In de Paasvakantie van de zesde klas moest ik , samen met een stuk of zes, zeven anderen uit Tilburg en omgeving, al een toelatingsexamen komen doen in het Tilburgse Capucijnenklooster aan de Korvelseweg.

Van dat examen zelf herinner ik me niet veel méer dan dat ik het veel gemakkelijker vond dan ik verwacht had. Cijfers kregen we er niet van, zover me bijstaat. Dat ik toch het idee had dat ik wat gunstig afstak bij de anderen, kwam denk ik meer door het onderling napraten tussendoor. Want de meeste anderen hadden naar hun zeggen met dit of dat stukje eruit blijkbaar méer problemen gehad dan ikzelf was tegengekomen.

Het gezamenlijk tekort aan ruimten of reismogelijkheden leidde echter tot een interessante tussenfase . Alle Tilburgse seminaristen, dus van álle orden en congregaties, zouden de eerste maanden les krijgen aan het Nood-seminarie dat de "Missionarissen van het Heilig Hart" – MSC, maar voor Tilburgers "De Rooi Harten" – inrichtten in hun imposante klooster aan de Bredaseweg, tegenover onze al even indrukwekkende Watertoren.

Het leuke was wel dat je zodoende ook met de andere aspirant-seminariejongens van je eigen Lagere-School-klas nog een tijdje bij elkaar bleef.

Alleen degenen die echt bij MSC thuishoorden waren daar meteen al intern. "Onze" Jan van de Werf was er éen van . Maar wij, de externen, kregen wel samen met hen les.

En ook: degenen onder ons die een instrument bespeelden mochten bij hún schoolorkest. Zelf hoorde ik niet tot die gelukkigen, maar door de repetities die we daar soms van mochten bijwonen ben ik een van de weinige Tilburgers, denk ik, die het Poolse Volkslied kennen : want ter wille van van onze bevrijders waar veel Polen onder waren studeerden ze dát ook in, net als het God save the King.

Met Pater van Helvoirt als dirigent. Hij, en de paters Grol, Krol, van Doornik en Bévort als prefect vormden ons klasgroepje docenten.

Ruimte voor zó’n grote leerlingenuitbreiding was er in dat toch nogal grote gebouw eigenlijk natuurlijk niet op de reguliere wijze, zodat er wat noodlokalen waren ingericht, en klassen gesplitst.

Het was evengoed wel een boeiende tijd, - die het discomfort waard was, omdat je wist dat het toch maar voor enkele maanden zou zijn. 's Morgens ging je als een werkende man naar je werk, -lopend de hele stad door dus -, en met door je vader net als voor hemzelf klaargemaakte boterhammen bij je.

Op den duur deed je dat ook zélf, om de beurt met hem, wat als een heel verantwoordelijke taak voelde. Brood smeren voor je vader, dat hij daar tussen ánderen op zou eten, en laten zien : ‘Kijk, door mijn oudste zoon klaargemaakt!’

Zo werd je gauw groot in die dagen, vond je.

Al vlug ging je er zelfs méer aandacht aan besteden dan hijzelf deed. Gebakken ei erop, extra schijfjes appel ertussen met surrogaat-kaneel en zoetstof, of peperkoek die je al gauw weer kon krijgen.

En dikwijls met door papa zelf gebakken brood, gemaakt van het volkorenmeel dat hij zelf maalde. Van Herptse tarwe - van de boerderij van mijn moeders zuster tante Frieda - en gemalen met de óok al helemaal zelf met de hand gemaakte molen. Die liep op de aandrijfriem van onze wasmachine, waar hij met een klem op gemonteerd kon worden.

Dat je vader zo'n ingewikkeld ijzeren ding helemaal zelf kon maken, met zo'n moeilijke fraaigefreesde solide gleufwielen, met veel ribbels en zo, gaf wel een trots gevoel : zonodig konden 'wij' alles zélf!

Die autarkische voorkeur heb ik altijd wel een beetje gehouden, ook toen ik later veel dingen écht zelf deed: meubels maken, bouwen aan je huis, brood bakken, groente telen en meer van dat soort dingen. En schrijven natuurlijk.

Intussen was het wél een koude winter, en ook bij de "Rooi Harten" was de brandstof schaars. De fietskelder, ons overblijflokaal dus, was maar nèt vorstvrij te krijgen,. Dus dat betekende lunchen aan lange tafels met jassen aan en mutsen op, die alleen even afgezet werden bij het bidden. En vóoraf en achteraf werd er, ook al om warm te worden, driftig gevoetbald, geschaatst of gegleden op de ondergespoten speelplaats. Of je deed mee met afvalwedstrijden op de schaats, van korte sprintjes met vieren tegelijk, of met prikslee-planken als het gesneeuwd had .

Al gauw werden die tussen-de-middag-wedstrijden vaste competities tussen de diverse orden en congregaties. De leraren bevorderden dat ook, om voor de handliggende redenen. Maar ik herinner me helaas geen Capucijner-triomfen daarbij, hoewel wij toch Sjef Baeten hadden, - een dorpsjongen als een tank, "met een loeihard schot"!

Een voordeel van die wedstrijden was wel dat je zo je eigen toekomstige club al een beetje ging kennen, - maar aanvankelijk had je toch meestal steeds nog wel méer op met de groepering van je eigen basis-school van herkomst.

In het begin dan tenminste. Want blijven deed dat niet.

