Nieuwe Tilburgsche Courant - dinsdag 14 augustus 1923

 

 

Jubileumfeesten - De Historische Optocht

 

Verschenen is het programma der feesten bij gelegenheid van het 25-jarig regeeringsjubilé van H.M. de Koningin. Een keurig bewerkt boekje, dat iedereen wijs doet zich aan te schaffen. 't Kost slechts 10 cents - teneinde goed op de hoogte te zijn en te blijven.

Omtrent den grooten Historischen Optocht die om 3 uur aanvangt, lezen wij daarin:

 

Door den optocht te volgen route

Kazerne, Diepenstraat, Korvelscheweg, Zomerstraat, Markt, Paleisstraat, Willemsplein, Koningsstraat, Piusplein, Prinses Julianastraat, Heuvel Oost, Heuvel West, Heuvelstraat, Nieuwlandstraat, Noordstraat, Gasthuisstraat, Wilhelminapark West, Wilhelminapark Noord, Veldhovenstraat, Molenstraat, Besterdstraat, Besterdplein, Leonardstraat, Koestraat, Spoorlaan, Stationstraat, Nieuwlandstraat, Zomerstraat, Bredascheweg, Kazerne (ontbinden).

 

Optocht- en Gondelvaartcommissie

Herkenningsteeken: Rood-wit-blauw rosette, oranje hart.

C. van den Beld, voorzitter; Jac. Boes, secretaris; Jos. Woestenbergh, penningmeester; Dr. P.C. de Brouwer, Jan van Delft, Fred. Ouwerling, Louis Meelis, Aug. van Os, F.J. Popelier, 1ste Luit. Momma, H. Wassing, commissarissen; A.C. van Arendonk, gedelegeerde van het Hoofd-comité.

De optocht staat onder commando van 1ste Luit. Momma.

 

Inleiding

De optocht beoogt te geven een galerij van leden uit het merkwaardige geslacht van Nassau, waarvan onze Koningin eene afstammelinge is. De eerste historische aanteekeningen, welke wij omtrent dit stamhuis vinden, voeren ons terug tot op het einde van de 7e eeuw toen Adolf Overste der Hessen en Opperhoofd van Gelre was. Met tusschenpoozen worden dan leden van het geslacht in de geschiedenis vermeld al was het dan ook meer onder den naam van Graven van Laurenburg, waarvan de stamburcht gelegen was aan de Lahn in Duitschland. De oorsprong van den naam Nassau wordt ons verklaard uit de volgende sage. Een der graven van Laurenburg vervolgde op jacht een hert, tot het dier de vlucht nam op een berg, die door de omliggende moerassen moeilijk te bereiken was. Eenmaal echter den top bereikt hebbende beviel het den graaf daar zoozeer, dat hij er een slot liet bouwen, waaraan hij naar de omliggende natte velden (nasse Auen) den naam Nassau gaf. In hoeverre deze sage strookt met de waarheid zullen we hier niet onderzoeken. In ieder geval is het zeker dat een der graven van Laurenburg zich graaf van Nassau noemde.

 

 

AFDEELING I

 

1e Groep

Harmonie "Orpheus".

 

2e Groep

- 4 Herauten, onder leiding van onzen stadgenoot Wachtmeester trompetter Van Amelsfoort.

 

3e Groep

De eerste graaf van Laurenburg, die uitsluitend onder den naam van Nassau voorkomt, was Walram. Hij vergezelde zijn neef Ruprecht van Laurenburg in den kruistocht onder keizer Frederik I. Tegelijk met Ruprecht werd hij als afgezant gezonden naar den Griekschen keizer Isaac Angelus te Constantinopel, waar hij gevangen werd gezet en eerst verlost bij het naderen van het keizerlijk leger. Na zijn terugkeer komt hij herhaalde malen in Duitsche oorkonden voor. Hij stierf 1 Februari 1198.

Deze groep stelt Walram voor als hoofd van een troep kruisvaarders. Daar de kruistochten ondernomen werden door legers, samengesteld uit ridders, vrijen en lijfeigenen, komen in deze groep kleederdrachten voor van verschillende rangen en standen. De kruistochten zijn misschien de meest glorieuze uitingen van krachtig geloof, van ridderlijken zin, van idealisme uit heel de geschiedenis.

