Berry van Oudheusden

'Kaart-lezen.

De Michelin-wegenkaarten behoren tot de reisliteratuur van de bovenste plank. Al lang voordat we besloten hebben om op vakantie te gaan, haal ik de schoenendoos met die gele prachtbundels van zolder. Want er komt een moment dat we vertrekken, en dan ben ik tenminste op alles voorbereid. Dus ik trek een flesje bier open, steek een sigaret op en neem een kaart uit de doos. Waar lees ik ons dit voorjaar naar toe?
Al lezende zit ik met mijn vriendin al uren in de auto, op weg naar de volgende intrige, naar de volgende openbaring van onbekende landschappen, tot aan het plot van onze bestemming. Natuurlijk rijdt zij en zit ik naast haar met die gele bloemlezing op mijn schoot. Het is immers bewezen dat vrouwen niet kunnen kaartlezen, en door haar te laten rijden maak ik doelbewust een keuze tussen twee reisvolle risico’s: liever een ongeluk dan de weg kwijt! Voor Michelin neem je de raarste beslissingen.
Ik heb me thuis dus al intensief ingelezen. Desondanks blijkt dat de werkelijkheid altijd afwijkt van de voorstelling van die werkelijkheid. Michelin dwingt je om je fantasie tot in het uiterste te sturen. Want ook nu blijkt weer dat het groene strookje een reusachtig bos is, het blauwe vlekje een onmetelijk meer, het open pijltje een regelrechte kwelling voor onze versnellingsbak.
Mijn vriendin vraagt waarom ik zo stil ben.
‘Is er iets?’
‘Heerlijke vakantie’, zeg ik, om zo snel mogelijk de stilte te herstellen. Want daar staat alweer het volgende hoofdstuk huizenhoog in de kantlijn geschreven: ‘Département Seine et Loire’.
Ik heb altijd een gloeiende hekel gehad aan de uitspraak ‘op de kaart kijken’. Je ‘kijkt’ niet op een kaart, je moet een kaart ‘lezen’. Want dan pas zie je het belang van een passage over de Lot, van een bruggetje naar het Chateau La Brive , van de zin ‘Route du Soleil’. Als je kaart-leest besef je dat Michelin met een statement als ‘réalisé en 2006’ ware fictie beschrijft. Een weg in stippellijntjes, een weg die nog niet bestaat.
Kaartlezen is vooruitlezen, want dan maak je van jezelf een onvervangbare literatuurkenner. Dat moet je zelfs nog veel mannen leren. Bij elke regel moet je bij de les blijven, voorbereid op wat er op de volgende bladzijde kan komen, nooit afgeleid door wat je vriendin zou kunnen zeggen. Zoals ‘oh wat een betoverend landschap’. Laat je nooit in de maling nemen door ‘ik moet plassen’ of  ‘even de benen strekken’. Ben op je hoede als geaard kaartlezer voor ‘lust jij ook een broodje’ of  ‘zal ik even op de kaart kijken zodat jij een stukje kunt rijden’. Maar zet vooral dat landschap uit je hoofd.
Mijn vriendin vraagt welke kant we nu op moeten en ik wapper met mijn linkerhand naar links. In mijn ooghoek zie ik dat ze nogal verbaasd linksaf slaat.
‘Je hebt niet eens op de kaart gekeken!’.
Ik blijf rustig, want zij weet niet dat ik thuis het hele boek van onze vakantie al lang heb uitgelezen, dat ik elke zin uit mijn hoofd ken, en dat ik me zelfs niet van de wijs laat brengen door onverwachte omleidingen of verzwegen blokkades. Wat zij al helemaal niet begrijpt is dat allerleukste is om van de bladzijde af te vallen, om vervolgens een nieuwe Michelin-pagina binnen te rijden.
Als er al een doel is, dan hebben wij ons doel na enkele dagen bereikt. Zij leest Marquez op het zonneterras, en ik lig in de schaduw met Michelin. We zijn nog maar enkele uren hier maar ik lees alweer de weg terug naar huis. Maar wel via een totaal andere verhaallijn. Ik ben benieuwd hoe de alinea door de Bourgogne ons zal bevallen. Of de proloog via de Var werkelijk zo veelbelovend is. Zouden er Michelin-hoofdstukken zijn die we dit jaar echt niet mogen overslaan?
Bij deze gedachten moet ik ergens in slaap gevallen zijn. Ik droom van thuis. Want daar ligt die gele reisreeks in een waaier op de eettafel uitgespreid. Ik lees alvast het verhaal van onze vakantie, met een pilsje en een sigaretje erbij. Je weet maar nooit wanneer het moment aanbreekt. Dan kun je maar beter goed in-gelezen zijn.