Het klinkt misschien wat oneerbiedig maar het is een compliment: met 1001 Books You Must Read Before You Die hebben Peter Boxall en zijn 106 medewerkers het ultieme flaptekstenboek geschreven. In alle 1001 artikelen probeert een schrijver antwoord te geven,

zegt Boxall, op de vraag: ‘Waarom het absoluut noodzakelijk is deze roman te lezen’. In maximaal driehonderd woorden moet hij de lezer overtuigen. Meestal lukt dat niet, en dat is maar goed ook. Je moet er maar liever niet aan denken dat je komende leesweek moet verdelen over Ben Hur, Breakfast at Tiffany’s en The Day of the Triffids. Of dat je schaamrood voelt opkomen omdat je Giles Goat-Boy indertijd niet hebt uitgelezen, en daarom nu niet zonder literaire wroeging kunt sterven.

 De vurigste pleidooien voor een roman zijn altijd een garantie om ze nooit te lezen. Het ergste voor de ene lezer, is de dweepzucht van de andere.

Het omgekeerde is dus ook waar. De aangenaamste artikelen in Boxalls poging tot deze nieuwe vorm van canonisering zijn de pleidooien voor boeken die je al gelezen hebt. De lezer die ik ben, voelde zich zeer vereerd met de pleitrede ten faveure van Gustave Flauberts Sentimental Education (Nederlandse vertaling: De leerschool der liefde), waaruit dit citaat: ‘Dit is zonder twijfel een van de beste, mogelijk zelfs de hoogste verwezenlijking van het literair realisme.’ Zo is dat. Overigens, Flaubert en R.L. Stevenson (samen negen titels) zijn ook de meest overgewaardeerde auteurs in dit brevier van de Engelstalige romans.

Het oudste besproken boek is Aesop’s Fables (voor het eerst gedrukt in 1475). Het jongste: Never Let Me Go, van Kazuo Ishiguro (2005). Tot 1970 valt dan weinig aan te merken op de keuze. De echte verrassingen vinden we in romans die van oorsprong niet Brits zijn: Raymond Roussel, Jean Toomer, Horace McCoy. De zes Nederlandse romans die de Engelsen gelezen moeten hebben voor ze sterven, zijn: Hugo Claus, The Sorrow of Belgium; Hella Haasse (verhalenbundel met o.a. Oeroeg); Harry Mulisch, The Discovery of Heaven; Multatuli’s Max Havelaar. Cees Nooteboom is de winnaar met twee titels: All Souls Day en Rituals.

Voor de modernste literatuur is het boek een uitmuntende gids met negenenzestig romans die van 2000 tot en met 2005 verschenen zijn. Daarvan moeten er dus in de komende eeuw nog veel afsterven, want de periode 1900-1906 werd slechts door zestien romans overleefd. Veel romans sterven jong, dat is duidelijk. Oorzaak: dood door niet meer gelezen. Boxall had zijn boek misschien, zeker voor de tweede helft van de bijna duizend pagina’s, beter Books You Must Read Before They Die kunnen noemen.

960 pag.

EURO – circa 29

ISBN 1 84566 030 7