©

Tekst  Donata van de Ven

&

Stichting Cubra

Fotografie: Donata van de Ven tenzij anders vermeld

KLIK HIER voor de website van Franz von Chossy

KLIK HIER voor een concert-recensie

Donata van de Ven

Interview met

Franz von Chossy -- pianist, componist

Geboren in München op 23 april 1979

“Von Chossy’s spel varieert van klein en ingetogen tot groots en spannend, hij beweegt zich tussen harmonie en complexiteit met lyrische fijngevoeligheid en technisch vernuft. Vanuit zijn virtuositeit kan hij een waterval doen klinken alsof je ernaast staat, of een verhaal vertellen waarbij een visioen ontstaat. Met een duidelijke voorliefde voor melodieën die emoties voelbaar maken is de connectie met het publiek dan snel gemaakt. Von Chossy omarmt de romantiek maar vervalt niet in zoetsappige deuntjes of nuffige clichés…”.

Hoog boven in een pand aan het Oosterpark in Amsterdam staat zijn Yamaha vleugel te blinken, de spil waar alles in zijn leven om draait. Von Chossy is geboren in München maar woont al 12 jaar in Nederland. Dit is zijn homebase en hier liggen zijn (muzikale) roots.

Von Chossy: Een voorbeeld moet je hebben in je leven anders groei je niet. Voorbeelden van muzikanten die ik bewonder en waar ik iets van kan leren zijn Brad Mehldau en  Keith Jarrett. Ik kijk ook of de muzikant nog groeit en of ze altijd jong blijven in hun ‘versheid’. Sommige muzikanten komen op een leeftijd waarop ze alleen nog herhalen. Dat doen ze goed hoor en mensen vinden dat ook nog steeds leuk maar voor mijzelf is het belangrijk dat ik vers ben en vers blijf klinken. Wayne Shorter doet dat heel goed. Ook naar de Cubaanse pianist Gonzalo Rubalcaba luister ik graag. Wat Jeffry Bruinsma doet bij Zapp4 vind ik te gek en wat Eric Vloeimans doet met zijn bijzonder originele geluid ook. En klassieke muziek natuurlijk, met name Bach, hij is een genie!

Jeffry Bruinsma © Julia M. Fee

Kom je uit een muzikaal nest?

Mijn moeder zingt, speelt piano en is kunstenares. Ik heb twee zussen en we hebben allemaal piano en blokfluit leren spelen en in een kinderkoor gezongen. Dus ja, ik denk wel dat ik het van thuis heb meegekregen. Daarnaast heb ik ook accordeon gespeeld, in München hoort dat er een beetje bij, maar piano is toch mijn hoofdinstrument. In het begin dat we thuis allemaal piano speelden was er wel een soort competitie, maar ik bleek uiteindelijk toch de beste en dat was goed want dat was voor mij ook meteen de uitdaging. Als teenager (13/14) ontdekte ik dat pianospelen ook echt was wat ik wilde doen. Ik leerde ook saxofoonspelen en daarmee groeide het besef dat er in de jazz zoveel mogelijkheden waren. En dat voelde heel natuurlijk voor mij, vooral het improviseren. Ik had nooit eerder jazzlessen gehad in München en had geen idee hoe het allemaal werkte. Uiteindelijk heb ik dat zelf uit een boek geleerd.

Via een uitwisselingsproject in 2004 kon ik een half jaar studeren aan de Manhattan School of Music. Dat gaf me echt een kick in the as want het niveauverschil tussen Amsterdam en New York is groot. Artiesten die hier op tour zijn staan daar in een bar op de hoek te spelen. Daar moet je echt vechten om je te onderscheiden van de rest. Ik dacht er nog even over om daar te gaan wonen maar ik had hier veel werk dus het bleef bij op en neer reizen.

In 2006 studeerde ik summa cum laude af aan het Conservatorium in Amsterdam.

Indrukwekkend, dat zegt toch wel iets?

