Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 28 september 1929

 

 

Van vroeger dagen 134: 1898 1. Kroningsfeest

 

In 1895 bezocht Wilhelmina - toen nog "ons Prinsesje" - met haar Moeder Tilburg en de bevolking had op enthousiaste wijze bij die gelegenheid uiting gegeven aan feestvreugde en koningstrouw. Drie jaar later wapperde opnieuw in Tilburgs straten allerwege het nationale dundoek met den oranjewimpel, doch ditmaal speciaal voor Koningin Wilhelmina, die op 6 September 1898 in de Nieuwe Kerk te Amsterdam met luisterrijken praal en deftig vertoon gekroond werd tot Koningin van Nederland, nadat zij daarvóór op 31 Augustus de regeering aanvaard had.

Al zou de Koningin bij die gelegenheid niet te Tilburg komen, de feestviering behoefde er niet minder spontaan, de leute niet minder echt om te zijn; in die Septemberdagen heerschte allerwege opgewektheid en feestvreugde. Vandaar de maandenlange voorbereiding teneinde het Kroningsfeest schitterend te doen slagen. De ziel dezer beweging is geweest wijlen de heer Dr. B. Dijksterhuis, de toenmalige leeraar, later directeur der "Rijks Hoogere Burgerschool Willem II" (1).

Wat al voorbereidend werk zoo'n volksfeest kost, is slechts hen bekend, die zoo iets ooit mede hebben klaargespeeld, of die den berg paperassen hebben doorworsteld die bij zoo'n optouwzetten bijeenkomt; men vergete voorts niet de talrijke vergaderingen, samensprekingen en boodschappen die "er aan vast zitten". Met voorbij gaan van den keukenarbeid dus, willen we het feestgerecht toonen, dat toendertijd terwille van het algemeen is klaargestoomd: het heeft de koks alle eer aangedaan en de genoodigden hebben genoten. Op 12 en 13 September 1898 zijn te Tilburg de Kroningsfeesten luisterrijk gevierd. De officieele feestgids, in oranjekleurig gewaad toentertijd door drukkerij W. Bergmans uitgegeven, is een boekje van 48 pagina's geworden. Dat we ons daarom tot de hoofdzaken bepalen zullen, is noodig en begrijpelijk.

Des Maandags morgens van den 12en September werd de feestelijkheid in letterlijken zin ingeluid: van negen tot half tien beierden de klokken van alle openbare gebouwen in de stad. Voor wie er dus al niet dagen lang vol van was, was dit een sein, dat onweerstaanbaar op iets bijzonders duidde. Te half tien werd in de Stationsstraat en op de Spoorlaan een optocht opgesteld, die terecht als iets bijzonders genoemd is. Dat deskundige geest en actieve hand hier de teugels gevoerd hadden, wees het resultaat schitterend uit. We willen er daarom iets uitgebreider op terugkomen.

't Was rond half elf dat de Groote Historische optocht, bestaande uit twee hoofdafdeelingen met aan het slot een praalwagen voorstellende: "Tilburg's Hulde aan de Koningin", zich in beweging moest zetten. Vijf muziekkorpsen in costuum luisterden den stoet op, die trok van Spoorlaan door Willem II-straat, Heuvelstraat, Heuvel (Oostzijde), Spoorlaan, Willem II-straat, Heuvelstraat, Nieuwland, Noordhoek, Gasthuisstraat, Wilhelminapark, Gasthuisstraat, Spoorlaan. Om twaalf uur hield de stoet een rustpoos en in dien tijd werd het Wilhelminapark geopend en aldaar de Wilhelminaboom geplant, namens de afdeeling Tilburg van de Ned. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde; de burgemeester J.F. Jansen verrichtte de plechtigheid. Ontbinding van den stoet geschiedde in de Stationsstraat bij de N.K. Harmonie.

Dat ook met zulke dagen haat en vandalisme zich niet kunnen bedwingen, bleek uit den lagen "moordenaar" op het leven van den jongen Wilhelminaboom. Nadat hij goed en wel geplant was, heeft men den bast in overlangsche strepen ontveld. De deskundige verpleging met koemest en zwachtels door de Tuinbouwclub heeft hem echter in 't leven weten te houden. Natuurlijk werd die vernielzucht algemeen gelaakt. Zelfs zong men spoedig een liedje op de wijze van: "Mein Herz ist wie ein Bienenhaus", waarin onder meer de volgende strofen voorkwamen:

     Veel moois bood ons het Kroningsfeest.

