door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20090115

Weetjes

Soms lees je iets, dat gepresenteerd wordt als een vaststaand feit, maar waarvan je denkt: zou het echt waar zijn?

Ongelooflijk maar (kennelijk) waar: de tulbanden van de Taliban bestaan uit ongeveer 60 meter stof. Of neem deze: slechts dertig van de ongeveer 1500 talen op de wereld worden door meer dan tien miljoen mensen gesproken. De simpelste taal ter wereld is het Taki. Het wordt gesproken in Frans Guyana en omvat 340 woorden.

Ik moet het voor waar aannemen, maar geloven kan ik het nauwelijks. In het middelpunt van de aarde is het heter dan aan het oppervlak van de zon. Op beide plaatsen ben ik nooit geweest.

Anna Boleyn (een der vrouwen van Hendrik de Achtste van Engeland) zou drie borsten hebben gehad en zes vingers aan een hand, en zes tenen aan een van beide voeten. Ik ben er niet bij geweest, in die slaapkamer, in die huwelijksnacht.

En wat te denken van de mededeling dat de Amerikaanse president James Garfield tegelijkertijd met zijn ene hand Grieks kon schrijven en met de andere Latijn? Of dat de pinda een groente is? En dat je water in een papieren zak aan de kook kunt krijgen door de zak boven een kaarsvlam te verwarmen. Makkelijk na te gaan: proberen! Maar daar ben ik nou weer te lui voor.

Andere dingen moet je gewoon weten: 2 is het enige even priemgetal, vernis is gewone verf maar dan zonder pigment, de ui is botanisch gezien een lelie, de slag bij Waterloo is eigenlijk de slag bij het dorp La Belle Alliance, de Amsterdamse wijk de Jordaan heeft niets met de rivier van die naam te maken, maar is een verbastering van het Franse jardin (tuin), het woord ‘snob’ is oorspronkelijk de aanduiding van iemand die niet van adel is (sine nobilitate), het woord ‘salaris’ komt van het Latijnse sal (zout): de Romeinse soldaten kregen een deel van hun soldij in zout uitgekeerd. Enzovoorts, enzovoorts.

Aansluitend bij het laatstgenoemde voorbeeld: pecunia (geld, vermogen) komt van pecus (vee). Daaraan moest ik denken, toen ik las dat het Engelse ‘cattle’(vee) dezelfde etymologische basis heeft als ‘capital’ (vermogen). Vroeger was het aantal stuks vee (met name koeien) bepalend voor iemands rijkdom.

Ik heb dat even nagegaan en het klopt. Cattle gaat terug op caput (Latijn voor hoofd, of, in casu : unit of livestock). Cattle is nauw verwant aan het woord chattel, dat zoveel betekent als: iemands roerende goederen.

Het is maar dat u het weet.