Donata van de Ven

een muzikale ontmoeting met

Eric van der Westen

Eric van der Westen werd op 29 augustus 1963 geboren in het Zeeuwse Zierikzee, en kwam op 2- jarige leeftijd met zijn ouders en 3 broers naar Tilburg. Naar zijn eigen zeggen was zijn familie volkomen onmuzikaal. Zijn interesse voor muziek ontstond toen hij op 9- jarige leeftijd op de radio het nummer Smoke on the Water van Deep Purple hoorde. Hiervan was hij dusdanig onder de indruk dat het hem niet meer losliet.

Wat begon met een gitaar is uiteindelijk een contrabas geworden. Wat begon met repeteren op een zolderkamertje is uitgegroeid tot een levensdoel.

Deze Ontmoeting gaat over een wereldmuzikant, componist en Brabander in hart en nieren.

Tijdens mijn gesprek met Eric wordt al snel duidelijk dat je deze man niet alleen muzikant mag noemen. Zijn vriendelijke enigszins rebelse blik verraadt dat hij iemand is die stevig in het leven staat en daar ook een uitgesproken mening over heeft. Maar wel met een verhaal, zijn eigen verhaal dat hij vormgeeft in zijn projecten.

Ondanks het feit dat muziek maken het liefste is wat hij doet, is hij wars van de burgerlijke `hokjesmentaliteit` en mag de commercie nooit ten koste gaan van zijn creativiteit.

"Ik kreeg ooit een aanbod om voor veel geld ergens vast te komen spelen. Ik zou het wel willen hoor, maar dat trek ik echt niet. Dan loop ik in no-time met een fles Jack Daniels in mijn binnenzak. Mensen komen vaak op een creatief dood spoor als ze succes hebben. Iemand die zijn trucje tot in de puntjes beheerst, kan na verloop van tijd niets anders meer dan dat trucje. Dat risico bestaat als je niet blijft vernieuwen".

Zij zag me aankomen met mijn lange haar en lange leren jas en zei; "Daar heb je er weer zo een die zo nodig moet gitaarspelen!"

Eric doorliep de HAVO op zijn "boerenfluitjes". Hij begon met de studie Psychologie maar omdat school en studeren hem totaal niet boeiden hield hij dat niet lang vol. Hij wilde muziek maken en belandde op het Conservatorium. In Tilburg werd hij met zijn lange haar en lange leren jas, door de toenmalige directrice tijdens een open dag, niet met open armen ontvangen. Uiteindelijk kwam hij terecht in Amsterdam. Speelde hij voorheen elektrisch basgitaar, hier stapte hij over op de contrabas en kwam hij voor het eerst in contact met Jazz.

Voor hij naar het Conservatorium van Amsterdam ging kreeg hij les van Steve Clover, die hij nog steeds een heel warm hart toedraagt. "Steve was erg sterk in het bijbrengen van de liefde voor de muziek. Hij begreep ook hoe moeilijk het was om vanuit het Wandelbos in Tilburg naar die grote stad te komen en Jazz te willen spelen. Hij leerde me verantwoordelijkheid te nemen voor wat ik wilde doen, en daar ook naar te handelen. Als je iets doet moet je het ook goed doen!"

Waarom de contrabas? "De bas is de kern van het ensemble, hij bepaalt altijd alle harmonie. De lage klanken vond ik altijd al heel erg gaaf maar ook dat je stem geleidelijk overloopt in het geluid van de bas. Als bassist zit je altijd in de kern van de muziek, tenminste zoals ik speel, en je zorgt ervoor dat anderen beter gaan klinken. Je versterkt als het ware het totale geluid van de groep. Toch voel ik me geen begeleider. Ik voel me meer dirigent. De mensen willen graag horen hoe emotioneel je kunt zijn op dat instrument, omdat ze dat zelf ambiëren. Maar dat is voor mij vanzelfsprekend, dat is een onderdeel van wie ik ben. Ik probeer lyrisch te spelen zonder dat het té mooi is. Dan zit er geen kracht meer in.

"In donkere tijden, toen ik vaak niet eens een plek had om te wonen, was mijn bas alles wat ik had. Toch was ik daar volkomen gelukkig mee. Die bas, die overigens een vreselijk zwaar instrument is om te bespelen, voegt iets mystieks toe. Dat kan iemand anders niet zo goed begrijpen. Ik haat het ding af en toe, maar ik kan absoluut niet zonder".

De bas waar Eric altijd op speelt is een Père Pillement uit 1830. Hij kocht hem in België bij Luthier Phillippe van Geffel die hem weggehaald had bij het Bruggens symfonieorkest.

Eric heeft 10 jaar les gegeven op het conservatorium in Tilburg (1991-2001). Hij doceerde bas en ensemblespel. "Ik heb het altijd met plezier gedaan. Een van de redenen waarom ik besloot ermee te stoppen was omdat er geen kwalitatieve progressie zat in die opleiding. De leerlingen werden niet goed klaargestoomd voor het vak en de mentaliteit was veel te relaxed. Daardoor was het niveau ook niet zo hoog. Leerlingen die echt goed waren hielden het na een jaar al voor gezien. Toen ik destijds, direct na mijn afstuderen aan het Sweelinck Conservatorium, gevraagd werd les te komen geven, vond ik dat ik daar eigenlijk nog niet capabel genoeg voor was omdat ik zelf nog te veel in ontwikkeling was".