Het klinkt mooi maar je krijgt er niet meer concerten door. Je maakt je leraar blij, dat is wat het doet..2006 Was überhaupt een heel goed jaar voor mij want toen won ik de Dutch Jazz Competitie met mijn trio van toen (Flin van Hemmen en Sean Fasciani) en dat opende veel deuren. Jazz Impuls wilde een plaat opnemen en regelde ook meteen een tour door de theaters. Door die prijs kreeg ik ook veel optredens. Dan maak je natuurlijk een goede start en het gaf me de kans naar buiten komen met mijn eigen muziek.

Trio © Cees van de Ven

Wat is jouw eigen muziek?

Ik ben heel compositie bewust. Voor ieder stuk heb ik een idee wat ik wil vertellen. Je kunt natuurlijk heel vrij met het verhaal omgaan maar het is wel een verhaal, mijn verhaal. Het begint meestal met een melodie.

© Julia M. Fee

Waar raak jij door geïnspireerd?

Harmonisch en pianistisch haal ik veel inspiratie uit klassieke muziek. Jazzmuziek is beperkt door de verkorte termen die boven de lijn staan maar er zijn natuurlijk oneindige mogelijkheden hoe je bv een Cmin7 kunt spelen. In klassieke muziek is alles uitgeschreven, dat is waar, maar de componist heeft alle mogelijkheden doorgenomen en heeft die ene keus gemaakt, voor hem de perfecte. Voor piano kun je daar zo veel mooie dingen uit halen.

Meestal ontstaan melodieën door het spelen zelf. Aan de oppervlakte ben ik niet de meest emotionele mens maar ik kan wel makkelijk geraakt worden en in de muziek kan ik dat makkelijker uitleven. Ooit overleed een man die ik goed kende en die werd hier naar dit huis gebracht. In de kamer hierboven mij heeft hij een week gelegen, en dat gaf een hele rare sfeer. Dat deed iets met me, ook muzikaal. In die week ontstond ‘Metamorfoses’ (Pascal Schumacher Quartet).

Pascal Schumacher

Ik ben waarschijnlijk een gesloten mens en emoties laat ik niet makkelijk zien. Ik vind het heel moeilijk om te praten over muziek. Als ik speel zijn er niet echt beelden, dan is het heel subtiel. Het is abstract en voelt gewoon als een andere wereld waar je geen woorden hoeft te gebruiken, een andere dimensie. Als je ophoudt met spelen duurt het even voordat je weer terug bent op aarde. Ik ben niet echt een religieus mens maar dit ‘hogere’ geeft wel te denken. Hoe is dit mogelijk? Hoe kan het dat een mens dit vermogen heeft? Ik geloof niet in de bijbel maar ik geloof wel in krachten die niet te verklaren zijn. Voor mij is kunst en muziek de deur daar naar toe.

Je gelooft niet in de bijbel maar hebt wel voor het verhaal van Adam en Eva gekozen als thema van je laatste cd, leg dat eens uit?

Ik geloof de bijbel niet woordelijk maar de symboliek ervan vind ik mooi. Door het paradijs te moeten verlaten ontdekten ze dat ze verleidingen niet konden weerstaan en leerden ze het verschil tussen goed en kwaad. Daarin vinden alle emoties hun oorsprong.

De recensies over die cd en jouw kwintet zijn lovend maar er zijn weinig Von Chossy passie momenten, is dat bewust?

In mijn trio is dat wel meer maar ik bedacht me als ik nu iets anders wil doen, zoals nu met mijn kwintet, dan moet niemand egoïstisch gaan spelen. Daar heb ik goed over nagedacht.

Mijn gepassioneerdheid uit zich misschien niet in hoeveelheid maar ik probeer de subtiele nadruk te leggen op bepaalde noten.

Wat de succesformule is? Trio’s heb je natuurlijk heel veel maar hier heb je een bezetting die in deze vorm nog niet bestond. Misschien raakt het mensen gewoon en dat is toch waar het om gaat. Dat wil ik zelf ook graag, geraakt worden door muziek.

Alex Simu

Hoe heb je die selectie gemaakt voor jouw kwintet?

