INHOUD DIVERSE AUTEURS
CUBRA HOME
Heemkundig werk op CuBra
Heemkunde Tilburg Pierre van Beek
Heemkunde Tilburg Lambert de Wijs
Heemkunde Tilburg A.J.A.C. van Delft

Deze rubriek wordt geredigeerd door Ben van de Pol

Copyright 2013 van deze digitale presentatie en ontsluiting: Stichting Cultureel Brabant - CuBra & Ben van de Pol

 

Diverse auteurs - Verspreide publicaties

 

Nieuwe Tilburgse Courant - woensdag 24 december 1958

 

 

Uit de folklore

 

Volksliedjes voor een aantal feestdagen

 

 

Op bepaalde hoogtijdagen, zoals Nieuwjaar, Driekoningen, Vastenavond, worden in sommige plaatsen door de kinderen langs de huizen der ingezetenen liedjes gezongen, waarop zij dan ofwel op wat lekkernij, 'n appel of 'n cent onthaald worden, ofwel... niets krijgen. In 't laatste geval is vaak als vervolg op het nodigend eerste gezang nog een spotrijm voorhanden, dat met de nodige spotternij en sotternij dan nageschreeuwd wordt. De driekoningenliedjes zijn te Tilburg overbekend. Daarover dus ditmaal niet. Maar wel, wat elders te noteren viel op folkloristisch gebied.

 

Nieuwjaar

Op Nieuwjaarsdag in het dorpje Wouw (bij Roosendaal) volgende nieuwjaarsrijmkes:

 

1

     't Vèrke hee vier voeten,

     Nieuwejaarke zoete,

     Vier voeten en een rug,

     Ik ben (hier noemt men z'n naam) Vlug!

 

Na dit kort rijmke geeft de vrouw wat. Maar als ze dit niet doet en de knorrige boer hen stug of ruw afscheept, klinkt het:

     Achter de deur daor hangt 'n zakske met zemels.

     Iedere zemel kost unnen duit

     Daor hangt de gierige pekel (vrek) uit!

 

2

     Hier woont nog wel 'n goeie vrouw,

     Die nog wel wat geven zou.

     Veel mag ze geven,

     Lang mag ze leven.

     Honderd jaar na deze dag.

     Hoop ik, dat ze leven mag!

 

Als ze niets kregen, was de laatste regel:

     Hak ze dan de kop maar af!

 

3

     Klein zieltje, klein zieltje

     Staat achter de deur.

     Klein zieltje, klein zieltje

     Waar treurde gij veur?

     Gij moet zo niet treuren

     Voor 't engels gebod.

     Valt op uw knietjes (dit doen de kinderen dan tegelijk)

     En bidt voor God.

     Met 'n goed fatsoen,

     Met 'n goed fatsoen,

     Wij zullen de hemel wel open doen.

     Wij hebben de hemel al opengedaon,

     Daor kwamen twee engeltjes voor me staon.

     Twee engeltjes met 'n gouden band.

     Zó trekken wij naor een ander land.

     O ja, 't is waar,

     O ja, 't is waar,

     Ik wens u een zalig Nieuwejaar.

 

In Tilburg is bij mijn weten een dergelijk zanggebruik niet bekend. Wel worden daar zg. Nieuwjaarskoeken gebakken: lange, platte, bruine koeken, waarop met witte suiker in krulversiering de nieuwjaarswens gespoten is.

 

Oudejaar

Op Oudejaar wordt sinds jaar en dag langs de huizen in Bavel, Chaam en Heusdenhout tot in de avond toe voor 'n kleine versnapering gezongen:

     Nieuwe jaorke, ouwe,

     De katjes zijn verkouwen.

     Ze zitten in een schuitje,

     Ze blazen op een fluitje.

     Ze roepen jaor op jaor:

     Ik wens u zalig Nieuwejaar!

 

In de "goeie ouwe tijd" kondigde de klepperman te middernacht klokslag twaalf uur het nieuwe jaar aan met de woorden vol echt christelijke geest:

     Ik wens u al te gaar

     Een zalig Nieuwejaar.

     In voorspoed en verdriet

     Vergeet de Schepper niet!

 

Oudejaarsavond was vooral vroeger en op sommige plaatsen nog steeds een echte smul- en pruufavond. Tilburg had toen die gewoonte nog sterker dan tegenwoordig, maar het "van 't oud in 't nieuw spelen" met de kaart en 'n borrel er bij is nog niet in onbruik. Evenmin het lossen van vreugdeschoten en ontsteken van vuurwerk. Vroeger zag men ze dan soms naar de vroegmis "bij de Capucienen" strompelen en hun roes uitslapen. Dat schandalig misbruik is wel verleden tijd geloof ik.

 

In Vlaanderen

In Vlaanderen wordt op sommige plaatsen nog gezongen:

     Maria was gezeten

     Met 't Kindjen op de schoot

     Om pappeken te laten eten

     Gekookt met wittebrood.

     Daar zat een ratteke

     Aan Jezus' pappeke.

     Maria maakt het klaar

     Met deze zalige Nieuwejaar.

 

Te Lage Zwaluwe

Met Vastenavond zingt men te Lage Zwaluwe een liedje, waarin de Tilburger bekende regels, maar ook heel andere beluisteren kan. Het klinkt als volgt:

     Vrouwke, 't is vastelavond,

     Ik kom niet thuis voor t'avond.

     Ik heb nog een klein hondje,

     Dat mot er vanavond aan.

     As 'k mijn hondje koken wil,

     Dan wordt mijn potje vuil.

     As ik mijn potje af wil schuren

     Dan tintelt mijnen duim.

     En as ik mijn duimke wèrmen wil,

     Dan valt mijn schouwke in.

     En as ik mijn schouwke op wil zetten,

     Dan val ik met mijn g.. in 't verkenshok.

     Hier 'ne stoel en daor 'ne stoel,

     Op iedere stoel een kussen,

     Vrouwke, hou doe kinnebakkes toe,

     Of ik slao er nog eene tussen.

     Tussen oe neus en tussen oe kin

     Daor kan nog wel 'ne spekkoek in.

 

Met Nieuwjaar klinkt het daar:

     Ik wens oe zaolig nieuwejaor,

     Lang leven en zaolig sterven.

     Den hemel maagde erven,

     Zegen in de stal

     En den hemel bovenal!

 

Het driekoningenliedje heeft er slechts 'n kleine variatie met Tilburg:

     Driekoningen, driekoningen,

     Geef mij een nieuwe hoed.

     Den ouwe is versleten.

     Mijn moeder mag 't niet weten.

     Mijn vader heeft 't geld

     Op den hooitas geteld.

 

Natuurlijk zijn er uit de buurt nog meer genoteerd, doch die bewaren we voor 'n andere gelegenheid.