|
Foto
Joop Mutsaers
Tineke
Postma, saxofoniste, werd geboren op 31 augustus 1978 in
Heerenveen, Friesland.
Via
Groningen en Hilversum belandde ze uiteindelijk op het
Conservatorium van Amsterdam alwaar zij in 2003 cum laude
afstudeerde. Tijdens haar studie ontving ze twee beurzen voor de
Manhattan School for Music in New York en inmiddels is zij een
begrip in zowel nationale als internationale jazz kringen. Haar
spel werd beloond met meerdere prestigieuze onderscheidingen
waaronder recentelijk de Jazz Juan Revelations Award 2009 en de
Publieksprijs tijdens het Antibes
Jazz Festival in Frankrijk.
Haar
laatste cd ‘The Traveller’ werd door 3 jazz autoriteiten
betiteld als de beste jazz cd van 2009 en Chris Potter (saxofonist
en één van haar Amerikaanse leraren) zei over haar; "I'm
impressed by her ability to truly sing through her horn".
Foto
Merlijn Doomernik
Jong
maar gedreven als Tineke is houdt zij zich dapper staande in een
wereld die lijkt beheerst te zijn door mannen.
"Ik
zie mijzelf in de eerste plaats als muzikant. Ik weet natuurlijk
niet beter dan dat ik een vrouw ben en het is meer misschien dat
de mannen het gek vinden. Je valt wel op als vrouw, en
als je goed speelt werkt het natuurlijk alleen maar in je
voordeel!
In
mijn Amerikaanse kwartet speel ik met twee vrouwen samen. Het zijn
hele stoere vrouwen. Zij hebben de hele wereld over gereisd. Ik
vind het heel erg leuk om dat vrouwelijke aspect te voelen en met
hun te praten over hoe zij met bepaalde zaken omgaan.
Mijn
ouders waren wel muzikaal maar geen muzikanten. Zij stimuleerden
me ook om een instrument te gaan spelen. Op mijn achtste begon ik
met blokfluitles en op mijn 11e met saxofoon spelen.
Maar ik had ook pianoles. Ik heb het pianospelen altijd wel
vastgehouden en dat heeft me ook heel erg geholpen met componeren.
Ik speel nu voornamelijk alt,- en sopraansaxofoon maar eigenlijk
heb ik geen echte voorkeur. Het ligt een beetje aan het soort stuk
wat je speelt, of aan de emotie die je erin wilt leggen.
Alhoewel
de saxofoon absoluut mijn instrument is zou ik, als ik het mocht
overdoen, toch misschien wel voor de piano kiezen. Piano vind ik
het allermooiste, meest complete instrument dat er is.
Foto
Cees van de Ven
Passie
ontstaat in een muzikaal ‘gesprek’
Ik
heb altijd al een voorkeur voor jazz gehad. Het betekent voor mij
vrij zijn. Improvisatie symboliseert voor mij het ‘buiten de
hokjes’ denken en leven. Al van jongs af aan luister ik naar bv.
Cannonbal Adderly, John Coltrane en Miles Davis. Maar ook naar de
meer funk saxofonisten zoals David Sanborn en Candy Dulfer.
Ik
word echt heel erg blij van muziek maken en muziek luisteren. Ik
vond het vroeger al meteen magisch, heel fascinerend.
Op
het podium lijkt de tijd stil te staan. Alles eromheen kan soms
heel vermoeiend zijn maar dan weet ik weer precies waar ik het
voor doe. Het verveelt nooit en ik kan er helemaal mijn ei in
kwijt. Het is ook een spiegel. Je moet blijven studeren om jezelf
te kunnen ontwikkelen.
CD-hoes
‘The Traveller' - Foto Merlijn Doomernik
Ik
vind het fijn om mijn eigen stukken te spelen en zelf de richting
te kunnen bepalen. Al in mijn conservatoriumtijd richtte ik mijn
eigen kwartet op. Ik speelde natuurlijk wel als gast met andere
mensen maar had al snel mijn eigen projecten. Je groeit een beetje
in het ‘leiderschap’. In het begin was dat wel lastig. Ik was
heel jong, en een vrouw, en vroeg al meteen hele goede muzikanten.
