Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 31 maart 1937

 

 

Allerhande uit Stad en Lande

 

 

Het Leijpark

 

't Was in het najaar van 1934, bij de behandeling van de begrooting voor 1935, dat enkele raadsleden ter bevordering van de werkverruiming in de "afdeelingen" den wensch te kennen gaven om met behulp van werkloozen - ergens in de dichte nabijheid van de stad - een groot en riant park aan te leggen. We hebben hier toch al niet te veel "natuurschoon" - zoo luidde de argumentatie - en meteen hadden we dan een flink object van werkverschaffing. B. en W. antwoordden in hun "Memorie" met prompten zin op het denkbeeld aldus: "Ook B. en W. hebben reeds aandacht geschonken aan de mogelijkheid om een flink park aan te leggen; met de eigenaren van daarvoor in aanmerking komende gronden hebben zij bereids onderhandelingen over den aankoop van die gronden aangeknoopt. Echter zijn hiermee nog geen resultaten verkregen, als gevolg van de hooge prijzen, die door de eigenaren gevraagd worden. Overwogen wordt daarom of tot onteigening zal worden overgegaan." Men ziet, de "moeilijkheden" met de grondeigenaren - waarvan de laatste Raadsvergadering, onder toezicht der "gegadigden", hun advocaat incluis, vol was - zijn niet van vandaag of gisteren. Ze zullen wel weer daar op die hooge tribune de waarheid hebben gevoeld van het woord van Onno Zwier van Haren, achteraan in de tweede helft der 18e eeuw: "En leer opnietwes staat te maken. Als 't geen is eigen krachten is… volksvertegenwoordiger." Geen stad die zich om hun droevig lot bekommerde!

Intusschen, 't gold hier een plan, uit te voeren bij wijze van werkverschaffing - en daarvoor moest, ook naar 't oordeel van B. en W. alle hens aan dek worden geroepen. Zoodat reeds in de eerste Raadsvergadering van 1935 de eerste "daden" van "aankoop" en "onteigening" konden worden gesteld. Het werd toen tevens pas officieel bekend, dat het park zou worden geprojecteerd langs de Leij, tusschen Koningshoeven en Broekhoven. "Slechts ten aanzien van enkele perceelen hebben (deze) onderhandelingen tot overeenstemming geleid," aldus deelde B. en W. mede, "de rest zal onteigend moeten worden." Zoo gezegd, zoo gedaan! De Raad discussieerde er verder niet over en alleen kreeg de heer Remmers desgevraagd ten antwoord, dat de niet "onderhandeling te voren" dwingend voorschrijft. Naar later zou blijken, was dit niet tegen een doove gezegd!

 

De vier eigenaren, die zich tot minnelijke schikking onmiddellijk bereid verklaarden - hun goede burgerschapzin moge hier met eerde vermeld - zijn: A.L. Segers, J.W. Willemse, H. Wouters (Breda) en W.A. van Haren. Ze kregen een slordig duitje, de m² varieerde van 50 ct. tot f 1,85. Wel aardig 'ns te vermelden de totale bedragen welke deze grondeigenaren empocheerden - om daaruit te kunnen opmaken wat zoo ongeveer het 34 ha (340.000 m²) groote park aan grond alleen zou kosten. Zelfs, indien elk eigenaar met deze prijzen ging genoegen nemen. Ziehier: A.L. Segers f 26.372,50; J.W. Willemse f 8277,50; H. Wouters f 4275,--; W.A. van Haaren f 11.790,--. Totaal f 50.715,--. Voor ongeveer 3 en drievierde ha. Reeds de maand daarop kocht de gemeente verder van P.A. Horvers 1418 m² à f 1,50 is f 2127. Maar daarmee was de maat van welwillendheid der grondeigenaren dan ook voorlopig geheel uitgeput.

Er werd in de Raadsvergadering van 22 Juni d.a.v. definitief besloten om een onteigeningsprocedure tegen de volgende personen: Wed. Priems-v.d. Hout, L.F. Claassen, Aa. Paulusse-Priems, Ca. Pijnenburg-Priems, J.B.C. Priems, Ger. Claassen, Wa. Claassen, J.B. Priems, A. Paulusse, A.E.W. v. Hoof Azn., A.L. Segers, fam. J.W. Willemse, A.W. v. Hoof Azn., H.J. de Brouwer, W.C. Horrevorts, fam. W.C. Dielissen, fam. v. Helvoirt, H.P.C. v.d. Aa, Wed. W.A.M. Kolen-v.d. Aa, J.C.A. Kolen en P.W. Voskens. Dit geschiedde, nadat belanghebbenden in de gelegenheid waren gesteld - volgens de Onteigeningswet - om bezwaren in te dienen. Welke bezwaren dan in hoofdzaak gericht waren niet tegen de onteigening zelve maar tegen de geboden prijzen.

