LIJNSHEIKE 84

Vandaag 14 dec 2001 lees ik in de volkskrant op pag 3 : ‘’boerderijen  massaal gesloopt ‘’..‘’ Meer dan de helft van alle boerderijen is afgelopen decennia gesloopt.’’ Hierbij hoort ook Lijnsheike 84 in Tilburg die in 1970 ten prooi viel aan de 
grootse stadsuitbreidingen van de failliete textielstad Tilburg. De planologische ontwerpen ontlokten veel kritiek, althans niet zozeer bij de oorspronkelijke bewoners van de wijk Stokhasselt, maar eerder bij de Kritiese Planologen, een groep van studenten aan de academies van bouwkunst

Het Lijnsheike project blijft in mijn geheugen gegrift. Maar blijkbaar ook bij tal van deelnemers aan deze happening, die de reconstructie omvatte van de plattegrond van de boerderij in de vorm van een zandtaluud.

Het idee werd weliswaar op mijn gezag uitgevoerd, maar gelukkig door de Illustere Domien van Gent uit Den Bosch  als super public relation chef verder ontwikkeld. Hij wist bij het bange gemeentebestuur de vergunningen te ontfutselen en zelfs een shovel te regelen bij de aannemer “Heynen”.

Hierdoor hoefde de schop er nog nauwelijks aan te pas te komen.

Bij de Tv opnames door Openbaar Kunstbezit, ik heb aan dit project mijn eerste t.v optreden te danken, fungeerden we vooral als figuranten.

Hoe het idee ontstond kan ik me niet goed meer herinneren, maar uit de documenten blijkt dat het vooral in de bedoeling lag om de desolate omgeving van de nieuwbouw te esthetiseren, een bijdrage te leveren aan de vormgeving van de omgeving/mogelijk een wijkpark/ Deze kunststroming wordt nu aangeduid met vormgeving van de publieke ruimte.We voelden ons de pioniers van die beweging met als motor Jean Leering, 
toen directeur van het Abbemuseum.

Het opwerpen het talud in de vorm van de simpele plattegrond van de boerderij, waarvan alleen nog de vier lindebomen en heg met pad als een reliek achter gebleven waren, werd uitgevoerd door jonge kunstenaars en krakers van de wijk Groeseind. Deze buurt moest worden gesloopt omwille van een diamantkruising, die als toegang ging dienen naar de nieuwe wijk Stokhasselt.

De vier lindebomen werden omkaderd in de vorm van een vierkant met zwart wit latten. Het oprichten ervan /de verschijning van een realiteitsschilderij/werd gefilmd/honderd keer overdoen, wat een sensatie/ door de NOS. Later verscheen het beeldverslag in het programma van Openbaar Kunstbezit dat was gewijd aan deze eerst voorbeelden van kunst in de openbare ruimte./met ondermeer werk van M. Boezem, Ad Dekkers en Peter Struyken.

Voor de activistische schrijver Peter Jansen /zalige gedachtenis/ was het inschakelen van die bulldozer een aanfluiting. Hij had alles met de blote vuisten willen realiseren.Voor de jonge vrouwen was het een welkome oplossing, ze konden nu zonder moeite als romantische boerinnekes figureren, met de schop in de aanslag.

Peter was een getalenteerd en overgevoelig schrijver, maar helaas nauwelijks te volgen. Zo vernietigde hij de eerste oplage van zijn eerste boek dat hij samen met de werkgroep 2000 uitgaf, omdat het niet aan zijn gemoedsrust voldeed. Zijn bezorgdheid om het milieu, mondde uit in een aktie tot het verbranden van zijn lelijke eend.  Op die manier wist hij menig kraker van Groeseind te motiveren door te gaan met hun aktie:/Tilburg totaal loss/.

Een krakersreactie op Tilburg Totaal/ een Tilburg promotie/

Samen met hem ontwierp ik de unieke zeefdruk “ het laatste huis’’

Het was het laatste kraakpand dat in de vorm van een bouwplaat werd vereeuwigd.

Hierdoor voelde ik me echt betrokken met de krakers, temeer daar ik niet echt aan de aktie deel nam. Door mijn artistieke drive wist ik mijn omgeving steeds te motiveren. Vandaar het krankzinnige idee om o.a met Willem de Vries, Gerrie Peeterman en Kees van der Made, het straatje naar de ingang van de boerderij van Lijnsheike 84 af te drukken op een ongebruikelijke manier door met behulp van een kunststof plaat die in een solvent werd gedompeld/ het reliëf van de natuurstenen af te drukken./nu o milieu / maar oh wat een mooie keien/

Het maken van dergelijke relieken zette ik voort met het project dat ik de “Laatste Deur “noemde, en de Koningshoeve, Huisje Weltevree.

Het project “Het laatste huis” werd ondermeer tentoongesteld in het kader van de Brabantbiënnale en Keuze 71. De bescheiden katalogus

laat nu een indringend beeld zien van de eerste controversiële acties in de kunstwereld.

Helaas heb ik de relieken vernietigd. Er resten slechts de foto's, waarvan ik toen dacht dat het een onvolledig document was/

Nu verlang ik er naar, de ruw houten kisten van sloop hout met daarin de resten van de armoe huiskamers van welleer, weer te mogen betasten.

Nu slaat de vertwijfeling toe bij het zien van de documentatie map

Zijn het act die passé zijn of is het historie.

Was de verbranding van de citroen “lelijke eend” door Peter Jansen ook een gebaar avant la lettre. Een ding is zeker de herdgangen van de stad Tilburg worden nu gekoesterd,/ lijnsheike was zo’n gang/, want bewoners van de nieuwbouw wijk Reeshof maken nu aktie voor behoud van een beukenlaan langs een van de herdgangen .

Werd de Stokhasselt nog recht getrokken door de planologen van de gemeenteTilburg, de Reeshof is echter ontworpen op de oude wegen en stratenstructuur. Hoewel in de late 70 jaren kwam men ook tot inkeer. Zo werd de Oude Lind toch nog behouden, het is nu beschermd stadsgezicht. De heuvel lijnsheike 84 niet.

Het gemeentebestuur gelastte dat alles weer plat moest, maar toch, de vier lindebomen konden blijven. Een aanwinst voor het stadspark.

Nu anno 2001 sta ik op de foto als publiekstrekker voor de kunstuitleen Tilburg met op de achtergrond de vier volgroeide bomen.

De vier bomen vormen als natuurlijk bewijs,

Het naambordje ontbreekt,

Lijnsheike is over de stad verspreid,

Het worldwide web is nu het verwijs.

Voor ik de documentatie over Lijnsheike sluit werp ik nog een blik naar de reportage foto's van de eerste geïntegreerde kunstobjecten rond 1975 als de pjotrwip/speelobject/vibrationmachine/op de mts uitgevoerd, kunst op school/waterdragers /fontein voor een gemeentehuis.

Het lijfblad voor de beeldende kunstenaar, Het BK bulletin, wijdt in haar laatste nummer van 2001 opnieuw aandacht aan de wat nu heet, kunst voor de publieke ruimte.

Helaas dreigt nu een fiasco voor de door mij zo bewonderde Arnhemse school /de meesterhand van Peter Struyken /waar deze kunstvorm werd onderwezen, omdat de kunst nu moet werken voor de particuliere markt ‘’Kunst als genotsobject boven de bank.’

De illusies van de 60erjaren, verdedigd door Jean Leering, nu nog even in de revival dreigen weg te zakken. Het boek van Peter Jansen rust in het gemeentearchief van Tilburg samen met de foto's van Lijnsheike

Als blue sky for living objecten.

Jan Spit