- Walram van Nassau: André Jansen.

- 20 Kruisvaarders, voorgesteld door den Nederlandschen Bond van Post- en Telegraafpersoneel "St. Petrus" te Tilburg.

 

4e Groep

Sedert het Concordaat van Worms (in 1122) geschiedde de benoeming van een Bisschop van Utrecht door de vijf kapittels aldaar. Deze bisschoppen waren niet alleen met de geestelijke macht maar ook met de wereldlijke macht van het Sticht bekleed. Tot 39ste bisschop van Utrecht werd in 1267 verkozen Jan van Nassau, wat hij bleef tot 1288. Hij behoorde niet tot de rustige kerkvorsten wat vooral blijkt uit zijn voortdurenden strijd met den Aartsbisschop van Keulen. Terwijl de Kennemers in 1268 Utrecht innamen, vestigde hij zich te Deventer tot 1270.

In het bisdom Utrecht waren als beschavingscentra toen reeds kloosters van Benediktijnen, Karthuizers, Norbertijnen, Cisterciënsers en Kanoniken. Zoodat in deze groep enkele dezer geestelijken vertegenwoordigd zijn.

Voorgesteld door de Kon. Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde, afdeling Tilburg.

- Standaarddrager van Utrecht: A. Hazewindus.

- Bisschop Jan van Nassau: Lambert Donders.

- 12 Geestelijken: P. Bogaers, H. Vugs, G. Stokkermans, A. Wagemakers.

 

5e Groep

Tijdens het Leenstelsel waren de banden van al de leenstaten vastgehouden, theoretisch althans, door den Keizer van het groote Duitsche Rijk. Hem was opgedragen Europa te beschermen, in de allereerste plaats de Kerk. Hij werd dan ook door den Paus gekroond. De keuze geschiedde door de zeven keurvorsten, vier wereldlijken en drie kerkelijken. Eerst in 1356 werd officieel hun uitsluitend kiesrecht erkend. De 13e eeuw, die het hoogtepunt was van de in vele opzichten glorievolle Middeleeuwen, had een Christelijk cultuurleven als nadien nimmer meer werd bereikt. Aan het einde van deze eeuw werd de waardigheid van Keizer van het Roomsche Rijk bekleed door een Nassauer, Adolf, Graaf van Nassau. Geboren in 1250, vroegtijdig reeds tot krijgsman en regent gevormd, werd na den dood van Keizer Rudolf van Habsburg tot diens opvolger gekozen en te Aken den 24e Juni 1292 gekroond. Hij sneuvelde te Gelnheim nabij Spiers den 2e Juli 1298 tegen Albertus van Oostenrijk.

Voorgesteld door de Kon. Liedertafel "Souvenir des Montagnards".

- Keizer Adolf van Nassau: W. Bijvoet.

- Wenceslaus IV, Koning van Bohemen: H. Bonsel.

- Albert II, Keurvorst van Saksen: Jules Verschuuren.

- Otto IV, Keurvorst van Brandenburg: Jos. van den Brekel.

- Lodewijk, Keurvorst van den Paltz: M. Bressers.

- Bisschop van Mainz: Jos de Jong.

- Bisschop van Keulen: M. Bonants.

- Bisschop van Trier: Alex Verschuuren Lzn.

- 1 Officier: H. v. Loon.

- 21 Soldaten: M. Lejeune, L. Ooms, J. Dudar, Jac. v.d. Brekel Chzn., Jan Bergmans, F. v.d. Brekel, A. v.d. Brekel, Jos. Knegtel, R. Herculeijns, A. Herculeijns, J. v.d. Brekel, A. Jurgens, Frans Vinks, L. Verschuuren Lzn., P. van Dongen, G. Bergmans, L. de Beer, J. v. Oers, P. Waijers, J. Mariën Jr.