Maanden verstreken nu alvorens er verder omtrent de procedure iets bekend werd. In Januari 1936 kocht de gemeente voor het beoogde doel ter plaatse voor f 5500 (f 1 per m²) een perceel grond van den heer W. v.d. Fuhr - "voor het aanleggen van park, plantsoen, sportterrein en dergelijke". En daarna kwam het eerst over de brug een van de "bedreigden" nl. A. Paulusse, die aan prijzen van f 0,50 tot f 2 per m² met de gemeente overeenstemming verkreeg. Hij beurde alles te zamen f 48.711. Terzelfder tijd (12 Juni 1936) melden zich voor 'n minnelijke schikking aan: A.L. Segers (50 ct. per m²) f 5280; J.B.C.J.M. Priems (50 en 75 ct.) f 3350; Wed. M. Priems-v.d. Hout c.s. (20 ct. tot f 1,50) f 75.486; A.H.W. v. Helvoirt Berkel c.a. (50 ct.) f 2690; H.P.C. v.d. Aa (75 ct.) f 3922,50; idem f 2620; W.C. Horrevorts (50 ct.) f 1930; A.W.M. Kolen (50 ct.) f 915.

Men ziet er kwamen er langzamerhand steeds meer over de brug. Maar er bleven niettegenstaande alles recalcitranten. En alzoo werden tegelijkertijd onteigeningsprocedures ingespannen tegen deze "laatsten der Mohikanen":

1. C.W. v. Hoof Azn. (bod) f 2200;

2. H.J. de Brouwer (bod) f 9550;

3. A. v. Hoof (bod) f 15.355;

4. P.W. Voskens (bod) f 4355.

Men kent het verloop uit de laatste Raadsvergadering. De Rechtbank heeft de gemeente met haar aanbod in 't ongelijk gesteld en de schadevergoedingsbedragen resp. bepaald op f 6225,50, f 25.848,80, f 39.691,36 en f 9765,85; dat is dus rond f 50.000 meer. Het valt licht te begrijpen, dat de Raad uit billijkheids- en financieele overwegingen deze "uitspraak" niet kon en mocht aanvaarden. Afgezien dan nog van de vraag of Gedep. Staten en de Kroon ooit goedkeuring zouden verleenen - in dezen tijd! - om met zulke kwistige hand sommen ter beschikking te stellen voor den aanleg van 'n park. Dus wel nuttig en dienend tot verhooging van het stadsaanzien - maar noodzakelijk is toch 'n andere vraag?...

Middelerwijl is thans ook gevallen de uitspraak van de Rechtbank inzake de gronden van de beide allerlaatste "gegadigden", de heeren J. Reijnders en J.W. Willemse. Het is er mede geloopen als met de vorige: de schadeloosstelling gaat een belangrijk percentage boven de geboden som uit. Zoodat verwacht kan worden dat B. en W. ten deze ook zullen voorstellen aan den Raad om van "annexatie" af te zien. Deze perceelen zijn eveneens gelegen langs de Leij, zoodat ze dus aan de verdere gewijzigde effectueering van het parkplan evenmin als de vorige in den weg behoeven te staan. Het ligt dan ook in de bedoeling - zoo vernamen wij ter bevoegder plaatse om - nu het weer van lieverlede geschikter wordt - zoo spoedig mogelijk het gewijzigde plan definitief vast te stellen en met de werkzaamheden te beginnen.

Eigenlijk schijnt men in "bevoegde kringen" achteraf blij te zijn, dat de zaak zóó geloopen is - omdat het park toch alleszins tot zijn recht kan komen, maar nu voor 'n goede ton gouds goedkooper!... Want men onderschatte ook de overige kosten - behalve de grondaankoop - niet! Voor den aanleg bijv. is vorig jaar October f 86.500 uitgetrokken - waarin weliswaar het Rijk 76½ pct. bijdraagt - maar daarnaast is nog een bedrag noodig van f 13.000 voor aankoop van de beplanting en het "pooten". Wie lust heeft, telle het allemaal maar 'ns bij elkaar!...

Naar schatting zullen 'n 120 werkloozen er eenige maanden mee onderdak en "gebrooid" zijn!

 

 

De tramrails

 

Wij hebben in een vorig "Allerhande" uitvoerige beschouwingen gewijd aan het opbreken van de tramrails. Hoe volgens de concessievoorwaarden de maatschappijen verplicht waren tot opruiming van de rails - wanneer er altemet van "verdwijning" der onderneming sprake zou zijn. Hoe de Directie van de nieuwe B.B.A. nalatig bleef in het nakomen dezer verplichting:

1e. omdat de rails als oudroest geen rooien duit waard waren;

2e. omdat er geen geld beschikbaar was om de "opruiming" en het herstel der wegen in den oorspronkelijken toestand te financieren.

