vignetenkleur.jpg (4514 bytes)

INHOUD

VOLGENDE

VORIGE

thmaakleeg.jpg (2297 bytes)

AFBEELDING

vignetc.jpg (2292 bytes)

HEMEL & AARDE

door ED SCHILDERS

logo.jpg (12658 bytes)

Rituelen
Lijfspreuk - Maak Leeg! - Censuur - Vuur - Bibliomantie - Ariostomantie - Malagrida


En het woord is vroedvrouw geworden. Het bijgeloof met betrekking tot conceptie, zwangerschap en bevalling, heeft eeuwenlang het grootste vertrouwen gehad in het Woord. In de regel betreft het woorden die volgens een nauwkeurig omschreven ritueel op papier worden geschreven en dan worden gedragen door de barende vrouw. In de Elzas wikkelden bevallende vrouwen zich in lange slingers van papier die met gebeden beschreven waren. Het bijzondere was, dat het papier de exacte lichaamslengte van Jezus had. Ook dit "recept" staat in het Enchiridion, maar is, zoals de meeste andere veel ouder. De afbeelding die het boekje bevat, zou zesendertigmaal herhaald moeten worden om de exacte lichaamslengte van Jezus op te leveren. De lengtemaat werd teruggevonden in Konstantinopel, zegt de tekst, in een gouden crucifix. Wie dit papieren windsel bij zich draagt, wordt beschermd tegen de mort subite ("de plotselinge dood"), storm en onweder, gif en kwade geesten, en valse getuigenissen. Zwangere vrouwen "lopen geen enkel gevaar tijdens de bevalling".

Zwangere vrouwen konden door het Enchiridion ook geholpen worden met "De afbeelding van de zijwonde van Jezus" op ware grootte. Deze afbeelding moest worden nagetekend op "maagdelijk perkament", en wel op Goede Vrijdag om één uur na middernacht. "Men parfumeert het met welriekende geuren, en draagt het op het lichaam." Tijdens de bevalling moest de vrouw zorgen haar ogen op de tekening van de wonde gericht te houden. De overeenkomst van de zijwonde met de schede is evident, en ook uit die zijwonde stroomde bloed en water.

Tot in onze eeuw werden in Italië "geboortebriefjes" gebruikt. Ze werden besprenkeld met wijwater en na het opzeggen van enige gebeden fijngekauwd en ingeslikt. Het kwam voor dat het gebaarde kind het briefje tussen de vingers of de lippen had, zei men.

De psalm Miserere mei Domine werd in de middeleeuwen in Italië met veder en inkt op perkament geschreven tot aan de woorden "Heer open mijn lippen". De tekst werd dan met water opgelost en in de mond van de vrouw gegoten als de weeën begonnen.

Ook de psalm Dixit Dominus Domino meo kon opgeschreven worden, maar dit moest door een maagd gedaan worden, waarna de tekst met een wollen draad om de hals van de barende vrouw gehangen werd.

Rond 1880 werd in Pommeren nog het gebruik opgetekend waarbij de kraamvrouw op een houten bord de volgende tekst moest schrijven:

Met God de vader zoek ik jou,

Met God de zoon vind ik jou,

Met God de heilige geest drijf ik jou uit.

De tekst moest vervolgens met wijn uitgewist worden en door de aanstaande moeder worden opgedronken. De overeenkomst met het wonder van het misoffer is charmant: de vrouw drinkt magische wijn (het bloed van Jezus) om het vlees te laten geworden (de hostie die in brood verandert), en bedient zich daarbij van het Woord Gods dat Vlees werd.

Het woord was in Maria vlees geworden, haar vlees heette Jezus. Haar legenden vertelden steeds weer hoe zij bemiddelde in bange en ook zware uren. Haar lendenen waren een voorbeeld voor vele vrouwen in de "interessante staat", en in de uren waarin zij "in smarten" moesten baren. Het laatste woord was in dit geval daarom vaker tot Maria gericht dan tot haar zoon, of tot Maria's geestelijke bruidegom, de Vader, God. Een gebed deed wonderen. De vrouwen van Archangelsk spraken het uit boven een beker water: "Moge de moeder Gods uit de hemel neerdalen vanaf haar hemelse troon, moge zij haar gouden sleutel nemen en bij de dienares van God, N.N. [hier werd de naam van de bevallende vrouw gesproken] de deur van vlees openen en het kind de wereld binnenlaten." Na dit gebed wast de vrouw zich met het water. In het bijzonder haar "deur van vlees".

Een van de oudste geschreven formules ter bevordering van bevallingen vinden we in een handschrift uit Wolfsthurn uit de vijftiende eeuw onder de titel Das ain fraw ringklich nider chöm ("Opdat een vrouw gemakkelijk bevalt"):

"Men schrijve deze woorden op een stukje papier en legge dat op de buik van de vrouw; De viro vir, de virgine virgo, vicit leo de tribu Juda, Maria peperit Christum, Elizabeth sterilis Johannem baptistam. Adjuro te, infans, per patrem et filium et spritum sanctum, si masculus es sed femina, ut exeas de vulva. Exinanite, exinanite."

In het Nederlands:

"Een man van een man, een maagd van een maagd; de leeuw van de stam Juda overwint; Maria heeft Christus gebaard, Elisabeth, die steriel was, Johannes de Doper. Ik bezweer je, kind, in de naam van de vader, de zoon, en de heilige geest, of je mannelijk bent of vrouwelijk, ga uit de vulva. Maak leeg, maak leeg!"


AFBEELDING

DE zijwonde van Jezus, zoals door Romeinse soldaat aangebracht tijdens zijn kruisiging, symbolisch ikoon voor de schede. Uit het Enchiridion Leonis Papae.

enchiridionzijwonde.jpg (17657 bytes)

Terug naar tekst.

vigneta.jpg (3816 bytes)