 

6e Groep

Sedert 1248 was Gelre in vier kwartieren verdeeld:

1. Het kwartier van de Veluwe met de hoofdstad Arnhem.

2. De Graafschap Zutphen met de hoofdstad Zutphen.

3. Het kwartier van Nijmegen met de hoofdstad Nijmegen.

4. Het Overkwartier met de hoofdstad Roermond.

De oude graven van Gelre gesproten uit het geslacht Nassau zagen zich in den persoon van Reinoud II door den Keizer Lodewijk van Beieren tot Hertog verheven. Aan de welvaart van Gelre en het recht heeft Reinoud veel zorg besteed. Zijn bijzonderen raadsman in deze was Frederik van Heeckeren gesproten uit het oude dynastengeslacht van dien naam, wier dynastie bevatte het gebied in den omtrek der stad Emmerik. In Gelre waren de steden rijk en vele in getal. Sommige daarvan, de bannerheeren, beweerden alleen van den Keizer afhankelijk te zijn. Ofschoon vroeger vele in getal is dit later tot vier ingekrompen.

Voorgesteld door Sociëteit "Philharmonie".

- 2 Bazuinblazers.

- Standaarddrager van Gelre (een lid van het geslacht van Grevenrode) te paard: Cor Pierson.

- 2 Pages.

- Reinoud van Gelre: Leo van Loon.

- 2 Pages.

- Frederik van Heeckeren, Hoofd der Heeckerens: Jos. Hofland.

- De Bannerheeren:

- Gijsbert van Bronkhorst, Hoofd der Bronkhorsten: J. Pessers.

- Frederik van Bahr: Joh. Donders.

- Hendrik van Wisch: Theo Swagemakers Dzn.

- Adam van Bergh: Frits Majoie.

- Wolter van Keppel: Hub. van Dooren.

- Standaarddrager van Nijmegen: F. Gimbrère.

- Standaarddrager van Zutphen: Mr. P. Arts.

- Standaarddrager van Arnhem: N. Claasen.

- Standaarddrager van Roermond: H. de Bont.

- 21 Boogschutters, voorgesteld door de Kon. Erk. Tilb. Bond van Kruisboogschutters "Strijdlust in Vrede".

 

7e Groep

Harmonie "Excelsior".

 

8e Groep

Een van de middelen, die de Bourgondische vorsten aanwendden om centralisatie in hun landen te krijgen, met name om den adel aan den persoon van den vorst te binden, was de instelling van de orde van het Gulden Vlies (1430). Tot ridder van deze orde werden alleen gekozen leden van den hoogsten adel. Op de 12e Kapittelvergadering, gehouden den 2en Mei 1473 te Velenciennes, werd tot ridder van het Gulden Vlies benoemd Engelbrecht van Nassau, Graaf van Vianden, Baron van Breda, St. Vijt, Diest, Sichem, Burggraaf van Antwerpen, geboren te Breda 17 Mei 1451, gestorven te Brussel 31 Mei 1504.

De groep stelt voor een 9-tal ridders van het Gulden Vlies, allen omhangen met den ketting aan die waardigheid verbonden.

- 1 Heraut.

- Engelbrecht van Nassau: H. v. Beurden.

- Willem van Egmond: H. Wassing.

- Wolferd van Borsele: H. de Groot.

- Joost van Lalaing: John Jansen.

- Jacob van Luxemburg: A. Ghijben.

- Philips van Croy: Ger. Appels.

- Reinald van Brederode: H. v. Riel.

- Guido van Brimeu: H. Pessers.

- Lodewijk van Brugghe: J. Pessers.

- 1 Officier: Jan Visscher.

- 21 Krijgslieden, voorgesteld door de R.K. Werkliedenvereeniging.

 

 

AFDEELING II - De Republiek

 

9e Groep

Het verzet tegen Spanje in de 16e eeuw dat na veel geheime intriges eindelijk tot opstand en afval leidde, werd vooral in de hand gewerkt door Willem van Oranje, die van Philips II de aanstelling had ontvangen van stadhouder over Holland, Zeeland en Utrecht. Met Brabant had hij deze betrekking, dat hij daar uitgestrekte bezittingen had, zooals de baronie van Breda, de heerlijkheid Geertruidenberg, Zevenbergen en Steenbergen. Bij al zijn werken ondervond Oranje voortdurend de medewerking van zijn broers. Te Brussel sloten in 1565 eenige leden van den adel een zg. Compromis, dat na een paar maanden bijna driehonderd deelnemers telde. Naar 't schijnt was het eigenlijke doel een omwenteling. Voorshands leidde het slechts tot het aanbieden van een smeekschrift aan de Spaansche landvoogdes over de Nederlanden.

