door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20090618

Oog van de naald

Door het oog van de naald. Veelal in combinatie met het werkwoord ‘kruipen’. Hij is door het oog van de naald gekropen, ofwel: hij is ternauwernood aan een groot gevaar ontkomen.

Dat oog en die naald komen uit de bijbel, namelijk uit Mattheüs 19:24: “Het is gemakkelijker, dat een kameel gaat door het oog van een naald dan dat een rijke het Koninkrijk Gods binnengaat.”

Er is wel het een en ander gespeculeerd over deze uitspraak van Jezus. Geopperd is, dat met dat oog van de naald het kleine poortje is bedoeld dat zich naast veel grote stadspoorten bevond. Een poortje dat slechts ruimte bood voor een voetganger, en dat zeker te klein was om een met vracht beladen kameel doorgang te verlenen.

Anderen hebben gemeend dat er in deze vergelijking sprake is geweest van een verschrijving in de Griekse tekst. Kamelos (kameel) en kamilos (scheepstouw) liggen dicht bij elkaar. De vergelijking zou eigenlijk zijn: het scheepstouw gaat gemakkelijker door het oog van een naald dan dat een rijke het Koninkrijk Gods binnengaat.

Tegenwoordig zijn er nog maar weinigen die enig geloof hechten aan beide verklaringen van de gebruikte uitdrukking. Men is het er nu wel over eens, dat het een stijlfiguur is, namelijk een hyperbool, ofwel een  extreme overdrijving. Men wijst er daarbij op dat er in de Talmoed een soortgelijke uitdrukking te vinden is, waarbij er sprake is van een olifant die niet door het oog van een naald kan.

In het Bijbelsch Woordenboek wordt nog enigszins getracht om de mate van overdrijving wat af te zwakken door te stellen, dat men bij die naald moet denken aan ‘den zes duim langen naald met een zeer lang oog, dien de kameeldrijvers gebruiken om hunne tuigen te herstellen’.