CuBra
|
|
Het "Belslijntje"
Het Zandeind in Riel direct na de WO II zag er heel anders uit dan nu in 2010. Het Zandeind begon net over het "Bels Lijntje" in de richting Gilze. Direct over het "Bels lijntje" rechts stond toen het Rielse station. De huisnummers waren toen in de gemeente Alphen en Riel nog verdeelt in A en B nummers. Riel kreeg nr. B en Alphen nr. A. De wachtpost 8 in Riel was toen gelegen op nr. B 160. Later is dat gewijzigd in Zandeind 1 en werden de A en B nummers niet meer gebruikt.
Station Riel rond 1925 In dat station gelegen aan het Zandeind woonde de laatste Stationschef van Riel, P.J. van der Vloed met zijn vrouw Anneke. Een bijzonder stel mensen. Hij met een machtige imponerende grote snor en zij een klein vrouwke, waar die grote man toch respect voor had en zoals we nu weleens zeggen "de broek" aan had.
Voor hem waren er diverse stationschefs: A.van Loon [1898- 1900] P.M. Camps [1900- 1910] H.F. Eekelaar [1910- 1914] H. Moelands [1914- 1920] J. Gielen [1920- 1923] L. Wouters [1923- 1927] M. van Ginderen 1927- 1935] P.J. van der Vloed [1935- 1965]
P.J. van der Vloed. In die tijd dat ik met mijn ouders in wachtpost 8 woonde, kwam er 2 x per dag een goederentrein over het "Bels lijntje". In de morgenuren een goederentrein richting Baarle-Nassau-Grens en in de late namiddag kwam deze weer terug en ging weer richting Tilburg. P.J. zorgde dan voor de beveiliging en regelde verder dat de benodigde wagons met allerlei goederen, zoals eierkolen en meelproducten, netjes gerangeerd op het zijspoor kwamen te staan. Elke keer als ik dit dan aanzag, vond ik dat geweldig mooi om te zien hoe P.J. dat allemaal regelde.
Een leuke anekdote over het echtpaar van der Vloed is het volgende: Als in de na- middag de goederentrein uit Baarle-Bassau –Alphen, Riel binnenstoomde. Dat werd er in Riel een rustpauze ingelast en gingen de spoorlui er eentje pakken bij het Café van "Wieske de Roy". Zo gauw als het maar kon, voegde P.J. van der Vloed zich bij deze college - spoorvolk om er ook eentje te pakken, want P. J. was er niet vies van. Het liep vaak uit de hand. Tja dat was nou eenmaal zo. Maar als het heel erg ontspoorde, dan opende Anneke zijn vrouw de ramen van haar huiskamer. "Ze woonde in het stationsgebouw" Pakte de hoorn van haar man en toeterde er op los. Binnen enkele minuten stond P.J. buiten het café en even later stoomde de trein verder richting Tilburg.
2. Het "Bels Lijntje" de familie en zijn perikelen. Het "Bels lijntje" heeft een groot deel van mijn leven beïnvloedt. Niet alleen omdat ik 30 jaar gewoond heb in Wachtpost 8 in Riel, samen met mijn ouders, broers en zusters, maar vooral omdat de familie Reijnders-Haneveer heel nauw verbonden waren met dit "Bels Lijntje". Dat begint al in 1866 wanneer mijn overgrootvader Franciscus Haneveer zijn eerste schreden zet bij het spoor. De nieuwe uitvinding " de stoommachine" zal een grote rol gaan spelen bij de familie Haneveer. Het leven van Fransiscus Haneveer en zijn nageslacht van 1800 tot 2010 is een lange geschiedenis, waarin het voormalig "Bels Lijntje" maar ook de Nederlandse Spoorwegen een belangrijke rol speelden. Frans Haneveer , de 8e Stamvader wordt geboren op 4 april 1848 in Baarle Nassau. Na zijn kleuter jaren en wat lager onderwijs, gaat Frans werken in de textiel. Net zoals bij heel veel gezinnen is thuis weven op een eigen weefgetouw de manier om brood op de plank te krijgen. Maar de tijden zijn zeer slecht en als de plannen om een IJzeren baan aan te leggen in 1866 en de grondaankopen geregeld zijn, stapt Frans al gauw over en laat zijn weefgetouw voor wat het was en meldt zich aan bij de Belgische spoorwegen om daar te mogen werken. Er moet hard gewerkt worden. Want in 1867 moet al het grondwerk en de IJzeren baan gereed zijn. De feestelijke opening van deze nieuwe lijn vindt plaats op 1 oktober 1867. De beide landen Nederland en België zijn zeer tevreden en heel blij met deze nieuwe ijzeren lijn verbinding. Immers de afstand van de kolenmijnen uit België en de doorvoer van deze steenkoolproducten is enorm verkort, maar ook het vervoer van arbeidskrachten is aanzienlijk verbeterd. Voor Nederland maar vooral de Tilburgsche Textielindustrie is zeer ingenomen met de openstelling van de nieuwe spoorweg. Toch moet er nog heel veel gebeuren. Het bouwen van stations in Baarle-Nassau grens, Baarle-Nassau dorp, Alphen en Riel en een goede aansluiting naar het station in Tilburg en de werkplaats zijn al in voorbereiding. Maar ook het onderhoud van dit traject op allerlei gebied zal voor de familie Haneveer de komende jaren een bron van inkomsten worden en is daarmee hun levensonderhoud zeker gesteld. In november 1872 trouwt Frans Haneveer met Johanna Bleukens eveneens afkomstig uit Baarle- Nassau. Frans, 24 jaar oud, vast inkomen en vast werk. Iets wat in die tijd een heel vermogen leek. Want er heerste veel armoede en veel mensen waren werkeloos. Frans Haneveer en zijn vrouw Anna waren erg blij met het werk van Frans bij de "IJzeren lijn". Het treinverkeer tussen Tilburg en de grens Baarle -Nassau, was niet meer te stuiten. Bij cruciale verbindingen van wegen de "IJzeren lijn" werden woningen gebouwd. Die officieel "Maisonnette de Garde-barrière" werden genoemd.(Wachtposten) In een van deze huisjes, gaat het echtpaar wonen in Baarle –Nassau. Anna wordt daar aangesteld als "baanwachteres". Niet vermoedend, dat enkele jaren later, door het niet goed opletten van Anna, zij door een trein wordt overreden en zal overlijden. Het echtpaar krijgt 2 zonen, Adrianus Haneveer ( mijn opa) en Johannes Haneveer mijn oudoom. Ze vormen samen met nog een zus een gelukkig gezin. Maar dan eind november van datzelfde jaar staat in de courant vermeld:
"Vrijdagochtend is door een trein van Tilburg tusschen de stations Weelde-Merxplas en Turnhout eene vrouw, men weet niet door welke oorzaak, overreden, met het gevolg dat haar beide beenen geheel van het lichaam werden afgesneden en de dood onmiddellijk volgde". Wat een treurnis bij Frans Haneveer als hij dit bericht krijgt. Zo blijft hij achter met 3 kleine kinderen, Regien, Jaoneke en Jan. Na vele moeilijke jaren voor het gezin heeft Frans het toch voor elkaar gekregen dat ook zijn beide zonen gaan werken aan de spoorwegen. Zo zitten dan vader en de zonen dagelijks met elkaar te werken aan het onderhoud van het "Bels Lijntje".
