CuBra

Print deze Pagina

Deze columns verschenen oorspronkelijk in het Brabants Dagblad

Ed Schilders
Twee columns over de tentoonstelling van kermisfoto's in de Concertzaal van Tilburg (2006)

Geheim

De kermis is een geheim. Er is al veel en mooi over geschreven en gedacht, maar waarom de kermis voor zovelen het feest bij uitstek is, dat heb ik nog nooit kunnen doorgronden, en niemand heeft het me ooit kunnen uitleggen. Ik bedoel, wat is er zo bijzonder aan een bos gesponnen suiker op een stokje, of met een hamer op de kop van jut rammen? Een bosje van dezelfde paling die het hele jaar door in de winkel ligt. Ondersteboven in een kuipstoeltje met veiligheidsgordels hangen om de suikerspin met paling eens lekker te laten opschudden. Heel de avond met een veel te groot knuffelbeest rondsjouwen. In autootjes zitten en tegen elkaar opbotsen. Een ding is zeker: een mens is met heel weinig heel snel heel gelukkig.

In neem mezelf maar. Nooit ergens in, maar ook nooit voorbij de schiettent kunnen lopen zonder een buks aan de schouder te zetten. Wie goed zoekt op het internet zal een webpagina kunnen vinden waar ik mijn kleine maar eigenhandig bij elkaar geschoten verzameling prentbriefkaarten laat zien van schaars geklede dames. Sommigen op stilettohakken, anderen die niets aan hebben behalve een sigaret. Ik beschouw het als een bewijs dat ik jong ben geweest. En nu ik daaraan denk, moet ik bekennen dat ik met mevrouw Schilders toch ook wel in de rups ging.

Op de kermis zelf is het geheim niet te doorgronden. Beweging, licht, geluid, de geuren en smaken: die verpletterende opeenhoping van zintuiglijke waarnemingen verspert ieder uitzicht op een ontsluiering van het geheim. Dus ging ik naar de fototentoonstelling over de kermis in de Tilburgse concertzaal. De kermis in verstilde vorm. Heel stil ook omdat juist die middag door De Bilt de hittegolf officieel benoemd is, en de krant in het belang van de volksgezondheid uitleg geeft over smog. In de stad zijn de terrassen onderbezet. Ik ben de enige stille kermisganger. Maar ook hier word ik vooralsnog niet veel wijzer. De honderden foto’s lijken allemaal gemaakt met dezelfde verwondering over het geheim van de kermis. En worden zo onderdeel van dat geheim. Een foto van een paar kleine jongens die door een kier van het zeildoek gluren, die zegt het nog het best. Maar dan.

Op een spiegelwand staat de vraag: ‘Wat zou jij op de kermis willen winnen?’ Bezoekers kunnen hun antwoord op zo’n geel Post it-briefje schrijven en op de wand plakken. Ik lees: horloge, televisie, hamster, veel knuffels, een Gibson Les Paul (!), Ria… En dan een briefje met ‘Mijn jeugd’. En een met ‘Mijn verloren jeugd’. Daar hebben we, denk ik, het antwoord.

Heb je eigenlijk nog, vroeg ik later op de avond aan mevrouw Schilders, die foto in je portemonnee, die ik op de kermis geschoten heb? Hij paste niet meer in haar nieuwe portemonnee, zei ze. Geen idee heeft ze waar ze hem gelaten heeft. Mij gelaten heeft. Ze weet het nog niet, maar komende kermis gaan we alle schiettenten aflopen, alwaar ik mezelf helemaal ondersteboven ga schieten. Een verjongingskuur, zeg maar.

Confetti

Een van de allereerste afbeeldingen die je ziet op de tentoonstelling van kermisfoto’s in de Concertzaal in Tilburg, is een reproductie van een gemeentelijke verordening, afgedrukt in een krant uit 1905. Het is niet zomaar een verordening, het is een raadsel geworden. Over confetti. Blijkbaar was het in die tijd een goede gewoonte dat men in de (stoom)carrousel al rondjes draaiend met confetti gooide. Naar elkaar, maar vooral, denk ik, naar de toeschouwers aan de kant. In de advertentie verordent de burgemeester dat er tijdens de kermis uitsluitend met confetti van één kleur gestrooid mag worden. De politie, zo staat er, zal streng handhaven; zero tolerance. En wat het nog raadselachtiger maakt, is de mededeling dat dat in het belang van de volksgezondheid is. In het bijschrift bij de foto lezen we dat niemand deze curieuze verordening kan verklaren.

Daar heb ik de rest van de dag over lopen piekeren, en misschien moet u nu stoppen met het lezen van dit stukje om dat ook te doen. Er moet immers een verklaring zijn, toch? Het was weliswaar in 1905 maar de Tilburgers waren toen beslist ook niet achterlijk. Bespreek het gerust eens met collega’s op het werk; gooi het desnoods in de groep als de irritatie te hoog oploopt. En lees dan vanavond hier verder voor het antwoord.

Als ik er echt niet meer uit kom, heb ik een vaste groep waarin ik mijn probleem kan gooien. De Navorser, een (besloten) internetclub voor eerste hulp bij al uw vragen. Daar legde ik het grote confettiraadsel voor aan de leden, zonder al te veel hoop. Maar dat viel mee. Binnen een uur komt er bericht van Vorser Ad. Die heeft in de Duitstalige internet-encyclopdie Wikipedia gevonden dat Zwitserse fabrikanten met elkaar hebben afgesproken om confetti slechts in één kleur te verpakken en te verhandelen, ‘Om te voorkomen dat de confetti weer van straat wordt opgeraapt en opnieuw wordt verhandeld.’ Dan ontspint zich een levendige discussie. Vorser Wim vraagt zich af waarom eenkleurige confetti niet wordt opgeraapt en veelkleurige wel. Vorsers Ad en Gerda denken dat eenkleurige sneller herkend wordt als vervuild. Maar dan snapt Wim weer niet dat er handel in opgeraapte confetti zit. Ad wel: ‘In het Tilburg van 1905 zal weduwe Marie de jongste van haar acht kinderen wel de straat op gestuurd hebben om een paar stuivers te verdienen.’

Daarmee heeft de verordening uit 1905 inderdaad zin gekregen. Je ziet het gebeuren: kinderen, en vooral kinderen uit arme gezinnen, die confetti verzamelen en weer doorverkopen voor een habbekrats. Straatvuil aan hun handen en aan het papier. Vervuilde confetti die vanuit de carrousel in gezichten en haren van omstanders terechtkomt. Het belang der volksgezondheid. Ik voeg er slechts aan toe dat bij een meerdaags evenement als de Tilburgse kermis de maatregel pas echt zinvol zou zijn, als er elke dag een andere kleur confetti geldt.

Het is maar een voetnoot bij de geschiedenis van Tilburg en zijn kermis, maar dat is beter dan een blinde vlek. Het lijkt me dat de Confetti-Code daarmee gekraakt is.