- 2 Herauten.

- 2 Pages.

- Willem van Oranje Nassau: A.J. Rutgers.

- Adolf van Nassau: W. van Spaendonck.

- Jan van Nassau: Alex Janssens.

- Lodewijk van Nassau: Joseph Eras.

- Hendrik van Nassau: Jan de Beer Lzn.

- Hendrik van Brederode: Jan Mannaerts.

- Lamoraal van Egmond: Jos. Mannaerts.

- Philips van Montmerency, Graaf van Hoorne: Hein Mannaerts.

- Willem Graaf van der Marck: Karel Hensen.

- Carel van Malsen, Heer van Tilburg: Frits Swagemakers.

- 1 Officier.

- 21 Soldaten, voorgesteld door de Gymn.ver. "Olympia".

 

10e - 12e Groep

In 1600 was de Republiek voorgoed gevestigd: de zeven noordelijke gewesten waren geheel bevrijd; de regeering was er eensgezind en door het volk geëerbiedigd. Als veldheer verwierf zich roem de opvolger van Willem van Oranje: Prins Maurits, die o.a. in 1590 bij verrassing Breda innam. Doch het toppunt van haar bloei bereikte de Republiek onder Frederik Hendrik, den laatst overgebleven zoon van Willem van Oranje, die in 1625 Prins Maurits opvolgde. De Staten van vijf Provinciën benoemden hem tot stadhouder; Groningen en Drenthe evenwel kozen Ernst Casimir, den stadhouder van Friesland, een neef van Fredrik Hendrik. Deze Ernst Casimir werd in 1631 opgevolgd door zijn zoon Hendrik Casimir als stadhouder van de drie noordelijke gewesten.

De tijd van Frederik Hendrik draagt in onze vaderlandsche geschiedenis, terecht, den naam van "Gouden Eeuw". Het was een tijdperk van bloei op velerlei gebied. Onze koopvaardijvloot had meer schepen dan alle overige Staten samen, onze handel was wereldhandel. En hij werd oorzaak van het vestigen der Nederlandsche heerschappij op verschillende plaatsen met name in den Oost-Indischen Archipel. Bij dien oogstand van economisch leven ontplooiden zich ook kunst en wetenschap. In dezen tijd ontstonden "De Nachtwacht" en de "Staalmeesters" van Rembrandt, het "Stadsgezicht op Delft" van Jan Vermeer; de portretten van Frans Hals en Bartholomeus van der Helst, de "Stier" van Potter. In dezen tijd werd gebouwd het Raadhuis van Amsterdam door Jacob van Campen met beeldhouwwerk van Quellinus; het stadhuis te Maastricht, naar het ontwerp van Pieter Post. En onze letterkunde uit dien tijd kent de Muiderkring, met als leden o.m. deze twee grooten: Hooft en Vondel.

 

10e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door de Tilburgsche Paardensportvereeniging.

- 2 Pages: F. v. Geloven, Louis v. Geloven.

- Prins Maurits: Adr. van Geloven.

- 2 Pages: R. Muller, B. Haans.

- Frederik Hendrik: W. de Pont.

- 2 Pages: A. Haans, C. Hamers.

- Ernst Casimir: Jan Stevens.

- 2 Pages: J. v. Geloven, A. Smarius.

- Hendrik Casimir: P. Poos.

- Charles de Herangieres: F. van Rijswijk.

- Willem Graaf van Nassau: A. van Oers.

- Adriaan v. Cuijck van Meteren: A. Stevens.

- Philips van Thienen: R. Adriaans.

- Thomas Stakenbroek: Joh. Hamers jr.

- Willem Pijnsen v.d. Aa: Jan van Casteren.

- 1 Musketier (vaandrig): H. van Geloven.

- 11 Musketiers: Jan van Geloven, Piet v. Geloven, Adr. v. Geloven Jr., A. Vogels, Jos Haans, Adr. Haans, Joh. Vorselaars, J. Mathijssen, J. Smarius, H. de Man, A. Aelen.

 

11e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door het Bestuur der Tilb. Schilders Patroons Vereeniging "Kunst en Vooruitgang", opgericht 1880, goedgekeurd bij Kon. Besluit van '21.

