Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 5 december 1925

 

 

Klottermarkt

 

Zaterdagavond... een prachtavond om een oud Tilburgsch gebruik weder in het volle licht van warme en gezellige huiselijkheid te plaatsen en tevens om dit gebruik in eere te houden. "Hedde wiste klottere" zegt de eene buurvrouw tegen de andere, wanneer zij met pakken en pakjes beladen elkander tegen komen. Dat zegt ook Piet tegen Jan of omgekeerd, wanneer zij beiden glunderen van moeilijk ingehouden voldoening en zij heimelijk denken aan de vele genoegens, die vrouw en kinderen beleven zullen, wanneer de zoo lang verlangde schatten hun eigendom zullen worden en juichend zullen uitroepen: "Daankje Siendereklaos!" "Strooiavond" hooren we nu een enkele maal: een nieuw woord in ons Tilburgsch woordenboek. Neen, dan klinkt "Klotteraovend" toch heuscher, warmer en meer geëigend aan ons Tilburgsch dialect, 't spreekt meer tot ons Brabantsch hart, dat voldoening vindt in 't oude gebruik, ongekunsteld en simpel.

Dagen lang reeds is er "geklotterd", de winkels hebben reeds vóór weken tentoongesteld al wat men maar wenschen kan en waarover men, volgens de ten dienste staande geldmiddelen, kan beschikken. En nu kan op de klottermarkt van heden Zaterdag nog het een en ander aangevuld, een suikerbeestje of speelgoed gekocht worden. Vooral voor 't volk heeft de klottermarkt nog zijn bekoring, en 't volk voelt veel voor oude gebruiken. Laat ons hen daarom daarin steunen, want het volk, dat zijn oude gebruiken liefheeft, heeft ook gevoel voor edele zaken.

En of de klottermarkt van Tilburg oud is, of dit gebruik hier lang bestaan heeft? Deze markt dateert uit de 12de, wellicht reeds uit de 11de eeuw. De viering van het St. Nicolaasfeest is al even oud. Volgens de annalen overleed de goede Sint in het jaar 1087. Reeds lange jaren vóór dien was hij als kindervriend bekend en na zijn dood verbreidde zijne vereering zich over verschillende landen van Europa en werd het gebruik om op 6 December de kinderen met geschenken te verrassen ingevoerd.

Winkels, waar men deze geschenken kon koopen, zooals wij die nu kennen, bestonden er niet, of nog hoogst sporadisch. Reizende kooplieden of zoogenaamde marskramers kwamen van dorp tot dorp en van stad tot stad om hunne waren aan den man te brengen. Deze reizende kooplieden bezochten nu bij voorkeur plaatsen waar veel volk bij elkaar kwam, zooals op de kerkmis (kermis) of jaarmarkten, de St. Jansmarkt, St. Maartensmarkt en de Baafsmis (1) (La foir de St. Bavon). Zoo dan kwamen die reizende kooplieden behalve op de Tilburgsche kermis (2), op den avond van 5 December naar Tilburg om hunne waren, die dan behalve uit genotmiddelen ook uit rariteiten bestonden, aan den man te brengen. 't Was dan eenigszins feest, men handelde en kocht en de jongelieden vonden tevens gelegenheid om een paar uurtjes goede sier te maken. In latere eeuwen kwamen wel de winkels waar men ook een en ander, dat voor de kleinen dienstig was, kon koopen, doch de klottermarkt is steeds in eere gebleven en blijft nog altijd de groote volksmassa en niet het minst de jongelui trekken.

Men ziet dus de klottermarkt is een eeuwenoud gebruik en daar oude gebruiken in eere dienen te worden hersteld of bevorderd, zal elk rechtgeaard Tilburger ook hedenavond het zijne er toe bijdragen om dit oud gebruik te bevorderen. Nu moge het waar zijn, dat de kleinhandel aan de markt, als zoodanig, niet zooveel belang meer heeft, even waar echter en mogelijk nog meer waar is het, dat de klottermarkt leven in de brouwerij brengt en nog een stuwkracht is voor het welslagen der zaken, die zich dan speciaal op de levering van St. Nicolaasgeschenken toeleggen. Ieder rechtgeaard Tilburger bezoeke dan hedenavond de klottermarkt om een oud gebruik te steunen en ga daarna het feest op gezellige wijze in huiselijken kring vieren.

 

GERARD VAN LEYBORGH

 

 

1. Vandaar onze Tilburgsche uitdrukking "Baomus".

2. De Tilburgsche kermis bestaat al evenlang en is ook een oud gebruik waaraan men niet ongestraft tornen mag.