Dat is een heel denkproces geweest. Met Alex (Simu) heb ik al eerder samengespeeld, dat stond voor mij al vast. Ik heb sowieso een voorliefde voor de Balkan sound. Mijn oma kwam uit Oekraïne en zij vroeg me vroeger vaak om volksliederen te spelen, en dat deed ik dan voor haar en mijn opa. Mijn moeder zong dan ook mee. Als klein jongetje had ik die muziek dus al heel veel gehoord en daar heb ik later veel inspiratie uitgehaald. Daarnaast wilde ik een vioolspeler die goed muziek kan lezen en goed kan soleren en die zijn er niet veel in Nederland. En ik wilde het hoge register van de viool. Het was een gok, maar Jeffry Bruinsma was uiteindelijk de juiste keus. Yonga Sun en Jörg Brinkmann zag ik op YouTube in een filmpje van Lavalu. Van Yonga vond ik het heel mooi hoe hij omging met de vertaling van elektronisch ritme naar akoestisch geluid, wat ik in bepaalde composities ook juist voor ogen had. En ik zocht een cellist die ook bas kon spelen dus dat werd Brinkmann.

Jörg Brinkmann © Julia M. Fee

Wat trekt jou aan in jazz?

Vrijheid. Je kunt gewoon alles doen als je het met overtuiging doet. Er zijn regels maar je kunt altijd een manier vinden om die te breken. In het gewone leven moet je daarvoor naar de gevangenis maar in de jazz mag dat! En improviseren is belangrijk.

Muziek spelen die uitgecomponeerd is is een goede oefening en je kunt het persoonlijk interpreteren maar dan toch geeft het me weinig uitdaging. Ik moet zelf in dat moment kunnen vertellen wat ik voel en dat kan iedere avond iets anders zijn. Maar wel binnen het concept dat ik van te voren heb gemaakt.

Geldt dat ook voor jouw medespelers?

Ja dat is denk ik wel zo bij mij. Ik speel in verschillende groepen en daarin speel ik composities van andere mensen maar in mijn eigen projecten wil ik alleen mijn eigen stukken spelen. We kunnen ook niet vaak repeteren dus wil ik de concepten wel zo strak hebben dat we niet veel hoeven te repeteren. Iedereen kan de muziek voorbereiden en dan zien we op het podium wat er gebeurt. Tot nu toe gaat dat heel goed. Ik ben heel blij met de muzikanten om mij heen. Ze zijn allemaal heel gedisciplineerd maar ook heel vrij.

Yonga Sun © Julia M. Fee

Je klinkt als een leider, voelt dat ook zo?

Ja, maar ik ben ook heel blij om een begeleider te zijn want het is wel heel stressvol om voor alles te zorgen. Het is een grote verantwoordelijkheid om alles te organiseren. Op het podium vind ik het ook heel fijn om alleen met de muziek bezig te zijn en niet te hoeven praten want dat moet je als leider wel doen.

Hoe ver ben je bereid te gaan voor het grote succes?

Ik denk niet dat ik het type ben dat daar heel ver in gaat. Ik ben niet zo’n entertainer en ik heb niet zo’n hippe kleding als Vloeimans. Ik ben gewoon de muzikant die componeert en ik sta niet zo graag in het centrum van de belangstelling. Ik kijk graag naar mensen en natuurlijk kijken mensen naar mij op het podium, maar van nature ben ik niet zo. Ik weet ook niet of ik dat zou kunnen aanpassen. Misschien met een manager die dat zou begeleiden? Helaas werkt de jazz wereld niet zo, er zijn niet veel managers die daar brood in zien. Het zou een ander verhaal zijn als ik ook nog goed zou kunnen zingen, dan zijn er meer mogelijkheden voor succes. Zoals bv. Ruben Hein. In Bremen is een jazzbeurs, daar komen muzikanten en bands en allerlei programmeurs van bv festivals uit de hele wereld samen en kun je elkaar leren kennen. Daar moet ik dan wel even heen en even gaan praten. Dat idee vind ik heel goed.

Gelukkig heb ik nu iemand gevonden die dit soort dingen en boekingen voor me gaat regelen. Ik ben er wel bij maar zij maakt de afspraken.

