door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20090319

Zwaluw

Eén bonte kraai maakt nog geen winter.

Eén zwaluw maakt nog geen zomer.

Zó luidt het spreekwoord, ook al hoor je soms: één zwaluw maakt nog geen lente.

Even voor de goed orde: het is mij welbekend dat er tweevoudig zwaluwgefladder in de seizoenenkooi is. Ik geef wat voorbeelden.

Afrikaans: Een swaettjie maak nog geen lente nie. Latijn: Una hirundo non efficit ver. Frans: Une hirondelle ne fait pas le printemps.

Maar dan verschuift het seizoen ineens en lezen we in het Engels: One swallow does not make a summer. Fries: Ien swel makket gjin simmer. Duits: Eine Schwalbe macht noch keinen Sommer. Spaans: Una golondrina no hace verano.

Je zou kunnen vaststellen, dat de zwaluw in de zuidelijke, warme landen de lente aankondigt, en in de noordelijke, koudere landen de zomer. Als daar niet de uitzondering van Spanje was.

Het spreekwoord berust op een fabel van Aesopus (620-560 vóór Christus) waarin een jongeman er in korte tijd zijn erfenis doorjaagt en, na de eerste zwaluw te hebben gezien, ook nog zijn jas verkoopt. Helaas, de kou kwam weer terug, en de jonge man sterft bijna van de kou. Hij heeft ervaren, dat één zwaluw nog geen lente maakt. En het spreekwoord leert ons, dat we uit een enkel gunstig feit geen algemene optimistische gevolgtrekkingen mogen maken.

Wat die zwaluw betreft, gaat mijn voorkeur uit naar de woorden van Johan de Brune (de Oude) uit 1636: Eene bonte kraey gheen winter maeckt, Een swaluw ook gheen winter staeckt.

Welke zijn betere boden van de lente? Het sneeuwklokje en de paasbloem (narcis) aan de kant van de flora, en de kievit aan de zijde van de fauna.

Ach, die dappere, sympathieke kievit die al eieren legt als wij nog zitten te kleumen bij de behaaglijk gloeiende kachel. Vorig jaar werd het eerste kievitsei op 3 maart gevonden. Brrr. En dit jaar was het zondag 8 maart, een dag waarop mijn tocht, gaande per comfortabele automobiel van de Liemers naar het Diepe Zuiden, werd bemoeilijkt door een stormachtige wind en overvloedige neerslag, onder meer in de vorm van natte sneeuw.

Enfin, de onverschrokken kievit verdient onze waardering en daarom ik stel voor, dat we in het vervolg zeggen: ‘Eén kievit maakt nog geen lente’, en ‘Eén zwaluw maakt nog geen zomer’.