Nieuwe Tilburgse Courant - zaterdag 24 augustus 1957

 

 

Typisch Tilburgs en Tilburgse typen 8

 

Oude gebruiken, grappen en grollen

 

 

Hasseltse litanie

Opmerkelijk is het, hoe de bedaagde Tilburger meeleeft met hetgeen we tot heden onder bovenstaande titel publiceerden. Men bewijst dit door het inzenden van gegevens over gebeurtenissen uit vroeger jaren. Zo vermeldden we reeds de zg. "Hasseltse litanie", die in de wijk Hasselt vroeger door buurtjongens op gezellige zomeravonden gezongen werd, als zij na het werk op de stoeprand stonden te buurten. Een volledige tekst klonk volgenderwijs:

 

     voorzanger: Willeke Leyten heej 'n kèr,

     koor: ora pro nobis.

     voorzanger: De burries zèn van maaste spèr.

     koor: ora pro nobis.

 

     Tienus Bierkens heej 'n klèp, o.p.n.

     Ze lèkt wel op un mölkschep. o.p.n.

 

     Jaon van Riel woont aachter de kapel, o.p.n.

     Hij heej 'n wèèf mar z'is nie wel. o.p.n.

 

     Drik Heeren heej un biljèrt, o.p.n.

     Ze willen er op speulen mar 't is niks wèrt. o.p.n.

 

     Toon Vromans heej tien jong, o.p.n.

     Ze staon allemaol aan de règenton. o.p.n.

 

     Jantje Mutsaers heej 'n wèèf, o.p.n.

     Lang van benen, kort van lèèf. o.p.n.

 

     Sjaak Kolen heej unnen hond, o.p.n.

     Van veuren spits, van aachtere rond.

 

     Jaans van den Broek zit in den hoek, o.p.n.

     Ze vangt de vlooien uit Kees z'n broek. o.p.n.

 

     Boer Hooyen heej innen trog, o.p.n.

     Zò gère bakken mar heej ginnen rog. o.p.n.

 

     Giel Schèr (Scherders) heej 'n kaast, o.p.n.

     Waor ginnen ene sleutel op paast. o.p.n.

 

     Jaans Klaai zit onder de ton, o.p.n.

     Ze zit te bruujen op elf jong. o.p.n.

 

Tot zover het relaas van mijn "medewerker". Op dit gezang konden natuurlijk nog veel meer rijmelarijen gevolgd zijn, doch men had dan de naaste buurtbewoners op onschuldig koddige wijze de revue laten passeren en was voor die avond op deze manier uitgezongen. Er kwam 'n kwinkslag of een vertelsel over een of andere gebeurtenis tot het bedtijd werd en het groepje uiteen ging om 'n ander maal de pret te herhalen.

 

"Mèskes spinning"

De "mèskes spinning" was ook iets aardigs voor de meisjes. Als in de buurt iemand trouwde, kwamen de buurmeisjes daags daarna op visite. De jongens wisten er van en er waren er altijd, die zo'n gelegenheid benutten om er een lollige avond van te maken. Zou nu onder dit gezelschap een meisje uit 'n andere buurtschap bijv. Korvel, dat in de Hasselt kwam, zijn, dan kon zo'n kind 's avonds niet naar huis, doch bleef bij die familie overnachten, wijl zij anders door de jongelui van de "Hasseltse schuit" gemolesteerd zou zijn.

 

De slacht

'n Evenement was het ook als er 'n varken geslacht was. Dan werd bij de buurlui de boodschap gebracht: "Jan, Kees en Piet, ons vèrken is ziek! Hedde 'm nie heure kwèke? Ge moet van avet ies kome kèke." Achteraan werd nog gezegd: "De fles ies vol!!" Dan zaten de eigenaar en de bezoekers in het rond in de kamer op de hurken tegen de muur met in het midden een emmer jenever, waaruit geschept werd met hetgeen men als drinkgerief bemachtigen kon. Sommigen brachten zelf een borrelglaasje mee, meestal zonder voet. Daarbij kwam soms nog "de pensenkermis" of "het pensenfeest", dat een smulpartijtje bij gelegenheid van het slachten was, waarbij "de penserij" van het zwijn lekker bereid werd.

Natuurlijk was zo'n vertrouwelijk samengroepen aanleiding tot allerlei grollen en grappen en aldra werd er gezongen, dat het een lust was. De Tilburger staat bekend om zijn goeie zangers en de liefde voor muziek en zang is hem aangeboren. Ook het zg. "voordragen" is hem niet vreemd. De komische noot werd daarbij zelden gemist. Vandaar dat hier vroeger tal van spot- en leugenrijmen in omloop waren, die bij tal van gelegenheden op de proppen kwamen. We hebben er enkele van kunnen achterhalen, die we een volgende keer neerschrijven om er folkloristen en speurders naar vroegere gebruiken 'n genoegen mee te doen. Geest zat er wel in.

 

Niet welkom

Hierboven schreven we over 'n borrelglaasje zonder voet. Op het "pensenfeest" had dit geen bijzondere bedoeling, doch als iemand in een café kwam en om 'n borrel vroeg, terwijl de gast aan de kastelein niet aangenaam was, zodat deze hem graag vlug zijn zaak zag verlaten, dan schonk hij hem wel in een glaasje zonder voet. De bezoeker wist dan wel hoe laat het was en verdween rap, soms zonder betalen. Begrijpelijkerwijs moest de herbergier goed op zijn tellen passen en weten met wie hij zo'n spelletje uithaalde, want was het 'n guur individu of een vechtersbaas, dan liep zoiets niet zonder kleerscheuren af. En vechten was vroeger aan de orde van de dag. Veldwachters, die in de regel "er ook niet in spuwden" (zoals de volksmond dit uitdrukt), terwijl de kastelein hun binnenkomen vaak onderkende als 'n manier om 'n gratis borrel "achter de kiezen te wippen", ondervonden die behandeling vaak. Doch als regel trokken die er zich weinig van aan: hun eergevoel bleek menigmaal onvoldoende ontwikkeld om er de gevoelige les uit te trekken, die er toch ontegenzeggelijk in school.

Dan is de tijd toch wel in gunstige zin veranderd, zou men zo zeggen, nietwaar?