door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een bijzonder woord

20160518

Wederjonstig

We hebben waarschijnlijk allemaal wel in onze jeugd gedichten uit het hoofd/par coeur/ auswendig/by heart/ex capite moeten leren. Op de middelbare school moest je op gezette tijden voor de klas gaan staan en zo’n van buiten geleerd gedicht voordragen. Kreeg je een punt voor: declamatie. Ook de scholier van vroeger was liever lui dan moe, en hij zocht daarom een niet al te lang, eenvoudig gedicht. En dat zoeken mocht bovendien niet veel tijd kosten, zodat menigeen zijn zoektocht beperkte tot het schoolboek. Op mijn school kwam een groot deel der leerlingen uit bij Bertus Aafjes, wiens sonnet ‘De laatste brief’ veler favoriet was.

Maar uit zijn jas, terwijl hij liggen bleef,
Bevrijdde zich het laatste wat hij schreef:
Liefste, de oorlog is nog niet begonnen.

Dit gedicht werd zó vaak gedeclameerd, dat sommige leerlingen ter vergoelijking van hun keuze begonnen met de verzekering: en nú ècht de aller-allerlaatste brief!

Enfin, de meesten kennen die gedichten nog steeds. Het zijn meestal onbenullige verzen, maar toch, ze kunnen je dierbaar zijn als herinnering aan je schooltijd, of vanwege een bepaalde zin, of zelfs maar een enkel woord.

Zo iemand ken ik. Hij kan in een gesprek soms een moment stilvallen, in de verte staren en dan de woorden zeggen:

Hij verloor en, monklend, gaf 'n
kopergroene, slechte duit,
en de winner, wederjonstig,
stak zijn hoornen snuifdoos uit.

Uit ‘Schaakspel’ van Omer Karel de Laey (1876-1909).

Twee patertjes schaken, tot eentje blundert: ‘en misschoof z’n koningin’. Hij verliest en betaalt de inzet van het spel: een duit. De winnaar biedt hem, bij wijze van wedergunst, zijn snuifdoos aan.