Hoofdredactioneel commentaar 25-11-2014

Woorden, woorden, woorden

Nu de verwoestende oorlogsvoering binnen Zanu (PF) een climax bereikt vóór het verkiezingscongres van de partij komende maand, blijken sommige secties van de media de laatste overblijfselen van professionaliteit te hebben afgegooid in een poging bij Grace Mugabe in de gunst te komen.

De bijvoeglijke naamwoorden die onlangs gewone taal zijn geworden in sommige kranten zijn niets minder dan hatelijke taal, die door allen betreurd zou moeten worden. Wij zijn hier niet om de belangen te bepleiten van het Mujuru kamp of het Mnangagwa kamp. Wij weten dat politici niet op hun woorden passen als ze onderling vechten. Maar dit is voor de media geen rechtvaardiging om met ze mee te doen.

Berichtgeving over wat er wordt gezegd – wat inderdaad onze opdracht is – is één ding. Maar het is heel iets anders als de krant zelf zulke woorden gebruikt om mensen te omschrijven die ze niet steunen.

Grace Mugabe heeft woorden gebruikt die niet passen in de woordenschat van enige vrouw. Voor alle rondvliegende beschuldigingen is niemand veroordeeld door het gerecht wegens enige overtreding – toch hebben sommige kranten zich opgesteld als aanklager en rechter – waarbij ze bepaalde personen veroordeelden voor verraad en poging tot moord.

Zanu (PF) politici hebben een hele reeks denigrerende en beledigende woorden en frasen gekozen om elkaars reputaties te vermoorden. Hieronder vallen “langsnuitkever”, “gamatox*”, “baby dumping**”, “eruit schoppen”, “eist de scalp op”, en “met geweld eruit gegooid”.

Er is een gevaarlijke tendens onder journalisten om dezelfde woorden terloops na te praten – zonder onderbreking om kritisch de symbolische boodschappen die ze bevatten te overwegen. Deze termen dragen negatieve etiketten in zich en hebben de kracht om emoties op te roepen en geweld te veroorzaken.

De woorden hebben, als ze herhaaldelijk worden gebruikt zoals in de staatsmedia, de kracht om menselijk gedrag te beïnvloeden. Ze kunnen een cultuur van geweld op gang brengen en gemakkelijk conflicten veroorzaken. Als mensen worden geassocieerd met bepaalde etiketten zoals “snuitkever” worden ze kwetsbaar voor aanvallen in gepolariseerde samenlevingen.

Dit bleek ruimschoots het geval in de Rwandese crisis die leidde tot de dood van miljoenen. De media waren medeplichtig aan de genocide want men gebruikte systematisch en aanhoudend woorden zoals “kakkerlak”. Degenen die het etiket “kakkerlakken” droegen werden doelwit voor aanslagen en moord. Dit kan zich gemakkelijk herhalen in Zimbabwe. Er staat veel op het spel onder politici die vechten om de macht.

Zowel de private als de openbare media zijn schuldig aan onzorgvuldig woordgebruik, zinnen en inhoud die hatelijk zijn en in staat tweedracht te veroorzaken. Mediawaakhonden hebben een taak te vervullen bij het waarborgen van naleving van deze principes. Wij dringen er ook bij politici op aan de mogelijk rampzalige gevolgen van hun actie in te zien en meer nuchter te zijn in hun woordkeuze.

*gamatox, een giftig insecticide.

**baby dumping, een (minderjarig) kind eenzaam achterlaten, vert.