Dat waren vaak oud-docenten van mijn conservatoriumstudie waardoor
het niet zo eenvoudig was om met hen op één lijn te zitten
vanwege vroegere verhoudingen. Daar moesten zij misschien ook aan
wennen.
Ik
houd er niet zo van om de baas te spelen en tegen muzikanten te
moet zeggen wat ze moeten spelen. Ze moeten zelf initiatieven
tonen. Daarop selecteer ik ook de muzikanten waarmee ik samen wil
spelen. Met dat in mijn achterhoofd componeer ik ook.
Ik
speel nooit op routine, daar probeer ik heel erg voor te waken. Ik
probeer heel erg goed naar de muzikanten te luisteren als ik met
hun samenspeel. Ik luister dan naar momenten of noten waar ik op
kan reageren.
Dan
ontstaat het gevoel en de passie. Als ik geen muzikaal ‘gesprek’
kan hebben dan voel ik er minder bij en ben ik minder
geïnspireerd. Ik haal inspiratie uit mezelf maar ook uit hun
spel. Als je op de automatische piloot gaat spelen dan gaat er
iets fout en dat voelt het publiek ook meteen.
Ik
denk ook niet dat de mensen in mijn kwartet zich een begeleider
voelen. Ik heb wel een prominente rol op het podium maar ik ben
juist heel veel bezig met hoe we als collectief samenspelen en
samenklinken. Het traditionele jazzband rollenpatroon van vooraan
de solist, achteraan de begeleiders past niet bij mij. Ik streef
naar een muzikale eenheid".
Met
Han Bennink (drums) en Ernst Glerum (bas)
Foto
Joop Mutsaers
Ik
ben blij met mijn 2 kwartetten
De
carrière van Tineke lijkt zich hoofdzakelijk af te spelen in het
buitenland. Ze heeft een internationaal kwartet met Geri Allen
(piano en keyboard), Scott Colley (bas) en Terri Lyne Carrington
(drums). In haar Nederlandse kwartet speelt ze samen met Marc van
Roon (piano), Frans van der Hoeven (bas) en Martijn Vink (drums).
Ze
heeft inmiddels 4 cd’s uitgebracht waarvan de laatste ‘The
Traveller’ is opgenomen met het Amerikaanse kwartet.
In
oktober van dit jaar besloot het toonaangevende Amerikaanse
boekingsbureau IMN (International Music Network) om naast
grootheden als Wayne Shorter, Brad Mehldau en Dianne Reeves ook
Tineke in hun artiestenstal op te nemen. Zij is de eerste Europese
artieste voor wie de buitenlandse concertboekingen door IMN worden
verzorgd. Het gaat hier om concerten in Europa en de Verenigde
Staten. Voor de concerten binnen Nederland blijft T-Jazz Agency
verantwoordelijk.
Marc
van Roon, Frans van der Hoeven en Martijn Vink
Foto's
Cees van de Ven
"In
Nederland zijn niet zo heel veel jazzclubs waar je moderne jazz
kunt spelen, ik geloof een stuk of 15. Als je daar dan een jaar
speelt, moet je gewoon weer een jaar wachten. Je kunt niet alleen
maar leven van het spelen in Nederland. Ik moet zeggen dat ik het
reizen ook hartstikke leuk vind.
Als
in het buitenland het balletje gaat rollen kom je via via ook
overal terecht en op zich is dat wereldje ook niet zo groot hoor.
Iedereen kent elkaar wel. Inmiddels heb ik daar wel een naam
opgebouwd.