Ik speel alleen nog met topmuzikanten

Inmiddels heeft hij een behoorlijke staat van dienst in de Jazz en de experimentele muziek bereikt, en speelt hij alleen nog met topmuzikanten. "Die keus heb ik jaren geleden al gemaakt; als ik muziek wil maken moet ik dat met ziel en zaligheid kunnen doen en dat doe ik alleen met de mensen waarmee ik het geweldig vind om samen te spelen. In principe kan ik met elke muzikant spelen die "ballen" heeft, of dat nou klassiek, punk of jazz is.

Vooral dat experimentele is heel erg belangrijk voor Eric omdat daarin zijn muzikale identiteit het best tot uiting komt en hij het verhaal kwijt kan dat hij wil vertellen. Zijn bands Quadrant extended en E-quad, zijn hier goede voorbeelden van.

"Op het moment dat je jezelf als kunstvorm profileert, nee, het is geen entertainment maar creatief, en Jazz pretendeert dat te zijn, dan moet je ook vernieuwend durven te zijn. Jazz is geen stijl, maar een gevoel, het beweegt zich op het randje van alle andere muzieksoorten. Als Jazz gewoon lekkere muziek moet zijn dan krijgt het dezelfde lading als Fransje Bauer, maar dan voor intellectuelen. De Jazz wereld zit vol van mensen die hartstikke veel van de muziek houden, maar tegelijkertijd ook vol met mensen die denken er alles van te weten en denken er een claim op te kunnen leggen. Dat gaat vaak ten koste van het experiment en de creativiteit en dus van het idee of verhaal. Maar je ontkomt er niet aan om de klassiekers te bestuderen. Want welk verhaal je ook wilt vertellen, je zult eerst de woorden moeten leren".

E-quad

Ik wil niet choqueren, ik wil mensen juist bewust-maken

Het Amsterdam Jazz Trio waarin Eric samenspeelt met Ed Verhoeff en Angelo Verploegen is een voorbeeld van hoe mooi Jazz kan zijn. Toch zit daar volgens Eric meer experiment in dan je zou vermoeden alleen al om het feit dat er veel ruimte gelaten wordt, met heel veel aandacht voor klank en melodie.

Niet alle vormen van experimentele Jazz worden altijd door het publiek gewaardeerd of begrepen. " Er zijn een aantal muzikanten die hierin soms de plank volledig misslaan. Maar zij moeten wel op handen gedragen worden door de Jazzgemeenschap, want zij zoeken het randje op. Ik kan hele complexe muziek schrijven waarvan mensen zich soms afvragen, wat gebeurt daar nou? Mijn bedoeling is dan om de luisteraar niet van me af te stoten maar juist om hem te laten denken; zo heb ik er nog nooit naar geluisterd! Ik wil mensen niet choqueren, ik wil de mensen bewust maken van het feit dat er zo veel meer muziek is dan die waar ze gewend zijn om naar te luisteren".

Ik heb heel veel met deze stad en vind het belangrijk dat de goede dingen gezegd worden

Zoals gezegd voelt Eric zich Brabander in hart en nieren. "Ik ben politiek erg begaan met wat er op dit moment speelt in Tilburg, ook op cultureel gebied. Tilburg moet zich gaan gedragen als een stad naar de hoeveelheid inwoners, en dat doet het niet. Het neemt zijn verantwoordelijkheid niet. We zijn 6^e stad van het land!

We moeten een klimaat scheppen waarin culturele uitingen, en voorzieningen voor culturele uitingen van bv. beeldende kunst, cinema en muziek (wat redelijk vertegenwoordigd is) tot stand kunnen komen. Het is hartstikke belangrijk dat mensen zien dat er nog meer is dan industriegebied. Daar moet je beleid op inzetten en dat beleid, dat gaat me aan het hart!

Tilburg is een stad, net als Eindhoven waar nog heel veel kan. Geweldig wat ze in Den Bosch met de Verkade Fabriek hebben gedaan maar de binnenstad is zo dood als een pier. Wel gezellig al die terrasjes, maar er gebeurt niets! Hier in Tilburg ligt een groot gapend gat. Hier is zo veel mogelijk, alle ingrediënten zijn aanwezig.

Ik ben een groot voorstander van het Theater voor "Adje", ook al is het variétéachtig. Ik vind dat je niet genoeg theaters kunt hebben zoals bv de Nieuwe Vorst, waar mensen naar toe kunnen gaan. Het zorgt ervoor dat er iets gebeurt.

Het heeft veel geld gekost om de oude binnenstad te slopen, wat achteraf niet nodig is geweest want dan hadden we er nog een mooi plein bij gehad ook, daar hoor je niemand meer over. We zijn al vier inrichtingen van de Heuvel verder en de laatste gaat ook weer op de schop. Cultuur wordt afgeschilderd als een geldverslindende machine. Bijna iedereen vergeet, dat voor een onderneming die zich wil vestigen in een stad als Tilburg, op het kruispunt van België, de Randstad en het Ruhrgebied, die cultuur dus de uitstraling is.

