CuBra

Van aajkes tòt zaandkèùl

Een Tilburgs ABC-boek

Ed Schilders

Op vrijdag 16 november, tijdens de Dag van de Taal van Tilburg in de Openbare Bibliotheek, verscheen Van Aajkes tòt Zaandkèùl, een Tilburgs ABC-boek, geschreven door Ed Schilders.  Het is gebaseerd op het dialectgedicht Tilburgs ABC, in 1999 gepubliceerd door Jace van de Ven als rijmprent.

Ed Schilders neemt de 26 trefwoorden van dit gedicht als uitgangspunt voor evenveel hoofdstukken, waarin hij taalkunde, de volksculturele geschiedenis, en geschreven dialectteksten aan bod laat komen. Uiteraard blijft het niet bij die 26 woorden. Steeds weer blijkt er aanleiding te zijn om onvermoede zijpaden in te slaan. Schilders ontdekte bijvoorbeeld dat de uitdrukking ‘zo zot als een juin’ van oorsprong niets met uien te maken heeft maar alles met een zekere heilige die Sint Juin heette. In het hoofdstuk over de F van Frutblaas (de varkensblaas) behandelt hij ook het volksvermaak dat in Tilburg tussen 1900 en 1940 uiterst populair was, het ‘blaasvechten’. Aan de hand van oude krantenadvertenties van slagerijen gaat hij op zoek naar de precieze worstsoort die door Tilburgers ‘sesies’ werd genoemd. Wat is het verschil tussen een ‘Vuile bruid’ en een ‘Vuile Bruit’? Is Sinterklaas een liefhebber van Peestamp? En waarom werden O-benen ‘Vèèrekesvangers’ genoemd? Schilders: ‘Het is fascinerend te zien hoe je begint met een enkel woord en even later midden in het leven van de gewone Tilburgers van vroeger zit.’ En een andere opvallende gewaarwording: ‘Wat wij nu dialectisch noemen blijkt eeuwen geleden gewoon algemeen beschaafde spreektaal te zijn geweest.’

Van Aajkes tòt Zaandkèùl is ook het eerste boek over het Tilburgs dialect waarin de uitzonderlijk rijke geschiedenis van het geschreven Tilburgs recht wordt gedaan. Dat gebeurt  in de vorm van citaten uit het werk van dichters, columnisten, en heemkundigen als Pierre van Beek, Lowie van Dorrus Misters, Lechim, Naarus, A.J.A.C. van Delft, Cees Robben, Lodewijk van den Bredevoort, Piet van Beers, en tientallen anderen.

Het boek telt 132 pagina’s, is volledig in kleur geïllustreerd, en bevat een index van de circa 400 Tilburgse woorden en uitdrukkingen die aan bod komen. Van Aaj tot Zwartmoor.

Uitgever: Stadsmuseum Tilburg

ISBN 978 90 77643 14 3

Winkelprijs 12,50