Ik
houd heel erg van muzikanten die open en vrij zijn. Die risico’s
durven nemen en houden van samenspelen. Ze moeten niet vastzitten
in een hokje en openstaan voor meerdere invloeden en stijlen. Daar
let ik op als ik mensen vraag. Je kunt wel 3 geweldige muzikanten
hebben maar ze moeten ook wel samen kunnen spelen. De combinaties
zijn cruciaal. Wat dat betreft ben ik heel blij met mijn twee
kwartetten. De Amerikanen in mijn internationale kwartet zijn heel
beroemd en ze zijn niet altijd beschikbaar, dus ik speel ook met
mijn Nederlandse kwartet in het buitenland
Maar
omdat de Amerikanen heel erg bekend zijn trekt dat natuurlijk heel
erg de aandacht.
Tineke
Postma met Geri Allen, Terri lyne Carrington en Scott Colley
Collectie
T. Postma
Het
publiek moet voelen dat je echt en oprecht bent
Tussen
de eerste cd ‘First Avenue’ in 2003, en ‘The Traveller’
die in mei van dit jaar uitkwam, heb ik wel een enorme
ontwikkeling doorgemaakt. Je neemt jezelf op en luistert terug.
Dat zijn momentopnamen en daarvan kun je vaststellen wat goed
gelukt is en wat niet. Ook ben ik door de jaren heen steeds meer
gaan optreden en daar leer je nog het meeste van; podiumervaring
opdoen en spelen met andere muzikanten. Ik ben altijd bezig met
wat er beter kan. Dat proces, het vernieuwen en verbeteren zal pas
stoppen als ik er bij neerval!
Zo’n
eerste cd is vaak heel fris, je bent jezelf nog niet bewust van
alles. Later denk je dan, het was nog niet zo slecht wat ik toen
deed. De tweede cd vind ikzelf wat minder sterk (2005 ‘For the
Rythm’). Toen was ik te gecontroleerd, te druk bezig met ‘correct’
spelen. Het verschil tussen studio opnamen en hoe ik op het podium
speel was tot en met de 3e cd (2007 ‘A Journey that
Matters’) te groot. Bij een studio-opname ben je jezelf heel erg
bewust van hoe je speelt en bv. hoe lang een solo duurt. Je
vergeet gewoon om echt muziek te maken!
En
er is natuurlijk geen publiek. Het is absoluut zo dat je lekker
speelt als het publiek het waardeert en enthousiast is. Als dat
niet zo is dan is de energie in de zaal anders. Live spelen blijft
voor mij toch het leukste. Toch houd ik me op dat moment niet zo
erg bezig met de mensen in de zaal. Ik ben heel erg geconcentreerd
bezig en zodra ik mijn aandacht zou richten op iemand in het
bijzonder, dan gaat er een deel aandacht niet naar de muziek. Dat
leidt heel erg af. Ik speel het liefst met mijn ogen dicht maar ik
ben daar wel een beetje mee aan het experimenteren, want het is
niet per definitie zo dat je jezelf beter kunt concentreren als je
je ogen dicht hebt. Het is wel interessant om daar mee bezig te
zijn. Ik zit op het podium echt ‘in de muziek’ en ben minder
bezig met entertainen. Ik vind het wel belangrijk om te
communiceren met het publiek en ik merk dat als je met het publiek
praat tussen de stukken door, en iets van jezelf laat zien, je een
soort muur afbreekt. De mensen lijken dan meer begrip te hebben
voor de complexiteit van de muziek. Liever laat ik de muziek
spreken.
Foto
Cees van de Ven
Op
het conservatorium wordt het je ook niet geleerd. Sterker nog, er
wordt een beetje vies over gedaan; je moet niet overdrijven naar
het publiek, het gaat om de muziek, om de kunst, weet je wel. Maar
het is asociaal om het niet te doen. Het publiek komt wel voor
jou.
In
het begin was dat ook een soort strijd in mezelf. Maar nu weet ik
dat het er gewoon om gaat dat je jezelf bent en dat het publiek
voelt dat je echt en oprecht bent.
