Wim Lavrijsen

In oorsprong verbonden

15 kunstenaars uit Reusel-De Mierden

“Ik blijf een kleine wereldverbeteraar. 

Dus kan ik er niet omheen in mijn werk uitspraken te doen.”

Karakteristiek van het werk

Kunst voor boven de bank is er al meer dan genoeg, vindt Walter Kerkhofs. Beeltenissen die geen andere functie hebben dan decoratie - hij gruwt ervan. “Een beeld waar geen verhaal achter steekt, heeft geen ziel. En is dus beperkt houdbaar.”

In het werk van drukker-graficus Kerkhofs is diens visie op de werkelijkheid dan ook steevast aanwezig. “Ik blijf een kleine wereldverbeteraar. Ik kan er niet omheen uitspraken te doen over dingen waar ik tegenaan loop. Er moet wat mij betreft een boodschap worden overgedragen.”

Schijnheiligheid, onderdrukking en erotiek zijn de vaste thema’s die in Kerkhofs’ ‘boodschap’ steeds weer terug te vinden zijn. Toch leidt dit nooit tot een dogmatische benadering: “Dan kom je bij Sovjetkunst uit.” Integendeel, wat Walter Kerkhofs tot een authentiek beeldend kunstenaar maakt, is juist de manier waarop hij aan de thematieken uit de werkelijkheid een eigen artistieke invulling weet te geven. Aan de persoonlijke of maatschappelijke verhalen die hem raken geeft hij een oorspronkelijke zeggingskracht. Hij doet dat door deze verhalen (of teksten, of woorden) om te zetten in beelden - grafische beelden meestentijds. En door in dat omzettingsproces meteen met een nieuwe, geheel eigen interpretatie te komen.

Zo ontstijgt Walter Kerkhofs het niveau van de beeldende boodschappenjongen. Hij groeit uit tot een ‘beeldenaar’ met een eigen boodschap. Een wezenlijk verschil.

Waar heeft deze artistieke kwaliteit zijn wortels?

In de eerste plaats natuurlijk in zijn geboortedorp Reusel. Komend uit een gezin waar cultuur hoog in het vaandel stond (vader was architect, moeder onderwijzeres) voelde Walter zich in het rechttoe-rechtaan-dorp van boeren en sigarenmakers vaak een buitenbeentje. Regelmatig werd hij gepest. De behoefte om in zijn levenswandel begrepen te worden, komt hier tot ontwikkeling.

Als tweede punt moet in dit verband de Poolse stad Poznan genoemd worden. Na zijn klassieke opleiding in Nederland komt Walter hier in contact met prachtige primitieve prenten uit de Poolse volkskunst. Het brengt hem definitief naar de grafiek. Een kunstvorm die hij bovendien waardeert vanwege zijn toegankelijkheid: anders dan het gemiddelde olieverfschilderij is een litho of zeefdruk ook betaalbaar voor de smallere beurs.

De derde en laatste – en waarschijnlijk meest vergaande – beïnvloeding is afkomstig van de Vlaamse schrijver Louis Paul Boon. Diens kijk op de wereld, met name zoals we die aantreffen in de roman De Kapellekensbaan, zou Walter Kerkhofs voorgoed op een voor hem kenmerkend artistiek spoor zetten: het niet aflatende gevecht tegen een wereld waarin schijnheiligheid de boventoon voert, waar de mens gemangeld wordt tussen leugen en bedrog, waar telkens de verkeerde de klappen krijgt en waar de mens zeker ook de vijand van zichzelf is.

In de vele honderden prenten die van Walter Kerkhofs’ persen zijn gerold, zijn dit soort thema’s voortdurend aan te treffen. Niet als politieke boodschap, maar als kunstzinnige verbeelding.

Relatie met Reusel-De Mierden

“Het Reusel dat ik me herinner is vooral het dorp van de hypocrisie. Van een katholieke kerk die de hele gemeenschap in zijn macht probeert te houden. Waardoor het kon voorkomen dat mensen die bij de verkiezingen hun stem wilden uitbrengen, oog in oog kwamen te staan met een prent die daar door de fraters was opgehangen, met daarop de tekst: ‘God ziet u – ook in het stemhokje’. Ook aan de manier waarop er op school verschil gemaakt werd tussen het ene kind en het andere kon ik me mateloos ergeren. Ik koos partij voor de zwakkere met als gevolg dat ik zelf op mijn flikker kreeg.”

“Maar toch, ondanks dit alles, voelde ik me in dat dorp enorm goed thuis. Ik kwam weliswaar uit een vrij artistiek gezin, maar de ietwat botte volksaard van de Reuselse mensen paste prima bij mij. Ik heb er een directheid aan overgehouden die ik nog steeds hanteer. Dezelfde verbondenheid voelde ik met het dialect dat er in Reusel gesproken werd. Ik gebruik het nog steeds. Hoe meer bekaktheid ik tegenover me tref, hoe platter ik ga praten.”

An evening at home