- Rembrandt van Rijn: Jan Franken.

- Jan Steen: Hub. v. Hoof.

- Barth. v.d. Helst: Joh. v.d. Weegen.

- Jan Vermeer: Hub. van den Bergh.

- Paulus Potter: Frans v. Opstal.

- Jacob van Ruijsdael: Joh. Ghering.

- Jacob van Campen: Mart. v. Hest.

- Hendrik de Keijzer: Adr. Knibbeler.

- 4 Wagengeleiders.

 

12e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door den R.K. Bond van Handels-, Kantoor- en Winkelbedienden "St. Franciscus van Assisië".

- Joost v.d. Vondel.

- P.C. Hooft.

- Constantijn Huijgens.

- Jacob Cats.

- Anna Maria Schuurman.

- Anna Roemer-Visscher.

- Maria Tesselschade.

- Hugo de Groot.

- 4 Wagengeleiders.

 

13e - 14e Groep

Van groote politieke beteekenis in Europa werd de Republiek onder stadhouder Willem III, die later daarenboven koning van Engeland werd. Onder hem deed de Republiek aan het politieke leven van Europa mee, maar werd dan ook in allerlei conflicten gewikkeld. De politiek van den prins vond een ijverig helper o.a. in Baron Van Bentick uit Gelderland. Doch als slachtoffers van politieke drijverij vielen ook de twee edele gebroeders Jan en Cornelis de Witt. Een zwarte vlek op de regeering van stadhouder Willem III. Uit dezen tijd dagteekenen de groote daden van onze zeehelden, wier namen nog voortleven in den volksmond.

 

13e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door de Tilb. Rijvereeniging.

- Willem III, Koning Stadhouder: Frans Enneking.

- Maria van Engeland, Echtgenoote van Willem III: Mej. Angeline Pessers.

- Arnoud Joost van Keppel, Graaf van Albemarle: Philip Taminiau.

- Geertruda Johanna van der Duijn, Echtgenoote van Arnoud Joost van Keppel: Mej. Mia Pessers.

- Hans Willem Bentinck, Graaf van Portland: Sjoeb Enneking.

- Sara Martha Temple, Echtgenoote van Hans Willem Bentick: Mej. Jet Mannaerts.

- 4 Pages.

- Jan de Witt: W. Popelier.

- Cornelis de Witt: J. Popelier.

- 12 Engelsche soldaten, voorgesteld door de Tilburgsche Burgerwacht.

- 12 Schotse soldaten, voorgesteld door de Kegelclub "Herinnering".

 

14e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door Korvel Vooruit, (met Praalwagen).

- Michiel Adriaan de Ruijter: Joh. Kerstens.

- Maarten Harpertz. Tromp: Walter van Arendonk.

- Jan van Galen.

- Witte Cornelis de With: Theo Blans.

- Jan Evertsen.

- Cornelis Tromp: Jan Soentjens.

- Egbert Meeuws Kortenaer.

- Cornelis Evertsen.

- 20 Matrozen, voorgesteld door de Gymn.ver. "De Spartanen".

 

15e Groep

Van lieverlede begint dan de glans van de Republiek te tanen. Willem III had, daar er geen meerderjarige opvolger was, het verlangen te kennen gegeven, dat de stadhouder van Friesland, Jan Willem Friso, hem zou opvolgen. Dit geschiedde voorshands niet. Maar toen in 1747 de nood weer hoog werd, werd Willem Karel Hendrik Friso, voortaan Willem IV, stadhouder en wel over al de Zeven Provinciën. Na een kort bestuur volgde hem, aanvankelijk onder voogdij, zijn zoon Willem V op, die niet rustig regeerde en eindelijk de wijk moest nemen voor de woelingen, die in de geschiedenis den naam dragen van "Fransche revolutie".

- 2 Pages.

- Jan Willem Friso: Harry Jurgens.

- 2 Pages.

- Willem IV: Harry Franken.

- 2 Pages.

- Willem V: Kees Enneking.

- 21 Soldaten.