Het had iets weemoedigmakends toen je merkte dat dat oude klasgevoel al snel ging slijten, en vervangen raakte. En ik wist niet of ik de nieuwe referentiegroep wel zo leuk vond. Want het waren, wat de Capucijnenclub betreft, nogal veel dorpse jongens uit de omgeving, met een nogal hoog ruigheids- en gewoonheids-gehalte. Je miste nog de min of meer "intellectuele belangstelling", die ik bij paters verwacht had. In mijn ijdele fantaserende gedachten hoorde ik al wat bij die kaste, denk ik!

In de wedstrijd-rangorde die bij dat voetballen natuurlijk óok ontstond, scoorden wij Capucijnen dus maar heel matig, - hoewel gelukkig niet helemaal in de alleronderste regionen.

Maar: je probeerde, van de nood dan maar een deugd makend, daar voor jezelf iets als een imago van "stoer en degelijk" uit te rationaliseren. Inplaats van op die triviale sport en spelletjes viel de nadruk bij onze club blijkbaar meer op échte kracht en serieus volhouden. Een soort "Missie-groene-baretten", voor het betere werk daar, dat zou het gaan worden, fantaseerde je dan.

Maar het herstel van de burgerlijke situatie in den lande begon al een beetje te vorderen.

We zouden dan wel niet meer naar het finaal kapotgeschoten klooster kunnen in Langeweg, - een dorpje in de WestBrabantse klei bij Steenbergen waar ons seminarie éigenlijk gevestigd was - maar er werd al naar een vervangend onderkomen uitgekeken. En in de tussentijd zou er tegen Pasen in Tilburg een tijdelijk Capucijnen-seminarie worden ingericht.

Vlak naast het Tilburgse Capucijnenklooster lag de "Militaire Vereniging", een soort KMT (Katholiek Militair Tehuis) avant la lettre. Het was een verenigingsgebouw dat gevestigd was op het terrein van een vroegere tamelijk luxe handboogsportclub, werd ons verteld.

Die had daar een soort schietloods neergezet, bekend als "de Schijf", en later waren daar een verenigingsgebouw met toebehoren, annex toneelzaal en een kapel bijgebouwd. Zoals bij bijna alle kerkelijk-geïnspireerde organisaties was er blijkbaar geen geldtekort geweest.

Dat werd voor ons het onderkomen van "De Kleine Cour ": de twee laagste klassen.

De toneelzaal werd in tweeën gedeeld, half recreatiezaal en half "refter" , de eetzaal.

De Schijf, de biljartkamer en het toneel werden klaslokalen en studiezaal, en in de verkleedkelder ónder het toneel was de keuken. Toiletten en wasgelegenheid waren in de hal bij de voordeur al beschikbaar, en enkele kleine kamertjes werden ingericht voor de Directeur en de Magister (de geestelijke coach zogezegd).

De leraren en administratie werden gehuisvest in het klooster, pal erachter.

Slapen deden wij, studenten, "buitenshuis", dat wil zeggen: in de showrooms, - op de begane grond en éen hoog- , van een grote meubelzaak , Sparidans. Twee straten verder hadden die hun winkel, in de Meelstraat, en ze hadden nu voorlopig tóch niets te verkopen. Zoals veel zaken stond ook deze zo aan het einde van de oorlog finaal leeg.

Alleen de twee laagste klassen waren dus aan deze kant kant van de stad gevestigd. Voor de oudere jongens, van de ‘Grote Cour’, was aan de andere kant van Tilburg een bedrijfspand bemachtigd.

Daar kwamen we dan (van klasgenoot Jac Stroucken hoorde ik onlangs dat dat op 5 maart 1945 geweest moet zijn) - met onze koffertjes, op een terrein dat niet alleen voor de nieuwelingen maar voor álle deelnemers even nieuw was. En waar ikzelf óok nog het voordeeltje had van niet meteen zo ver van huis te zijn.

Het was spannend en avontuurlijk.

Voor het eerst at je die avond samen in de "refter"(het ‘refectorium’), en ging je 's avonds eerst voor een gezóngen avondgebed naar je eigen kapel, en daarna door de donkere straten naar de slaapzaal.

De eerste dag waren we daar ’s middags al even geweest met ons koffertje, maar bij avond zag er dat toch heel anders uit. En ondanks de afgeplakte ruiten was het, voor de buitenste rijen bedden , toch wel een gek idee om daar te liggen slapen in een etalage!

De nieuwgevulde strozakken maakten nog een gezellig knisperende herrie, iedere keer dat je je bewoog of omdraaide, maar het verse stro rook warm en zoet, en je sliep verwonderlijk gauw, na de lange enerverende dag.

Het seminarieleven was onwennig, zeker in die omgeving die óok nieuw was voor de andere studenten én de leraren ( en de broeders niet te vergeten), en waar allerlei zaken dus voor iederéen voor de eerste keer moesten worden geregeld of vormgegeven.

Het eten zal zeker traditioneel sober geweest zijn, maar voor onze jarenlang gewoon geraakte schaarste-standaard was het prima : royaal genoeg qua hoeveelheid, en heel redelijk wat variatie betreft. En zelfs was er met enige regelmaat iets extra's – pannekoeken, aardappelkroketten, ragôut, omelet of Kaiserschmarre van eipoeder. En zelfs nu en dan grote chocoladerepen – iets wat we tot de bevrijding al járen niet meer gekend hadden.

En ook, in tegenstelling tot wat een paar jaar lang voor de ouderen in Langeweg wél gewoon geweest was, zoals de ouderejaars dat nog zongen in het feestlied van hun recente "Bagnorea-feest" :"Géen visworst en geen kroten, en ook geen waterzju"!

Kortom: we hadden het gevoel dat we goed terechtgekomen waren hier.

Een nieuw hoofdstuk in mijn leven kon beginnen.