Bij
de Amerikanen zit dat showgedeelte er gewoon ingebakken lijkt het
wel. Hier in Nederland vooral in de jazz, heerst zo’n tendens
van, doe maar gewoon! Het is natuurlijk wel vrij serieuze jazz wat
ik speel. Het is geen feestband en ik vind het wel misplaatst om
dan heel komisch te lopen doen. Ik geef dan toch de voorkeur aan
eenvoud.
Foto
Joop Mutsaers
Een
compositie is een soort raamwerk
Soms
vertellen mensen me dat ze helemaal niet van (experimentele) jazz
houden. Maar ze voelen zich wel geraakt door de muziek. Dat is
waar het om gaat. Dat je er iets bij voelt.
Als
iemand op het podium een soort egotrip staat te doen, zo van, kijk
eens wat voor moeilijks ik allemaal kan, en niet bezig is met
emotie of iets te voelen in de muziek, dan voelt het publiek het
ook niet.
Met
moderne jazz is het wel zo dat het heel erg afhankelijk is van het
moment. Het kan alle kanten opgaan. Het staat niet allemaal vast
en dat moet je wel loslaten.
Bij
het componeren werkt het zo dat als ik er iets bij voel, als het
een emotie oproept is het goed. Voorheen gebeurde het dat ik een
bepaald liedje schreef, niet vanuit een emotie maar vanuit een
concept of een harmonische of melodisch trucje. Nu begin ik te
spelen op de piano en schrijf ik alleen nog muziek waar ik echt
iets bij voel. Dat kan een associatie met een gebeurtenis zijn, of
een emotie. Wel probeer ik veel ruimte te creëren voor
improvisatie. Ik zie het als een soort van raamwerk voor het spel
op het podium. Je moet met zo’n nummer nog alle kanten op
kunnen. Een compositie kan wel leuk zijn maar het begint pas iets
te worden op het moment dat de band het speelt. Een compositie
moet dus elastisch zijn. Wat roept het op en kunnen we het op
verschillende manieren interpreteren.
Pas
in de soundcheck wordt het dan voor het eerst gerepeteerd. De
muzikanten krijgen een muziekblad met de melodie en de akkoorden
en that’s it.
Maar
het zijn hele flexibele, goede muzikanten waarmee ik speel. Zij
kennen mijn manier van schrijven en door al hun ervaring weten ze
daar precies op een creatieve en geïnspireerde manier mee om te
gaan.
Foto
Cees van de Ven
Of
ik succesvol ben? Ik heb soms de neiging mezelf te vergelijken met
muzikanten die meer succesvol zijn. Dat is goed voor de ambitie
omdat ik snel meer en beter wil. Maar als ik mezelf vergelijk met
de gemiddelde jazzsaxofonist in Nederland dan denk ik wel dat ik
succesvol ben. Mijn platenmaatschappij steunt me heel erg
en ik heb behoorlijk wat mooie prijzen gewonnen. Tja en die
samenwerking met de Amerikanen is natuurlijk fantastisch. Ja, ik
kan wel zeggen dat het goed met me gaat!
Muziek
is maar een druppel in de oceaan
Ik
zou nog wel graag meer en vooral regelmatiger willen spelen. Ik
wil mijn ontwikkeling op het gebied van harmonische en melodische
kennis vergroten en verbeteren. Leren ‘boven de muziek’ te
staan en dichter bij mijn gevoel te komen. Zodat het technische en
het creatieve gedeelte meer in balans komt. Dat
proces kun je niet afdwingen, dat blijft groeien. Je kunt wel hard
blijven studeren maar het ontwikkelen als musicus gaat alleen in
combinatie met veel optreden. Wayne Shorter zei eens, ‘The Long
way is the Short way’.
Voor
mij betekent dat dat je geduld/geen haast moet hebben met jezelf
en je (muzikale) ontwikkeling. Als je op korte termijn succes wilt
hebben sla je vaak de plank mis. Om iets echt onder de knie te
krijgen heb je veel oefening en concentratie nodig. Haast hebben
staat de echte vooruitgang alleen maar in de weg.
