Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 27 juli 1935

 

 

Middeleeuwsch feest te Oisterwijk

 

Ommegang en opvoering van "Die sevenste Bliscap onser Vrouwen"

 

Devotie tot O.L. Vrouwe ter Linde

 

 

Een stukje geschiedenis

Door de eeuwen heen heeft in het landelijke Oisterwijk de vereering bestaan van O.L. Vrouw ter Linde, Maria Vreugderijke, wier miraculeuze beeltenis prijkte in een thans verdwenen kapelletje op de Lind. Nu eens bloeide deze vereering hoog op en ging zij met veel uiterlijk vertoon gepaard, dan weer geschiedde zij stil en eenvoudig, al naar gelang de tijden dat medebrachten. Men kent immers de lijdensgeschiedenis van het katholieke Brabant!

Ten tijde van Brabants knechtschap en verval omstreeks 1648 moest de kapel voorgoed gesloten worden doch het miraculeuze beeld werd in veiligheid gebracht ten huize van de familie van Roessel, alwaar het "Lieve-Vrouwe-Kamerke" werd ingericht. Ook hier kwamen nu de eenvoudige vrouwen, die in blijde verwachting verkeerden, hun zeven kaarsen offeren zooals zij dat voorheen in de kapel plachten te doen. Gedurende den Belgischen opstand is het beeld met het oog op de veiligheid opgeborgen in een zolderkast om omstreeks 1840 weer opnieuw zijn plaats in het "kamerke" in te nemen. Volgens oude Oisterwijkers zou het daar niet minder dan 40 jaar hebben gestaan en in stilte zijn vereerd geworden.

In 1909 werd de beeltenis daar door den kunstkenner en geschiedkundige dr. Xavier Smits ontdekt en nu duurde het niet lang meer of het was in eere hersteld. Na gerestaureerd te zijn, werd het met groote plechtigheid ten troon verheven in een der straalkapellen van de St. Petruskerk. Dat geschiedde op 31 Juli 1910, dus thans 25 jaar geleden. Ziehier de aanleiding tot de groote Mariafeesten, die - zooals eerder al gemeld - in de maand Augustus in Oisterwijk zullen gehouden worden.

 

Trouw aan traditie

Oisterwijk is voornemens hiervan een grootsche gebeurtenis te maken zooals ons gebleken is bij de persconferentie, welke wij dezer dagen met de Pers- en Propagandacommissie, in tegenwoordigheid van Oisterwijk's burgemeester, hebben mochten. Hoe zou Oisterwijk een dergelijke herdenking nu beter kunnen vieren dan door trouw te blijven aan zijn traditie, d.w.z. aan het openluchttooneel.

Oisterwijk heeft een kunstzinnige bevolking, welke o.a. het tooneelspelen in het bloed zit. En meer speciaal wel werd hier steeds gevoeld voor het openluchtspel, dat de dezer dagen overleden pastoor Huybers in Oisterwijk bracht en daarmede deze Brabantsche plaats de primeur voor Nederland gaf. Ook nadat pastoor Huybers uit Oisterwijk verdwenen was, heeft zich dit soort spel hier gehandhaafd, met dit verschil echter dat in de eerste tijden beroepsspelers geëngageerd werden terwijl de laatste 10 à 15 jaren uitsluitend met dilettanten gespeeld wordt. Ook thans, bij de zilveren Mariafeesten, zal een openluchtspel worden opgevoerd en wel een heel bijzonder, nl. "Die sevenste Bliscap onser Vrouwen", een vijftiende-eeuwsch mysteriespel van een onbekend schrijver.