Tilburg moest zich schamen dat er geen écht goede restaurants zijn. Die zijn maar mondjesmaat vertegenwoordigd. Als er zaken gedaan moeten worden, gebeurt dat dus overal, behalve in onze stad. We moeten er juist voor zorgen dat mensen karrenvrachten met geld hier komen uitgeven!

Ik vind het begrip "Stadsdichter"geweldig en ook dat bepaalde kunstenaars het zo goed doen. En dat is niet dankzij maar meestal ondanks de situatie die hier in Tilburg bestaat, want er zijn weinig voorzieningen voor professionele kunstenaars. Dan is het toch ook makkelijker om naar Amsterdam te verhuizen omdat je daar iedereen tegen het lijf loopt?

We moeten cultuur absoluut niet elitair maken, maar we moeten er naar toe dat cultuuruitingen gedragen worden door de gemeenschap".

Toen al vond ik het super spannend om te denken dat er aan de andere kant van de wereld een land was waar ze een soort Nederlands spraken

Ook Zuid Afrika heeft een speciaal plekje in Eric’s hart. "Zuid Afrika is altijd in mijn focus geweest. Dat begon al vroeg, op de basisschool, waar we Zuid Afrikaanse liedjes zongen.

Door de jaren heen heb ik echt geprobeerd om te luisteren naar wat de bevolking te vertellen had. Wat hún verhaal was. En daar is uiteindelijk mijn interesse voor wereldmuziek uit voortgekomen. Het feit dat we niet de goede beslissingen nemen, bv. in zaken als ontwikkelingshulp, komt omdat we niet goed luisteren, en omdat er geen respect is. Op dat punt ben ik de maatschappij volkomen kwijtgeraakt.

Mijn politieke betrokkenheid na de Soweto - Uprising in ’76 is alleen maar extremer geworden!

Ik ben betrokken geweest bij de antiapartheidsbeweging. Samen met een aantal andere mensen zorgden we voor back-up hier in Nederland voor leden van het ANC die undercover waren in Zuid Afrika. Als er iets misging daar zorgden wij dat ze konden vluchten. Op die manier ben ik zelf ook in Afrika terecht gekomen. Dit heeft geleid tot mijn samenwerking met Louis Mhlanga. We hebben als duo een akoestische liedjes tournee gedaan in Nederland, België en Zuid Afrika en hebben een groot publiek weten te bereiken".

Eric en Louis Mhlanga

Tot slot nog enkele opmerkelijke uitspraken….

"Geluk is voor mij, als ik in Ierland een hele grote vis uit de zee haal"

"Het belangrijkste compliment dat ik ooit gehad heb is dat mijn muziek niet als Jazz klinkt"

"De ultieme bevrediging op muzikaal gebied is de waardering van mijn collega’s"

"Ik vind het geweldig als mensen naar me toekomen en zeggen dat ze het prachtig vonden, of heftig. Zolang ze maar niet zeggen dat ze het interessant vonden"

"Mijn grote voorbeelden zijn Picasso en Charles Mingus, zij hadden schijt aan de rest van de wereld, wisten te overleven door te doen wat ze wilden"

"Een negatieve eigenschap van mezelf vind ik dat ik altijd faalangst heb en het nooit goed genoeg vind wat ik doe"

"Over 20 jaar hoop ik dat ik wat financiële rust heb gevonden zodat ik niet elke maand af hoef te wachten of ik mijn hypotheek wel kan betalen. Dit geeft ook de meeste onrust en zou de enige reden zijn waarom ik zou overwegen een ander vak te kiezen"

"Ik hoef niet per se op een podium te staan. Zolang mensen maar naar mijn muziek blijven luisteren"

"Als je wilt weten hoe ik naar de wereld kijk, moet je kijken naar www.zeitgeistmovie.com"

"We moeten onderhand eens ophouden met ons handje op te houden in Den Haag. We moeten als provincies en als gemeentes de handen in elkaar slaan en met lef dingen durven neer te zetten. Brabant moet zich op de kaart zetten als tegenwicht aan de Randstad"

Nieuwsgierig geworden?

- De single "Refugee" van E-Quad is zojuist in Duitsland gereleased, met die band speelt Eric ook op Festival Mundial in Tilburg op zondag 15 juni.

- In september speelt Eric met Martin Fondse’s Starvinsky Orkestar op het Jazz International Festival in Rotterdam.

- Volgend jaar komt een nieuwe cd uit van Quadrant Extended.

- Met Louis Mhlanga is zojuist de CD Tiri Vaviri verschenen die vanaf September ook echt in de winkels ligt. Volgend jaar komt er weer een tournee.

- Deze zomer speelt Eric regelmatig met Jasper van ’t Hof en zijn grotere Europese ensemble "Hot Lips" en met het Jasper van ‘t Hof Quartet.

Alle cd’s verschijnen onder Eric’s eigen platenlabel, EWM-music en zijn te bestellen op de website www.ewm-music.com.