Wayne
Shorter
Foto
Cees van de Ven
Ook
de uitspraak ‘muziek is maar een druppel in de oceaan’ is van
hem.
In
deze fase van mijn leven is muziek voor mij een hele grote ‘druppel’
maar als ik als mens niet gelukkig ben en geen aandacht geef aan
mezelf en dus geen tijd neem voor andere dingen, dan komt dat ook
de muziek niet ten goede. Dat is een harde les maar dat begin ik
langzaamaan te leren. Sociaal en persoonlijk gezien heb ik dat wel
ondervonden.
De
afgelopen jaren ben ik alleen maar met muziek bezig geweest. Dat
was ook goed en ik heb veel bereikt maar ik was toch niet helemaal
gelukkig. Blijkbaar moet ik toch ook af en toe pas op de plaats
maken en durven investeren in mijn persoonlijk geluk.
De
ultieme bevrediging vind ik dat je durft te gaan voor wat je
gelukkig maakt. Dat je niet uit angst of onzekerheid dingen nalaat
en jezelf niet te veel bezighoudt met de acceptatie door anderen.
Ik heb heel lang gedacht, als je succes hebt (in de muziek) dan is
het goed. Maar uiteindelijk moet je het geluk toch in jezelf
zoeken. Het is heel erg verleidelijk om succes te relateren aan
geluk. De weg ernaar toe, in het Nu zijn, dat is belangrijk zodat
je meer geniet van het moment en voelt hoe je de dingen ervaart.
Daar
begin ik steeds meer achter te komen.
Op
het North Sea Jazz Festival speelde ik met mijn Amerikaanse
kwartet. Het was een super goed optreden voor een giga zaal. Na
afloop liep ik wel met mijn koffertje in mijn eentje naar het
hotel, begrijp je….De mooie momenten zijn niet eeuwigdurend.
Het
is van essentieel belang dat je dat beseft.
Het
blijven momenten en je moet ervan genieten zonder er van
afhankelijk te willen zijn.
Tineke
Postma kwartet (Am)
Vanuit
rust ontstaan betere beslissingen
Mijn
huis is mijn rustplek. Ik heb er bewust voor gekozen daar niet te
veel instrumenten en muziek neer te zetten. Die staan in mijn
studio. Dan kan ik me thuis ook beter ontspannen.
Om
mezelf meer bewust te worden van mijn gedachten en emoties ben ik
me ook gaan verdiepen in het Boeddhisme. Ik wil het risico
uitsluiten om uiteindelijk uit automatisme te handelen en leren
beter mijn grenzen aan te geven. Want hoe meer succesvol ik word,
des te meer wordt er aan me getrokken. Het is heel belangrijk de
discipline op te brengen om ook eens de rust op te zoeken en niet
altijd maar door te gaan. Want vanuit rust (meditatie) ontstaan
vaak betere beslissingen.
Muziek
is 100% mijn passie, daardoor is de scheidingslijn wel heel
onduidelijk tussen mijn werk en mijn persoonlijk leven. Het is zo
verweven met elkaar. Dan moet je soms
wel even bij de dingen stilstaan.
Foto
Joop Mutsaers
Ik
reis heel erg veel en kom daardoor veel in aanraking met
verschillende culturen. Wat ik heel mooi vind om te zien is dat we
eigenlijk allemaal hetzelfde zijn. Dat iedereen een mens is en dat
het niet zoveel uitmaakt waar je vandaan komt. Er zijn overal
aardige en minder aardige mensen. Natuurlijk is er veel narigheid,
maar ik kom toch wel veel fantastische mensen tegen. Ik ben daar
heel erg dankbaar voor".
Foto
Cees van de Ven
Meer
over Tineke Postma
http://www.youtube.com/watch?v=6LGiWhc5w7g
Live at North Sea Jazz 2009 part I
http://www.youtube.com/watch?v=5stUx8YSUM0
Live at North Sea Jazz 2009 part II
website
Tineke Postma: http://www.tinekepostma.com/
|