 

"Die sevenste Bliscap"

"Die sevenste Bliscap" is het eerste van een cyclus van zeven Mariaspelen, welke beurtelings jarenlang, zeker van 1448 tot 1566, te Brussel op het nog bestaande marktplein op staatskosten werden uitgevoerd. Verschillende dezer Bliscappen raakten zoek doch de eerste en de zevende zijn later voor een groot deel teruggevonden en verzameld door dr. P. Leendertz Jr. Pastoor Willem Smulders bewerkte de zevende, die in 1913 haar eerste opvoering in een zaal beleefde te Den Bosch. Sindsdien verscheen het werk echter niet meer op het tooneel, wat reeds voldoende aangeeft, dat men hier met iets bijzonders te doen heeft. Thans heeft pastoor Smulders het opnieuw bewerkt voor het openluchttooneel, waarvan ditmaal te Oisterwijk de bekende Pierre Balledux de leiding zal hebben. Groote moeilijkheden moesten hierbij overwonnen, doch volgens den leider is men hierin vrijwel geslaagd. Vooral enthousiast was de leider over de groote toewijding die de dilettanten bij de instudeering van het stuk aan den dag legden. We zegden dilettanten, maar de medespelenden zijn niet eens alle dilettanten in den gewonen zin - sommigen stonden nog nooit op het tooneel - wat men begrijpen zal, daar het er een 150 zijn, die alle gerequireerd werden uit de Oisterwijksche bevolking. Men meene nu echter niet, dat het gebrek aan tooneelroutine afbreuk zou doen aan het spel. Het tegendeel is juist het geval. Men heeft hier te doen met een middeleeuwsch spel en nu kenmerkt de middeleeuwsche poëzie zich juist door haar simpelheid en eenvoud, wat ook met "De sevenste Bliscap" het geval is. Hier past geen comedie, geroutineerdheid, doch voor alles is eenvoud de eisch wil het stuk de juiste sfeer ademen. Daarom zal deze Bliscap voor een groot deel haar aantrekkelijkheid krijgen door de ongekunsteldheid van de eenvoudige dorpelingen. Daar het geheel een volksstuk is, werd er naar gestreefd de executanten zooveel mogelijk naar het publiek te doen spreken opdat dit voortdurend geboeid blijve.

Dengene die het stuk in de middeleeuwsche spelling leest, slaat wellicht even de schrik om het hart bij het zien der vreemde woorden doch dit is ongegrond, want uitgesproken klinken de vreemd geschreven woorden vrij vertrouwd. Behalve aan het spel is ook groote aandacht gewijd aan de muziek waarmede de middeleeuwsche spelen zijn saamgevlochten. De muzikale illustratie wordt onder leiding van den heer A. Biemans uit Oisterwijk verzorgd door een 100-tal personen en bestaat deels uit middeleeuwsche muziek, die bij de Bossche opvoering in 1913 uitgevoerd werd en deels uit speciale voor deze uitvoering geschreven composities van den heer Jan van Nunen.

In afwijking van andere jaren vindt de opvoering nu niet plaats op het landgoed Hondsberg maar in het centrum van het dorp in den Mariahof, een voormalige tuin van een heerenhuis, een pracht-gelegenheid, waar de bekende kunstenaar Charles Eijck, wien ook de nieuwe versiering van de Mariakapel in de oude kerk is opgedragen, origineele decors ontwierp en deed uitvoeren.

 

Ommegang

Maar de Oisterwijksche feesten bestaan niet alleen uit een openluchtspel! Er heeft een reeks kerkelijke plechtigheden plaats, waaronder een pontificale Hoogmis door Mgr. Diepen op Zondag 4 Augustus terwijl dien dag de openluchtuitvoering wordt voorafgegaan door een Maria-Ommegang met een plaatselijk karakter. Zoowel oud-Oisterwijk, verpersoonlijkt in Jonker Aernout, in pater Poirters en in den H. Joannes Lenartsz, als het huidige Oisterwijk, naar voren tredend in zijn godsdienstige, sociale en cultureele instellingen en vereenigingen, zullen vertegenwoordigd zijn in dezen Ommegang, waaraan de kerngedachte ten grondslag ligt: Hulde en dank van Oisterwijk aan O.L. Vrouw ter Linde door alle tijden.

Zoo men ziet, krijgen de feesten dus een echt middeleeuwsch karakter door de opeenvolging van kerkelijke plechtigheid, Ommegang en daarna leekenspel voor het volk. Het beloven waarlijk "vreugderijke" dagen voor Oisterwijk te worden.