Nieuwe Tilburgse Courant - zaterdag 30 mei 1959

 

 

Uit de folklore

 

De volksziel uit zich in spot- en schimpliedjes

 

 

Spotliedjes vormen een onderdeel van het omvangrijke gebied der volkskunde, de folklore. Hieronder verstaan we de studie van alles, wat betrekking heeft met het volksgeloof, het volksleven, de volksliteratuur, de volkskunst en de volkswetenschap. Uit dit omvangrijk programma pikken we ditmaal een paar korreltjes. Zo zullen ouderen onder de lezers zich nog herinneren het politiek spotliedje, waaruit ik twee regels aanhaal:

     Troelstra, heb jij 't Oranjestrikje an,

     Troelstra, wat ben je nou van plan....

Dit sloeg op de uitnodiging door H.M. Koningin Wilhelmina om op 5 juli 1913 op het Loo te verschijnen, nadat de socialisten, met Troelstra aan het hoofd, bij de verkiezingen hun zetelaantal van 7 tot 18 hadden zien stijgen. Troelstra en de zijnen meenden, dat het nu niet meer mogelijk was om buiten de Kamer te blijven. 't Is net zo iets, als we bij de jongste verkiezingen met de liberalen hebben zien gebeuren.

In de dagen van Troelstra schreef de bekende volkszanger Koos Speenhof een lied, waarin de politieke betekenis van deze gang naar de Koningin werd verwaarloosd, en waarin koningschap en socialisme met gelijke toegenegenheid bezongen werden. Troelstra zelf schreef daarover later in het derde deel van zijn memoires "Branding", blz. 216: "Het was of een grote verzoendag zou worden gehouden." Zou Mr. Burger van nu ook zoiets gedacht hebben, toen de kabinetsformateur van nu ook hem tot het begeerde gesprek nodigde?...

 

Rheumatiek en "electriek"

De streek van de Beerzen, Oost-, West- en Middelbeers, staat de laatste tijd ook in 't nieuws, nu haar enige vrouwelijke burgemeester van Nederland bij gelegenheid van haar 12½-jarig dienstjubilé een DAF-600 van de gemeentenaren cadeau kreeg. Is hierop al een lied geschreven? We lazen het nog niet, net zo min als een lied op prof. Oud, de liberaal van nu.

Geeft dit niet even te denken bij het vergelijken met vroeger? Want rond 1865 moet te Middelbeers het volgende gebeurd zijn. Bij een zware onweersbui werd een ferme boerin door de bliksem getroffen, met geen ander gevolg dan dat zij een vreemde spanning in haar rechterarm gewaar werd. Ge begrijpt, dat dit het verhaal van de dag in deze kleine dorpsgemeenschap was. De toenmalige pastoor van Middelbeers, die wel eens gelezen zal hebben, dat een electrische stroom genezend werken kan, bijv. op rheumatiek, bracht de boerin er toe eens te proberen of haar "geladen" arm soms genezende werking gekregen had. De proef bij 'n rheumapatiënt schijnt wat baat gegeven te hebben. Opnieuw kwam de boerin in opspraak en een stroom van pijnlijders klopte bij Anne-Mieke aan, die blijkbaar goede zaken maakte. (We zien dit tot de dag van heden nog wel gebeuren! Veel suggestie?)

 

Concurrentie

Een ander gevolg was, dat er jaloezie ontstond bij een concurrente, die rondstrooide even vlot te kunnen genezen. Hoor!

     Maar Mieke, in colère,

     Die sprak: Wat wilt gij, Sloor,

     Wilt gij mij 't strijken leren?

     Ik heb 't van de pastoor!

     Die heeft mij bekend gemaakt:

     Wie van den bliksem is geraakt,

     Die kan genezen rheumatiek

     Al door den electriek.

     Daarom, vrienden, komt bij mij:

     Hier is de echte strijkerij,

     Hier is de echte strijkerij.

Voor dat argument moest Sloor de vlag strijken en Anne-Mieke zette de zaak op de oude voet voort.

     Er kwamen er op krukken,

     Al uit het Belgenland,

     Ze braken ze aan stukken,

     Maar tuimelden in 't zand.

     Och, me lieve Annemie,

     Al je strijken helpt me nie.

Doch Mieke was niet gauw van de wijs te brengen, zoals de slotregels van een volgend couplet luiden:

     Daarom, vrienden, komt maar gauw,

     'k Zal je strijken paars en blauw,

     'k Zal je strijken, knijpen, strijken,

     Knijpen, kom maar gauw!

 

De auteur?

Men beweert, dat de auteur van het rijmelarijtje de in die tijd zeer populaire apotheker Toon van Bon was, die zijn Gaper uithing aan 't zuidelijk eind van de Rechtestraat te Eindhoven. En de drukker van 't schone lied was naar verluidt de uitgever M.F. van Pierre te Eindhoven. Een markt- en straatzanger zoals die in vroeger jaren vaak door een straat zongen, heeft veroorzaakt dat het spotlied in de hele Meierij bekend werd.

 

Zo'n spotlied was er ook over de kwakzalver, die zich Sequah noemde en met muziek en kajapoetie-olie de goedgelovige boeren en buitenlui de centen uit de zak klopte. Maar hij zette z'n bedrog grootscheeps op, tot ten slotte de politie tussenbeide gekomen is en de man spoorloos en spoorslags verdween...

 

Zelfs de H. Moeder Anna is niet aan 'n rijmke ontkomen:

     St. Anneke helpt alle meiskes

     aan een goed manneke.

     Mij echter 't eerst,

     want ik verlang er naar 't zeerst.

Maar dit laatste "smiespelden" de blozende meisjes binnensmonds, opdat geen anderen het horen...