Als eerste directeur is 11 Mei 1878 benoemd Carl Pesch, tot dan directeur der weefschool te Crefeld. Op 8 October 1878 is de school met veertien leerlingen voor den dagcursus en een en twintig scholieren voor de avondschool geopend. Primitief was de oorspronkelijke inrichting, moeilijk de omstandigheden, waaronder de jongens er kwamen leeren, wijl de lange werktijden op de fabriek hun physiek menigmaal ongeschikt tot studie of oefening gemaakt zullen hebben.

Gedurende den dagcursus werd onderwijs gegeven in de theorie der weefkunst, in het practisch weven, in het handteekenen, alsmede ook in het scheppen van nieuwe dessins. In de avondschool werd theoretisch onderwijs gegeven en de directeur-leeraar zou trachten de scholieren zoover te bekwamen, dat ook zij nieuwe dessins kunnen maken, schreef voorzitter Sträter in het 1e jaarverslag. Na den eersten cursus werd al direct tentoonstelling van werkstukken gehouden en die lofwaardige gewoonte is tot den dag van heden gehandhaafd.

Het aantal leerlingen liep na enkele jaren terug, zooals dit staatje laat zien:

- cursusjaar 1878-'79: dagcursus 14, avondcursus 21 leerlingen;

- cursusjaar 1879-'80: dagcursus 8, avondcursus 9 leerlingen;

- cursusjaar 1880-'81: dagcursus 4, avondcursus 5 leerlingen;

- cursusjaar 1881-'82: dag- en avondcursus elk 5 leerlingen;

- cursusjaar 1882-'83: dag- en avondcursus elk 3 leerlingen;

- cursusjaar 1883-'84: dag- en avondcursus elk 2 leerlingen;

terwijl in 1885 geen school gedaan werd. Het onderwijs lag stil, wijl Pesch reeds in 1883 tegen een jaar later (1 Oct. 1884) ontslag uit den dienst gevraagd had wegens ziekte. In Sept. 1883 was hij "vier weken wegens ernstige ongesteldheid met verlof naar het buitenland geweest".

Hoewel B. en W. 17 April 1884 al aan den Raad mededeelden, dat voorziening getroffen moest worden, heeft het nog tot 26 October 1885 geduurd. Toen benoemde men als tweede directeur den heer Ludwig Miessen, afkomstig uit Eupen, die niet minder dan 27 jaren het directeurschap zou vervullen. Onder zijn regiem heeft de school mede moeilijke jaren doorleefd. Hoewel niet van bloei gesproken kon worden, is er vruchtdragend onderwijs gegeven, hetgeen bijv. blijken kan uit het door de leerlingen in 1895 geweven portret van H.M. de Koningin. dat tegelijkertijd met dat der Koningin-Regentes, bij gelegenheid van het bezoek van H.H. M.M. aan Tilburg werd aangeboden (1). Toen enkele dagen later de Commissaris der Koningin, wijlen Baron van Voorst tot Voorst de school bezocht, werd ook hem een portret der Koningin aangeboden met daaronder geweven de namen der leerlingen.

In 1897 was de Tilburgsche weefschool op de Tentoonstelling van Provinciale Nijverheid te 's-Bosch vertegenwoordigd door een weefstoel, waarop een afbeelding van de Bossche Kathedraal, die door leerlingen van de avondschool geweven was.

In November 1903 heeft minister Abr. Kuyper de school bezocht in verband met bouwplannen, wijl de school lang niet aan redelijke eischen voldeed. In 1902 was nl. gesticht de "Vereeniging Ambachts- en Industrieschool voor Tilburg en Omstreken", die thans nog bestaat, en waaronder zoowel de bestaande weefschool zou ressorteeren (na overname van de gemeente) als de nieuw te stichten ambachtsschool. Op 1 October 1904 had het feest der plechtige opening plaats van de ambachtsschool en de nieuw ingerichte weefschool. Dit was een aanmerkelijke verbetering. Naast een betere huisvesting was ook verbetering en vermeerdering van leermiddelen aangebracht. Dat er toen nog niet zooveel omging als tegenwoordig blijkt ook uit de rekening van 1904, die een totaaluitgave boekte van f 4.536,875.

28 Maart 1905 is de tegenwoordige voorzitter, de heer H. Enneking, in 't bestuur gekomen. Uitbreiding van 't onderwijs heeft geleidelijk plaats gehad. Eerst met een cursus in scheikunde, waarin de heer W. Jansen, leeraar der Rijks H.B.S. "Willem II" meer dan 20 jaar les zou geven, aangevangen in het laboratorium der H.B.S. Daarna met een cursus in werktuigkunde, gegeven door Ir. J.K. Mercx. Met de reorganisatie van 1912 is er bijgekomen de spinnerijcursus. 15 September 1912 is de heer Miessen opgevolgd door den tegenwoordigen directeur Ir. Handels. Sinds heeft de school een flinke vlucht genomen. Achtereenvolgens zijn er bijgekomen een stopcursus, het herhalingsonderwijs, een appretuurcursus, enz.

De school is sinds lang te klein, en de bouwplannen, die voor 't eerst in 1916 op 't tapijt gebracht zijn, hebben - na heel wat wederwaardigheden met een bezoek van minister Waszink op 29 Sept. 1926 tot slot - geleid tot de beslissing, dat in 1928 een geheel nieuwe Hogere Textielschool, ingericht naar de eischen des tijds, gebouwd zal worden op den hoek Lange en Korte Schijfstraat. Het mag voor 't tegenwoordige, actieve bestuur een voldoening zijn, dat na het overwegen van den arbeid van een halve eeuw dit het waardig sluitstuk bij een gouden herinneringsfeest is.

Dat de school groeie en bloeie ter bevordering van Tilburg's nijverheid en welvaren. Moge de Hoogere Textielschool te Tilburg 'n model in haar soort blijven.

 

A.J.A.C. VAN DELFT

 

 

1. Als bijzonderheid merken wij hierbij op, dat deze zeer kunstig vervaardigde portretten geheel belangeloos geteekend zijn door onzen oud-stadgenoot den heer Louis Meelis, thans woonachtig te Voorburg bij Den Haag.