door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een woord

20100121

Acte de présence

Vanochtend las ik het weer in de krant: acte de présence geven. X en Y zullen op zekere bijeenkomst acte de présence geven.

Daar is wat merkwaardigs aan, naar mijn mening. Hoe is het toch mogelijk, dat deze Franse uitdrukking ten onzent nog steeds populair is, terwijl we andere, eertijds veelgebruikte Franse woorden nimmer meer bezigen?

Tevens wil ik er op wijzen, dat de uitdrukking ‘acte de présence’ tegenwoordig bijna als synoniem geldt voor ‘aanwezig zijn’.

Acte de présence geven is oorspronkelijk toch uitsluitend de bezigheid van lieden die als ‘hoogwaardigheidsbekleders’ gelden. Koning, keizer, admiraal, en ook de lagere diersoorten, zoals de burgemeester. Zij komen de zaal binnen waar het voltallige gezelschap met verwachtingsvol kloppend hart zit of staat, zij groeten minzaam deze en gene bekende, en zij verdwijnen vervolgens (veelal ongemerkt). Het is een handeling van een hoog theatraal gehalte. De hoogwaardigheidsbekleders spreken binnen de kring der intimi zelf van: even ergens mijn gezicht laten zien (et je crois bien que je vais mourir d’ennui). Het is een plichtsbetrachting.

De handeling van ‘présence’ houdt dus in: een hooggeplaatst of althans bijzonder persoon die een evenement extra luister verleent door er zich desgevraagd even te vertonen.

Gezagdragers doen dat frequent. Ze hebben er een woord voor: representatie. Je zou zeggen, dat ‘presentatie’ misschien een juistere term zou zijn.

Trouwens, de tegenpool van de acte de présence is het ‘schitteren door afwezigheid’. Doen gezagdragers ook nogal eens. Maar, let wel, het is in beide gevallen een kwestie van opvallen. Want opvallen is hun lust en hun leven!

We leven in een tijd waarin niet meer zo hoog wordt opgegeven en opgezien van resp. naar gezagdragers. We willen zelf in het middelpunt van de aandacht staan. We geven zelf acte de présence. En daarmee verliest de handeling elke elitaire allure. Het kan dan gebeuren dat het dagblad meldt, dat ‘ruim 460 verzamelaars uit 45 landen acte de présence gaven op de internationale ruilbeurs’. Ze waren gewoon aanwezig.