Op die "verplichting" was nl. bij de "reorganisatie" eenvoudig geen acht geslagen. En als men nu weet, dat de kosten voor de stad Tilburg alleen rond f 6000 zouden bedragen, dan kan men zich een begrip vormen van de kosten, die voor het geheele "district" zouden gevorderd worden. Enkele tienduizenden natuurlijk. En verder zetten wij uiteen hoe Gedeputeerde Staten ten einde raad en om bij Prov. Staten weer geen nieuwe credieten behoeven aan te vragen, de Gemeentebesturen maar uitnoodigden om elk zijn deel maar onder handen te nemen; en hoe het Gemeentebestuur van Tilburg dan maar besloot zoo spoedig mogelijk met dat werk te beginnen en Publieke Werken plannen deed ontwerpen - welke inmiddels gereed zijn - om de oplossing van 't vraagstuk ter hand te kunnen nemen.

Vooral de Spoorlaan - om nu bijv. niet van den noodtoestand in de Primus van Gilsstraat en Nieuwstraat te spreken - zou naar de Burgemeester ons dezer dagen in een onderhoud verzekerde, een schier ongekende verbetering en verfraaiing kunnen ondergaan. En zeer in 't bizonder ook aan "nuttigheid" winnen door het aanbrengen, langszij van de Spoorlaan aan weerszijden van het station, van autoparken, terwijl de rijbaan bovendien een aanzienlijke verbreeding zou kunnen ondergaan. En denkt u dan eens in: als gesloten wegdek. Aansluitende op Bossche weg en Heuvelplein - waartoe ook allemaal de ontwerpen gereed zijn.

 

Nu is er echter wel een heel zonderlinge kink in den kabel gekomen. Zooals gezegd, enkele maanden geleden gaf voor de tramstaven niemand een oortje, zoodat zelfs de opruimingskosten niet uit de opbrengst konden worden bestreden. Maar nu zijn daar middelerwijl zoo iets als oorlogstoerustingen tusschen gekomen en plots is al dat "oudroest" goud waard geworden. Men moet het den handelaren in dat soort artikelen hier ter stede maar eens vragen. Met het gevolg, dat de trammaatschappijen, die hier in de omgeving haar lijnen exploiteerden, zich dezer dagen maar eventjes f 600.000 in de schoot hebben zien werpen. En dat was nu nog zoo erg niet - merkte ons de Burgemeester op - maar uit dezen nieuwgeschapen toestand rijst de vraag omhoog of en in hoever het thans nog oirbaar is, dat niet de B.B.A. maar de gemeentebesturen de hooger vermelde opruimingswerkzaamheden betalen. Redelijkerwijs, zou men zoo zeggen van: neen. Maar als nu de B.B.A. deze meening eens niet mocht deelen? Zal dan een procedure volgen door de gezamenlijke gemeentebesturen aangespannen? Zoo ja, treedt daardoor dan stagnatie in, in de reeds ontworpen plannen, die zeker nog dit jaar als welkom werkobject zouden kunnen voeren? Naar het ons voorkomt verkeeren B. en W. nog in dubio op dit stuk. We zullen er echter wel spoedig meer van hooren…

 

 

Tekort aan metaalbewerkers

 

Toen de Burgemeester ons sprak over deze gevolgen van deze onverdroten werkzaamheid der oorlogsindustrie, vestigde hij als lid der Rijkscommissie voor werkloosheid ook nog onze aandacht op den toestand aan de scheepswerven in Rotterdam en de behoefte welke daar bestaat aan… menschen en materiaal. Voor wat het eerste belangt, worden thans reeds stappen gedaan om de oudere werkkrachten, die reeds den dienst hadden verlaten, zg. te "herscholen" en andermaal tot hulpe te nemen. Om ze weer te brengen deze vijftigers tot de vreugde van den arbeid. Ten andere is de Regeering bezig om voor de verschaffing van grondstoffen zorg te dragen…

Het brengt allemaal nieuw werk voor de handen en brood voor de monden. Misschien zelfs rijkdom voor de betrokken ondernemingen en dus ook meer algemeen geldelijk volksvermogen. Hoe vaak heeft de bedriegelijke leuze "Si vis pacem, para bellum" - als ge den vrede wilt, bereidt u ten oorlog - al tot een soortgelijke materieele verrijking van enkelen geleid, ten koste van dood en verderf van millioenen menschenlevens, en de vernietiging van oude cultuurwaarden?... Zoo ver is het nu weer, terwijl de weeën van 1914 nog naschrijnen, gekomen, dat zelfs Tilburgsche textielfabrikanten hoogstnoodige uitbreidingen, verbouwingen en nieuwbouw momenteel niet aandurven vanwege de oorlogsdreiging.