door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20081106

Plooierijen van geschik

Betoverende woorden: “plooierijen van geschik”. Je wordt gestreeld door iets…ja, door wat? Wat betekenen die fraaie woorden eigenlijk?

Plooierijen doet denken aan plooien, én aan iets dat verwant is aan het woord ‘kuiperijen’.

Geschik - ook dat woord ken ik niet - associeer ik met opschik.

“Plooierijen van geschik” is de titel van een onlangs uitgebracht boek van Lucas Hüsgen, een schrijver-dichter die al evenmin ken.

We gaan plooierijen en geschik maar eens opzoeken in het woordenboek.

Plooierijen, leert Van Dale, zou mij bekend moeten zijn geweest als de term waarmee in de vaderlandsche geschiedenis de Gelderse twisten (1702-1718) worden aangeduid.

Geschik vind ik niet in Van Dale, maar wel in het WNT, waar ik lees: “Geschik is een in onze taal weinig gebruikelijk woord dat in het mhd ‘geschicke’ (LEXER 1, 901) onder meer beteekent: beschikking, regeling, ordening, en in de Nieuwhoogduitschen vorm ‘geschick’ gebezigd wordt voor het lot, noodlot.

Waar ik, zonder kennis, dacht aan iets extravagants met rijke kleding en juwelen in combinatie met intriges, wijzen de woordenboeken me naar noodlottige troebelen in het Gelre van het begin van de achttiende eeuw.

Toen las ik enige recensies over het boek met die betoverende titel. Twee recensenten (Storm en Vreeling) geven de lezer meteen maar de eerste volzin van het boek. Het is een zin van 117 woorden. Inderdaad, een lange zin, maar de lengte zegt helemaal niets. Ik schrijf u desgewenst zonder mankeren een zin van 234 woorden. Het gaat evenwel om de inhoud.

Welnu, zou ik u voor de aardigheid eens mogen verzoeken om een zin te maken waarin, naast de namen van de rivieren de Waal, de Shannon en de Spree, de volgende substantieven voorkomen: slak, varen, weiland, koorden, balustrade, mannen, kaftans, goud, zwaarden, toespelingen, sterren, hemel, veldje, offergaven, vraag, gierpont, petten, paardenhoeven, sigaren, balen, tarwe, winterstormen, kaarsjes, bruggen, viool, melancholie, Maasoever, regimenten en warmte? In deze volgorde.

Nee, dat zou u niet lukken! In nog geen duizend jaar. Dat is de magie van de literatuur.

Ik heb die beginzin van Hüsgens boek diverse keren moeten lezen vooraleer ik er een touw aan kon vastknopen. Een derde recensent stelde niet ten onrechte, dat dit boek heel langzaam gelezen diende te worden. Dit is geen ‘fast food’, geen snelle hamburger, maar een copieuze maaltijd die heel geduldig gesavoureerd moet worden.

Ik ga het eens proberen.