CuBra

Deze column verscheen oorspronkelijk in het Brabants dagblad / Tilburg Plus van 18 oktober 2012

Ed Schilders
De maagd van Oerlemans

Vanavond om half acht wordt bij Boekhandel Gianotten het nieuwe Prentebuukske van Cees Robben (1909-1988) ten doop gehouden. De titel is Ik zie oe daor zo gèère ligge, want het bevat prenten waarop Robben bekende Tilburgse stadsgezichten een prominente rol liet spelen. Deze krant schreef er dinsdag al uitgebreid over. De aanleiding voor dít stukje over Robben is echter een bericht dat ik vorige week las op diverse nieuwssites. Het is een mooi voorbeeld, vind ik, hoe een Prent van de week na tientallen jaren toch weer actueel kan worden.

Die prent is gesitueerd in een museum, en een wat ouder Tilburgs stel staat voor een schilderij van een redelijk schaars geklede danseres. Een beetje een blanke Josephine Baker maar dan uit de Blue Note, en in plaats van bananen een rokje van stoofpeertjes. De vrouw vraagt dan: ‘Des de Venus van Mierlo war Jaon?’ Waarop Jaon, een echte Tilburgse kunstkenner, haar verbetert: ‘Mar Mina toch, des de Maagd van Oerlemans.’

Ik heb altijd gedacht dat Robben hier eenvoudigweg aan het woordspelen is. De Venus van Mierlo in plaats van die van Milo, en de Maagd van Oerlemans als de Tilburgse variant op de Maagd van Orléans, Jeanne d’Arc.

Aanstaande zondag zal het Limburgs Museum officieel de details bekendmaken van een Frans onderzoek naar de echtheid van drie Nederlandse stenen uit de Oude steentijd. Het opzienbarende eraan is dat op elke steen een primitief tekeningetje staat, en ook dat ze tot nu toe voor archeologische vervalsingen werden gehouden. De oudste vondst dateert uit 1962 en wordt meestal ‘De danseres van Geldrop’ genoemd. Het is een van de oudste afbeeldingen van een mens uit de geschiedenis van ons land, ongeveer 10.000 voor Christus. Het werd pas echt leuk toen ik las dat ze ook bekend staat als... ‘De Venus van Mierlo’.

Ik zocht Robbens prent op in mijn archief. Die tekende hij in juni 1972, tien jaar na de vondst in Mierlo, maar als ik nog verder google blijkt dat moment wonderwel samen te vallen met de vondst van de tweede steen. Die wordt door oudheidkundigen ‘De danser van Wanssum’ genoemd. Ik vermoed dat die gebeurtenis Robben heeft herinnerd aan de Venus van Mierlo. Hoog tijd dus om ook van die danser een afbeelding te vinden. En jawel, Robbens Venus van Mierlo blijkt inderdaad gemodelleerd naar de Danser van Wanssum, althans qua danspasjes.

De derde steen is de oudste, maar bevat als tekening niets dansants. Slechts een driehoekje met minuscule krasjes her en der. Op het internet wordt gesuggereerd dat het mogelijk een magisch symbool is voor eenheid, of een vrij abstracte tekening van wat je in de steentijd onder de hierboven genoemde stoofpeertjes kon zien als de beentjes van de vloer gingen. Ik geloof er niks van, maar ik moet bekennen dat ik Jaon weer hoorde zeggen: ‘Des de maagd van Oerlemans.’

Venus van Mierlo/Geldrop

Danser van Wanssum