     Een ieder ging het vuurwerk kijken.

     Men juicht' en jubeld' om het meest,

     't Is dan ook werkelijk mooi geweest.

     Doch wat men zag in vroegen morgen?

     Men had met veel geweld

     Den boom in 't park ontveld.

     En hoeveel premies men ook biedt,

     Den waren dader vindt men niet.

Des middags had men de kinderen bijeengebracht. Ook zij moesten zeer terecht deelen in de algemeene vreugde en hun liefde voor 't Oranjehuis zou er door gevoed worden. Enkele duizenden kinderen, zangers van de Kindercantate, gecomponeerd en gedirigeerd door W.I. Reyniers, stelden zich in de Zwijsenstraat op en vandaar ging het in optocht langs Markt, Nieuwland, Stationsstraat, Spoorlaan naar den Heuvel, waar de uitvoering plaats had. Niets is zoo pakkend dan vertoon van kinderonschuld, dat zoo vrij en blij zich uiten kan. We kunnen ons voorstellen hoe kleurig die kleedjes, rijk met oranjestrik en -lint getooid, die wapperende vaantjes en vlagjes, die wriemelende kinderrijen het oog van den toeschouwer hebben doen glinsteren en hoe die reine kinderzang het oor bekoord heeft.

Voor de ouderen hadden de verschillende sociëteiten te vijf uur gezorgd voor muziekconcerten, terwijl tegen den avond een groote fakkeloptocht gehouden werd door 900 werklieden van de werklieden der Staatsspoorwegen. 'n Ongewoon gezicht, dat de fakkeldragers heel wat besognes gaf. Tot besluit van dezen drukken dag werd des avonds te negen uur in den Besterd een schitterend vuurwerk afgestoken. Wat aan kleurenpracht toen de lucht inging, toenam, glansde, gloeide, taande en verdween, is de moeite waard wat nader aan te duiden in een vervolgartikel.

Opgetogen trok het publiek van die schittering geleidelijk af. Het publiek verdeelde zich rustig over de verschillende wijken, dank mede een proclamatie welke burgemeester Jansen reeds op 30 Augustus 1898 had doen aanplakken in groote plakkaten, waarop o.m. verzocht werd "vooral niet op te dringen bij de overwegen tegen den tijd, dat er spoortreinen moeten passeeren en wanneer die gesloten zullen zijn, wijl dan groot gevaar zou kunnen ontstaan door het breken van barrières, hetgeen de schromelijkste ongelukken zou kunnen veroorzaken". "Zeker zullen de ingezetenen zich beijveren - heet het verder - om op den dag, dat Tilburg uiting geven zal van zijne liefde en gehechtheid jegens onze dierbare Koningin, in het algemeen te doen, wat mogelijk is om aan dat Volksfeest luister bij te zetten en den goeden afloop te helpen verzekeren, zooals de ingezetenen van Tilburg bij dergelijke gelegenheden gewoon zijn te doen." Ook waren verschillende straten voor het verkeer gedurende enkele uren afgesloten. Nou men hield zich goed al was het een extra drukke dag geweest.

 

Den volgenden dag was er wel wat minder te doen. Te drie uur was er: "Cour Plénière" van Zijne Hoogheid Prins Hendrik in de Nieuwe Koninkl. Harmonie en een "Gala-Bal", aangeboden door genoemde harmonie en de sociëteit Philharmonie aan de deelnemers der beide sociëteiten met hunne dames. Te half negen gaf de fanfare "Excelsior" in den verlichten tuin der N.K. Harmonie een concert. Dit was aangeboden door den Regelingscommissie aan allen, die in den optocht hadden medegewerkt. En daarmede verliepen een paar vreugdedagen, die lang in de herinnering der deelnemers hebben nageleefd.

 

A.J.A.C. VAN DELFT

Tilburg, September 1929

 

 

1. Des te aangenamer was het de bouwstoffen voor dit opstel te mogen ontvangen van Mevrouw de Wed. Dijksterhuis, waarvoor HaarEd. hierbij nogmaals openlijk dank betuigd wordt. Uit die gegevens blijkt overduidelijk de respectabele arbeid, die aan de voorbereiding dier feestelijkheden voorafgegaan is.