Haar laatste leerlinge

De dertig jaren in het onderwijs waren snel voorbijgegaan; geruisloos, als
diende de werkkring als lerares slechts om de tijd te doden. Generaties
leerlingen waren voor haar ogen verschenen en ze had hen weer nagewuifd als
de poort van de school weer achter hen dichtviel en zij een zekere of
onzekere toekomst tegemoet gingen.
Eén leerling was nog gekomen: die leerling was ik. Mevrouw ontving me in
haar kleine kamer in de Serviceflat, die sober was ingericht, met witgekalkte muren en een enkel, zij het kunstzinnig zeer verantwoord schilderij aan de wand en tinnen voorwerpjes op een kastje.
We begonnen met de Duitse grammatica maar mijn vijftigjarige brein weigerde
de rijtjes met vervoegingen tot zich te nemen, de hersenen schrokken er voor terug als een paard op een Concours Hippique voor een onoverkomelijk obstakel. Maar de taal; de taal die het voertuig was geweest voor hoogstaand proza en hartveroverende poëzie en die dat nog was, maar die eveneens mateloos misbruikt was voor brute, nazistische
commando's, de taal die, zoals elke taal, kon vleien, strelen, ontroeren,
liefkozen werd mij toch eigen en ik dacht en droomde in haar.
Mijn lerares dompelde mij onder in een stortvloed van lees- en
studiemateriaal; voor onze ogen passeerde als het ware de optocht van
dichters en denkers die eens, of nog voortdurend voor het voetlicht van de
wereldgeschiedenis zijn getreden of nog treden.
Enkele woorden spoelden aan in mijn geest als wrakhout dat de machtige zee
met zich meedraagt en dat de ijverige strandjutter verzamelt: het bleef mij
bij dat mijn lerares zo verlangde naar een gave wereld, "eine heile Welt";
de wereld die voor haar, ongetwijfeld mede door een dodelijke ziekte, voorgoed
verloren was gegaan als een blinkende steen die rust in modderlagen en door
het vuil besmet wordt.
Hoewel bij het definitieve afscheid honderden hun belangstelling toonden,
was het favoriete adagium van mevrouw geweest:
"Wees getrouw, maar vertrouw niemand".