door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20081204

Laurel & Hardy

Nog maar even verder over recreatie, ofwel verstrooiing. Daarover las ik onlangs een heel boeiend essay van Arnon Grunberg: ‘Wij zijn Gods mopje’, met als ondertitel: Laurel & Hardy en het onterechte dédain voor verstrooiing.

Kern van zijn betoog is, dat het leven onleefbaar is zonder het voortdurende doven van ons storende bewustzijn. Zonder afleiding zouden we gek worden van doodsangst. En daarom zijn we de hele dag druk met van alles. Alles wat ons kan doen vergeten. We zijn voortdurend bezig te verdringen. Geluk kun je dan definiëren als geslaagde verdringing; euforie als verdringing die gedurende een kort moment uitzonderlijk goed geslaagd is.

Dat is geen vrolijk mensbeeld, nietwaar? Dat we oorlog voeren, niet om meer land, geld of vrijheid, maar om ons te verstrooien. Dat we niet hard werken omdat we geldbelust zijn, maar omdat de jacht op geld ons verstrooit. Dat we niet verliefd worden omdat het lente is, of vanwege een romantische inborst, maar omdat we vurig verlangen naar verdringing. Ons leven draait om verstrooiing, het vergeten en de verdringing.

Ook het schrijven van boeken is natuurlijk verstrooiing. Maar waarom zit de schrijver zich op zijn eenzaam zolderkamertje af te beulen; zou hij niet liever met een frambozentaartje in de zon zitten? In een interview waarin de schrijver zichzelf interviewt (‘Het mediageile varkentje spreekt’) noteert hij: “Ik vermoed dat de gedachte dat het genieten van een frambozentaartje minstens zo waardevol is, of misschien zelfs wel waardevoller, dan het schrijven van een boek, een beangstigende gedachte is.”

Grunberg maakt zich weinig, of beter: geen, illusies. Het leven is zinloos en de nuttigste daad van alle daden op deze wereld is de zelfmoord. Maar voor degenen die desondanks nog op zoek gaan naar troost: volgens Grunberg bestaat er geen zoetere troost dan die van de slapstick. Daarom: leve Buster Keaton, hoera voor Charlie Chaplin, en een staande ovatie voor Laurel & Hardy!