In 1906 wordt het station Baarle -Nasssau opgeleverd. Dat betekent dat via het "Bels Lijntje" er nog meer goederen vervoerd kunnen worden, naar Nederland en België. Bij die opening zijn vader Frans en de beide zoons Jaoneke en Jan aanwezig.
Intussen zijn de beide zoons getrouwd en zijn hun beide vrouwen aangesteld als "baanwachteres" bij het "Bels lijntje" Marie Haneveer-Meeuwesen, mijn oma in Baarle-Nassau en mijn oudtante Drika Haneveer-Ermen in Alphen. Iets wat voor die tijd heel bijzonder was, immers getrouwde vrouwen mochten niet buitenshuis werkzaam zijn. Daar komt ook nog bij dat Jaoneke en Marie en Jan en Drika ieder een Spoorwachtposthuis krijgen toegewezen, waar ze ook hun werkzaamheden als "baanwachteres" kunnen uitvoeren. Wachtpost 25 in Baarle- Nassau voor Marie Haneveer en wachtpost 18 in Alphen voor Drika Haneveer.
Wachtpost 25 in Baarle- Nassau. Familie Haneveer in 1925
Hun werkzaamheden bestaan uit: Elke passerende trein met vlag of lamp het sein "veilig"te geven en de weg over de spoorbaan af te sluiten. Dit laatste gebeurt nadat een minuut voor het passeren van de trein drie maal een helder belsignaal is gegeven. Marie en Drika houden van dit werk en zullen dit 25 jaar blijven doen. Ze verdienen er 25 cent per dag mee in 1898. En bij de pensionering is dat opgelopen tot 567 gulden en 84 cent per jaar. Samen verdienden Jaoneke en zijn vrouw Marie 1 gulden en 15 cent per dag. Dat lijkt in 2010 heel weinig, maar voor toen was ruim dertig gulden per maand een heel kapitaal. Hetzelfde werd verdient door zijn broer Jan en zijn vrouw Drika. In de jaren die volgden zijn er diverse zonen, kleinzonen en neven van Jaoneke en Jan Haneveer bij het "Bels lijntje"of bij de Nederlandse Spoorwegen gaan werken. Ook mijn vader Cees Reijnders heeft enkele jaren bij het "Bels Lijntje" gewerkt. Het is op het station in Baarle - Nassau dat hij in 1931 zijn toekomstige bruid Fien Haneveer leert kennen, dochter van Jaoneke en Marie Haneveer. Fien gaat met haar moeder en zus Anneke een treinreis maken naar Lourdes. Cees helpt haar de koffers te dragen en ze krijgen daarna verkering. Op 13 juli 1932 trouwen Cees Reijnders en Fien Haneveer in Baarle – Nassau. Ze gaan wonen in Riel, eerst in Wachtpost 10 en daarna tot 1975 in Wachtpost 8 in Riel. Foto verzameling over het "Bels Lijntje" De afgelopen jaren heb ik sinds ik met vut ben en nu met pensioen een verzameling van meer dan 200 foto’s samengesteld over het "Bels Lijntje" Het bestaat uit:
Het "Bels Lijntje" 1867-1973
Het "Bels Lijntje" 1975-2010.
Documenten
Daarnaast heeft het Bels Lijntje" een belangrijke rol gespeeld in het alledaagse leven in Midden-Brabant tussen 1867 en 1973. De foto’s, plattegronden en tekeningen hebben betrekking op die hele periode, met vooral veel aandacht voor de mensen die er woonden en aan het "Bels lijntje" werkten.
Graag zou ik deze verzameling tonen aan ieder die daar belangstelling voor heeft. Als er Heemkundekringen zijn of mensen die in het bezit zijn van een ruimte waar ik deze verzameling kan neerzetten, neem dan contact op met Wim Reijnders Monnikskap 11, 5071 HM Udenhout. Telefoon 013-5114057 of email w.reijnders@hi.nl
Wim Reijnders Geboren op Zandeind B 160. later gewijzigd in Zandeind 1 Riel |