© Julia M. Fee

Waarom trekt jazz nog steeds een relatief klein publiek?

Voor veel mensen is de muziek te moeilijk, je moet gewoon heel goed kunnen luisteren. Melodie is heel belangrijk en niet alle jazz is even melodieus. Bijvoorbeeld als het heel experimenteel wordt en weinig harmonie heeft. Het zijn vaak goede muzikanten die dat met heel veel zeggingskracht doen, toch is dat ook niet iets waar ik graag naar wil luisteren.

Veel mensen denken bij jazz wel meteen aan dat soort muziek.

Maar de jazz heeft de afgelopen jaren een enorme groei doorgemaakt in Nederland en de conservatoria leveren ieder jaar weer heel wat goede muzikanten af. Helaas zijn er maar weinig die ook daadwerkelijk overleven of in staat zijn op te vallen.

Vind je jezelf een goede pianist?

Ja (enigszins schoorvoetend). Ik denk dat ik goed met het instrument kan omgaan en me ermee kan verbinden. Soms zie je een pianist die gewoon te dominant is, zichzelf uitleeft op de piano maar de piano geen kans geeft om de klank te laten groeien. Ik denk dat ik de balans gevonden heb. Ik wil ook nog altijd meer leren, dat is mijn grote kracht denk ik.

Ben je een kritisch mens?

Ik ben mijn eigen grootste criticus en luister mezelf zo veel mogelijk terug. Ik ben niet altijd tevreden maar ik hoor wel dat ik vooruit ga. Ik kan ook kritiek hebben op muzikanten die met mij samenspelen maar soms zeg ik het niet om geen conflict te veroorzaken. In het dagelijks leven is dat ook zo. Ik zeg niet altijd wat ik denk om ruzie uit de weg te gaan, soms ook uit gemakzucht. Maar daardoor ben ik wel een makkelijk mens om mee om te gaan. Als je op tour bent is het een goede eigenschap om tolerant en inschikkelijk te zijn. Je bent toch een beetje familie als je zolang met elkaar op reis bent en dan is het belangrijk om de sfeer goed te houden. Met (wereld)politiek houd ik me niet zo bezig. Ik blijf wel op de hoogte maar het doet me pijn als ik zie wat er allemaal gebeurt. Ik ben wel iemand die zich daarvan bewust is.

Hoe zie jij je toekomst?

Voorlopig ben ik een heel tevreden mens. Op dit moment kan ik goed leven van de muziek. Ik moet wel veel reizen, en reizen betekent veel wachten, maar dat kan heel ontspannend zijn. Zolang je zorgt dat je op tijd wakker wordt is er niets aan de hand, ik ben daar heel relaxed in. Het is een keuze om voor een gezin te gaan. Dan is het niet meer mogelijk om zoveel te reizen en moet je bv les gaan geven en in één stad blijven werken. Als jazzmuzikant kun je niet alleen leven van optredens in Nederland. Ik geef nu geen les want ik wil zelf muziek maken. Het zou ook niet kunnen omdat ik zoveel weg ben. Als ik dat zou doen wil ik daar ook echt voor gaan en zou ik dat niet alleen voor het geld doen maar omdat ik echt iets mee wil geven aan jonge leerlingen. Buiten alle technische dingen zou ik ze willen leren hoe je jezelf kunt uitdagen en jezelf kunt laten zien in de muziek én hoe vrij je daarmee om kunt gaan.

China (privécollectie)

Waar word jij gelukkig van?

Het is heel mooi om te leven en mezelf te kunnen zijn. Ik besef dat ik gelukkig moet zijn met wat ik doe, dat ik met mijn passie mijn geld kan verdienen en de wereld kan zien. Nee, het is natuurlijk niet -het moeten- maar dat voelt echt zo.

Het ultieme moment kan er zijn als we samen muziek maken maar is er ook als je aan tafel zit met iemand of een groep mensen die je al jarenlang kent en van wie je van houdt. Samen wat eten, drinken en verhalen vertellen. Die momenten maken me heel gelukkig.

(privécollectie)