Wim Lavrijsen

In oorsprong verbonden

15 kunstenaars uit Reusel-De Mierden

“Door te minimaliseren ontstaat een beter lijnenspel.”

Karakteristiek van het werk

Als hij, zo rond zijn vijfentwintigste, een baan krijgt bij drukkerij De Kempen, is het voor het eerst dat Frans Roijmans intensief in contact komt met de wereld van het beeld. De catalogi die gedrukt moeten worden voor kunstgaleries boeien hem in hoge mate. Toch is een keuze voor de beeldende kunst op dat moment niet aan de orde. Er is een gezin dat moet eten.

Een eerste voorzichtige omslag komt er als Frans de ‘artistieke hobby’ gaat uitbouwen waarmee hij tijdens de Culturele Dagen van de KAJ (Katholieke Arbeidersjongeren) had kennisgemaakt: de pottenbakkerij, oftewel de keramiek. Met wat klei, een draaitafeltje en een oven weet de Reuselnaar keramische producten te vervaardigen die al gauw bijzonder geliefd zijn bij het publiek. En midden jaren zeventig zijn de activiteiten zo gegroeid dat Frans een gewaagde stap durft te zetten: hij zegt zijn baan vaarwel en richt zich uitsluitend op het aardewerk. In het begin maakt hij vooral gebruiksvoorwerpen (asbakken, kandelaars), maar geleidelijk aan groeit de behoefte dingen te vervaardigen waarbij het in de eerste plaats gaat om ‘het mooie’. Tal van plaquettes en sculpturen worden geboren onder de vingers van Frans Roijmans.

Het spanningsveld tussen de vervaardiging van gebruiksvoorwerpen en het maken van vrij, artistiek werk zou Frans Roijmans gedurende zijn hele loopbaan blijven voelen. “Natuurlijk werkte ik prettiger wanneer ik helemaal vrij met mijn eigen ideeën aan de slag kon. Maar als er een hypotheek moet worden afgelost, lukt dat niet altijd. Dus waren er af en toe weken dat ik alleen maar asbakken draaide. Maar dat deed ik altijd nog liever dan aankloppen bij de BKR. Want als je, net als ik, bent grootgebracht met een strikte arbeidsmoraal, dan past je dat niet.”

Al tamelijk snel hoeft Frans Roijmans zich amper nog zorgen te maken om het dagelijkse brood op de plank. Zijn galerie draait boven verwachting. Opdrachtgevers in de hele regio weten hem te vinden: gemeenten, scholen, bedrijven en ook particulieren. Het geeft de keramist meer ademruimte. Steeds vaker kan hij vrij werken en dingen maken die aansluiten bij zijn eigen kunstopvattingen. Opvattingen die in de loop der jaren onder meer gerijpt worden door het ruimtelijk werk van andere beeldende kunstenaars nauwlettend in ogenschouw te nemen en door intensief kunsttijdschriften te bestuderen.

In dit ‘rijpingsproces’ komt Frans na verloop van tijd voor een dilemma te staan: hij merkt dat hij met keramiek lang niet altijd de beelden kan maken die hij nastreeft. “Keramiek is kwetsbaar, het kan makkelijk breken. Dat dwingt je om robuuste figuren te maken, of anders om een extra steuntje aan te brengen, bijvoorbeeld achter het been van een balletdanseres. Zoiets gaat altijd ten koste van het lijnenspel. Ik ben er namelijk van overtuigd dat je voor het maken van een goed beeld vooral moet minimaliseren. Net zoals een goed verhaal weinig woorden nodig heeft, zo heeft een goed beeld geen tierlantijntjes nodig.”

Vanwege deze wens tot ‘minimaliseren’, zet Frans Roijmans in 1995 een tweede belangrijke stap in zijn loopbaan: hij stopt met keramiek en gaat aan de slag met brons, een materiaal dat wel volop mogelijkheden biedt om rank en slank te werken. In de eigen bronsgieterij komen honderden sculpturen tot stand. Overal vinden ze hun weg, tot ver in het buitenland. Frans Roijmans: “Als ik nu door de streek rijd en ik zie op tal van plaatsen werk van mij staan, dan ben ik daar toch wel trots op. Al zijn het achteraf gezien niet allemaal hoogvliegers, toch zijn er steeds werken van mijn hand gekomen die de toets der kritiek kunnen doorstaan. Daardoor voel ik mij een gewaardeerd kunstenaar, al hoeft dat woord wat mij betreft niet zonodig in hoofdletters geschreven te worden.”

Relatie met Reusel-De Mierden

“Reusel is een boerendorp, zonder meer. Van oudsher tref  je er niet zoveel cultuur aan. Toch zou ik het onterecht vinden om alleen die negatieve kant te belichten. Er zijn interessante ontwikkelingen gaande die ook positief zijn geweest voor mijn positie als kunstenaar. Immers, in zowat elk huis in Reusel kun je een werk van mij aantreffen. Op die manier hebben de Reuselse mensen hun waardering voor mijn werk uitgesproken en dat stel ik erg op prijs.”