door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20081023

Goejanverwellesluis

Wat een prachtig woord! Een woord dat klinkt als een klok en dat ook heerlijk is om te zien. Het is ook een woord dat me dierbaar is, want in diepste wezen ben ik een patriot. Graag was ik erbij geweest, op donderdag 28 juni 1787, bij sergeant Adam Schouten (pijpmaker uit Gouda) en zijn mannen. Tegen half vier klonk hoefgetrappel: daar kwamen ze er aan! Voorop de sjees met baron Bentinck en luitenant-generaal Stamford, en daarachter de twee hofkoetsen. In de eerste koets zat prinses Wilhelmina van Pruisen, de echtgenote van stadhouder prins Willem V, samen met freule Van Wassenaer Starrenberg en graaf Van Randwijck, in de tweede de secretaris van de prinses, een kamerdienaar en twee kameniersters. “Halt!” Een historisch moment.

De aanhouding en terugzending van Wilhelmina wekte in heel Europa beroering. In de eerste berichten was er nog sprake van een heuse gevangenneming van Wilhelmina, en de Pruisische koning Frederik-Willem II, haar broer, eiste van de Hollandse Staten onmiddellijke invrijheidstelling. De Staten reageerden laconiek: van gevangenneming was geen sprake geweest. Maar koninklijke eer was gekrenkt en de prinsgezinden  stookten het vuurtje verder op. Korte tijd later, op 13 september 1787, zou het Pruisische leger ons land binnenvallen, en moesten de patriotten snel een goed heenkomen zoeken in het buitenland. De patriotse revolutie, een hoogtepunt in onze vaderlandse geschiedenis, was ten einde.

Bij ’t volk berust de hoogste macht,

De vorst of wettige overheden

Zijn dienaars van zijn wil; hun stem heeft klem en kracht

Zo lang met dit gezag het volk hen wil bekleden

’t Heeft uit zodra ’t volk gebiedt.

Ziedaar een gedichtje dat aan de patriotse lakenfabrikant Pieter Vreede wordt toegeschreven.

Terug naar Goejanverwellesluis. Die fameuze aanhouding vond daar helegaar niet plaats! Die geschiedde op de weg (langs het riviertje de Vlist) tussen Schoonhoven en Haastrecht, kilometers van Goejanverwellesluis vandaan. Het gezelschap werd vervolgens via Haastrecht naar Hekendorp gebracht waar in een boerderij het hoofdkwartier van de patriotten was ondergebracht. De hoge ‘gasten’ kregen er wat te drinken aangeboden, maar de prinses wees dat van de hand en liet spijs en drank uit haar koets brengen. Tegen zeven uur kwamen leden van de patriotse Commissie van Defensie uit Woerden aan en zij deelden de prinses mee dat ze haar niet konden toestaan Holland verder in te reizen zonder de goedkeuring van de Staten in Den Haag, dit mede gezien hun taak om de grenzen van het gewest te beveiligen.

De prinses en haar gevolg reden terug naar Schoonhoven en overnachtten daar. Op zaterdagochtend 30 juni vertrok men van daar om naar Nijmegen terug te gaan.

Leve de republiek!!