 

 

AFDEELING III - Het Koninkrijk Nederland (1813-1923)

 

16e - 19e Groep

Toen Napoleons macht dreigde te zullen vergaan, beraamden enkele voortvarende mannen reeds plannen om Nederland te bevrijden. In Den Haag waren dat: Gijsbert Karel van Hogendorp, Graaf van Limburg Stirum en Baron van der Duijn van Maasdam. Na den slag van Leipzig landde toen spoedig Willem Frederik, de zoon van stadhouder Willem V, te Scheveningen (30 Nov. 1813). Na eenige aarzeling over den vorm van de Staatsinrichting en den machtsomvang van den bewindhebber werd Nederland een koninkrijk onder Willem Frederik, voortaan Willem I, als souverein vorst (1813-1840). Veel meer populair maakte zich zijn zoon en opvolger Willem II, die een gedeelte van zijn jongelingsjaren in Brabant had doorgebracht gedurende den Belgischen opstand. Vooral Tilburg lag hem na aan 't hart. In 1841 werd hij dan ook te Tilburg plechtig "ingehaald"; en in Tilburg overleed hij, door zijn volk betreurd, in 1849. Op Willem II volgde de lange, vreedzame regeering van Willem III (1849-1890), die na een regentschap van Koningin Emma in 1898 werd opgevolgd door zijn dochter Koningin Wilhelmina, die in 1923 het Zilveren Jubilé van haar regeering viert.

 

16e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door "Besterd's Belang".

- Koning Willem I.

- Graaf van Hogendorp.

- Graaf van Limburg Stirum.

- Graaf van der Duijn van Maasdam.

- Frederik Prins der Nederlanden.

- Willem Graaf van Bijlandt.

- David Hendrik Baron Chassé.

- Karel Bernard v. Saksen Weimar.

- Trip van Zoutlandt.

- 12 Soldaten van de Hollandsche garde.

 

17e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door de T.V.V. "Willem II", in samenwerking met de Nieuwe Koninklijke Harmonie en de R.K.V.V. Wilhelmina.

- Willem II: Fred. Mutsaerts.

- 2 Adjudanten: E. Mutsaers, H. Hofland.

- 12 Leden van de Rijdende Artillerie: Aug. Buddemijer, P. v. Opstal, W. Verbunt, J. Smulders, A. Smulders, A. v.d. Ven, V. Hohner, J. Marinus, G. v.d. Ven, G. Buddemijer.

- Commandant Rijdende Artillerie: P. Kessels.

- Commandant Schutterij: H. v. Liempt.

- Commandant Eerewacht: M. v. Beurden.

- 10 Leden der Eerewacht: G. Horsten, A. Otten, L. Vinks, H. Mommers, F. v. Berkel, A. Herijgers, M. Rutten, J. v. Wees, J. Maas, H. v. Gerwen.

- 10 Leden der Schutterij, voorgesteld door de R.K.V.V. Wilhelmina: C. van Heijst, A. v. Gestel, H. Jongen, H. v. Gestel, J. Geboers, Fr. Verbunt, J. Staps, C. v. Erven, J. Ansems, A. Groeningen.

- 8 Leden der Rijdende Artillerie: C. Brokken, W. Heldens, L. v. Beurden, A. v.d. Ven, J. Tuerlings, P. v. Beurden, J. Vermelis, H. de Leeuw.

- Baron v.d. Bogaarde, Gouv. van Noord-Brabant: M. Kessels.

- Graaf van Limburg Stirum: F. Caspanni.

- Burgemeester: L. v.d. Velden.

- 2 Wethouders: J. v. Son, A. Schijns.

- 2 Luitenants Artillerie: H. Kessels, H. Pflaumen.

 

18e Groep

In rijtuig welwillend afgestaan door den WelEd. heer Jos. J. Jansen:

- Koning Willem III: Piet Jansen.

- 2 Hoofdofficieren: Wim Mutsaerts, J. Frans Brouwers.

 

19e Groep

Harmonie "Opwaarts".

 

20e Groep

Deze groep wordt voorgesteld door "Tilburg Vooruit" (met wagen).

- Koningin Wilhelmina.

- Tilb. Stedemaagd.

- 5 Attributen.

- 4 Wagengeleiders.

 

 

Alle deelnemers aan den optocht zullen na afloop van den optocht op vertoon van eene daartoe door het Hoofd-comité verstrekte kaart vrije toegang hebben tot de N.K. Harmonie.