Nieuwe Tilburgse Courant - vrijdag 28 november 1958

 

 

Humor in streektaal

 

Een Tilburgs en een Gemerts weversliedje

 

 

Men moet ingewijde zijn om de "steken" te voelen

We zijn voorstander van het spreken en schrijven van zuiver algemeen beschaafd Nederlands. Dit neemt echter niet weg, dat men onder elkaar niet z'n eigen taal zou mogen spreken. Luister maar eens naar de Limburgers, als ze onder mekaar zijn, en naar Friezen en Groningers en Drentenaren en Amsterdamse Jordaners!

 

Het loont ook de moeite om de betekenis van het dialect na te gaan bij pogen om het streek-eigene te bewaren. Luister bijv. eens naar Pastoor Poell z.g. toen hij in Gemert stond:

 

     Wòr eeuwen lang op een ketouw

     De wevers krom zich werke

     En niemes nie van jong of ouw

     Van 's werelds loop iets merkte.

     Wòr 't heel geen wèld was en 't bleef stil,

     Wòr alle vreei hán en hán "wil"

     Wòr geen de vrèmden leën an,

     Dòr ben ik vandán, dòr ben ik vandán.

 

     Zegt gai mar, dè't er beter is

     In noord, zuid, oost of weste,

     Al zegde gai 't, ge heget mis,

     Want ik vind Gemert 't beste.

     Hier stond mijn wieg en hier luidt ok

     Als't God belieft, veur mai de klok.

     Dan kumt er op mijn kruis te stôn:

     Hai's hier vandán, hai's hier vandán.

 

Oud Tilburg

En hier zetten we nou eens naast, wat pater Heerkens z.g. uit Tilburg onder andere zong in een van zijn vele bundeltjes:

 

     Aaw Tilburg

     'n Weeverke,

     'n jong, vlug weeverke

     al op z'n nuuw ketaaw,

     die trok al aon z'n touwke,

     keek zuutjes naor z'n vrouwke

     en zong z'n douwderidouwke:

     "Gin brood,

     gin mik,

     ochod-ochod-ochod!

     goei weef,

     één keend,

     ochod-ochod-ochod!"

 

     'n Weeverke,

     'n aaw krom weeverke,

     al op z'n kaoi ketaaw,

     die schoof al op z'n bruukske

     en bromde-n-in z'n huukske:

     "et leeven is gin kuukske,

     gin brood,

     gin mik,

     ochod-ochod-ochod!

     kaoi weef,

     streup kender,

     ochod-ochod-ochod!"

 

Nog 'n "litanie"

Als men geen uitgesproken tegenstander is van regionale lectuur en alles, wat naar dialect ruikt, dan kan men zich met zulke poëzie wel verenigen. Vooral omdat zij de volksmond zo benaderde. Wilt ge hiervoor 'n bewijs? Luister dan naar, hoe de Tilburger weer eens 'n "litanie" maakte, zoals er in 't verleden herhaaldelijk in onderscheiden buurtschappen al zingend ontstaan zijn.

 

     We hebben de schoonste stad van 't laand

     en onze vadder is fabberikaant!

 

     Refrein:

     En laot ze mar koome,

     We lussen ze gruun!

 

     We hebben ene grunen Willem II,

     Hij ies nie van ons mar we doen 't er mee.

     Refrein

 

     We hebben ne grooten blaauwe sloôt

     En als ge die ruukt dan gaode dood.

     Refrein

 

     We hebben 'n heel groôt zwembassin,

     Daor kunne wel duuzend fraoters in.

     Refrein

 

     Ok hebben we nog un duivetil,

     Daor haawe alle treinen stil.

     Refrein

 

     En we rijen in unnen Overlaand,

     Want in ne Ford dâ ies toch schaand.

     Refrein

 

     We hebben ôk nog un viaduct,

     Ge stôot oewe kop as ge nie bukt.

     Refrein

 

     Dan hebben we nog un schoôn paleis,

     'n Half miljoentje was de prijs.

     Refrein

 

     Bij boerke Mutsaerts in 't zaand,

     Daor hebbe ze't waandelbos geplaant.

     Refrein

 

     Dan hebben we nog 'n Hasseltse kapel,

     En dà weten de jongens en de mèskes wel!

     Refrein

 

     En kwaam er uit Tilburg iets biezonders?

     Jao! 't heilig Peerke Donders.

     Refrein

 

     En we hebben de schoônste stad van 't laand

     En onze vadder is fabberikaant.

     Refrein

 

Om de humor van dit spotrijm goed te snappen moet men met de plaatselijke situatie op de hoogte zijn. Zonder nadere toelichting ontgaat de buitenstaander te enenmale veel spotternij, die hier werd samengeflanst.

 

Tot verklaring van eigenlijke spreektaal zijn we ditmaal nog niet gekomen. Verstaat ge wat "enen aorige" is en wat bedoeld wordt met "'k Vuul me toch zo aorig. Ge zijt unne schoône, ne vieze, ne kedée, nen Hannes. Gatsamme, nen Driek, de witte" en zoveel andere aanduidingen. Daar zullen we het een volgend maal nog eens over hebben. Net zo goed als over "'n labbekak" en over iemand, die "wir aon 't slabakken is".