CUBRA

INHOUD WOORD

HOME

AUTEURS

KUNST

door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

 


 

20081113

Bijbelse nieren

Het koor zong: ‘benedicam Dominum qui tribuit mihi intellectum; insuper et in noctibus erudierunt me renes mei’, en ik probeerde dat onderwijl te vertalen: ik zal de Heer prijzen die mij verstand gegeven heeft; bovendien hebben zelfs ’s nachts mijn nieren mij onderwezen’.

Het moet toch niet gekker worden, dacht ik. Onderwijzende nieren. ‘Renes’, ik hoor het toch goed? Nieren?!

We kennen de uitdrukking ‘in hart en nieren’. Bijvoorbeeld: hij is een docent in hart en nieren. En wat te denken van die uitdrukking die de laatset jaren weer sterk opgang maakt: ‘iemands nieren proeven’, ja, en allerlei varianten daarop, zoals ‘we moeten elkaar de nieren proeven’.

Het nieren proeven komt uit de bijbel, meer in het bijzonder uit de psalmen. In psalm 7 heet het bijvoorbeeld: ‘Gij die harten en nieren beproeft’, in psalm 26: ‘Proef mij HEERE, en onderzoek mij, toets mijne nieren en mijn hart’. Aldus de Statenbijbel. In de Naardense bijbel staat, op de overeenkomstige plaatsen, het volgende: ‘proever van harten en nieren’ en ‘ENE, keur mij en proef mij, louter mijn nieren en mijn hart’. In de bijbelvertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap, tot slot, lezen we respectievelijk “U die hart en nieren doorgrondt’ en ‘Doorgrond mij, HEER, en ken mij, peil mijn hart en mijn nieren’.

 

Het hart als zetel van onze diepste gevoelens, dat beeld is vertrouwd. Maar de nieren? Iemands nieren proeven, ofwel: iemands diepste gevoelens onderzoeken, dat blijft in mijn ogen toch een ietwat kolderiek beeld. Proeven, beproeven, doorgronden, peilen, toetsen. Louteren zelfs.

Vooruit, de nieren mogen dan de zetel zijn van gevoelens, maar toch niet van het verstand mag ik hopen? Onderwijzende nieren? Ach, beste lezer, ik verkeer in grote verwarring.