conditione
Deus. Ed. altera. [8], 74 pp. por. 240. Lugd. Batv., Boutesteyn,
1686. [Bound with human skin.] [Portrait inserted]
Lawrence S. Thompson
6
De heer J.-R. de Brousse, de dichter van Maison sur la colline,
bezit een exemplaar van de gedichten van Edgar Alan Poe (vertaald
door Stéphane Mallarmé, illustraties van Manet en Félicien Rops).
Tot zover niets bijzonders, behalve dat het boek zeldzaam is, maar
J.-R. de Brousse heeft het laten binden in de huid van een
neger... de huid van Bamboula, de worstelaar die beroemd was op de
jaarmarkten in het zuiden van het land. De binder Jonquières
heeft op de rug, in zwart marokijn en goud, de raaf aangebracht,
getekend door
Manet.
Intermédiaire des chercheurs (1910)
7 De Intermédiaire heeft diverse boeken gesignaleerd die in
mensenhuid gebonden zijn.
Aan die lijst kan men het volgende toevoegen: Horatius, Oden
(uitgave Charpentier), in-32, welke het eigendom is van de heer
Portal, archivaris van het departement Tarn. De herkomst van deze
macabere band is absoluut authentiek.
Intermédiaire des chercheurs (1906)
8 In de collectie van een Amerikaanse verzamelaar van
miniatuurboekjes, bevindt zich een minuscuul, lichtgrijs bandje,
getiteld Little Poems for Little Folks, gepubliceerd in 1847 in
Philadelphia, en gebonden in huid, genomen van de arm van een
bibliofiel - althans dat wordt beweerd.
Walter Hart Blumenthal
9 In de catalogus van de bibliotheek van Chéramy, die volgende
week geveild zal worden, ontdekten we een boek van Emile Deschanel,
Le Bien qu'on a dit des femmes, een octavo, geheel in leder en
zijde. Tot zover niets verwonderlijks, maar de catalogus voegt
eraan toe: `Exemplaar, gebonden in mensenhuid, waarvan het attest
op het schutblad getuigt: "Hic liber de feminis ut viris
amabilior esset, femineam cutem induit. Testibus hic:
Edmond Crozet, F. Raymond, A. Michard."'
[...] `Wij halen nogmaals de catalogus aan: Poésies d'Anacréon,
Parijs, Jouast, 1885, in-12, afbeeldingen, halfleder met
hoekstukken, gedecoreerde rug. Exemplaar op China, gebonden in
huid van negerin.'
Intermédiaire des chercheurs (1913)
10 In 1891 gaf een arts aan Zaehnsdorf opdracht een exemplaar van
Holbeins Dodendans te binden in de huid van een vrouw. De huid
werd gelooid door Sweeting en de handwerkslieden die het boek
bonden en beletterden, leven nog steeds.
Holbrook Jackson
11 Het ziet er naar uit dat nog een aantal andere exemplaren van
Holbein een dergelijke behandeling waardig bevonden zijn en zowel
in de VS als elders op een dergelijke wijze gebonden zijn. Een
ervan werd in 1935 verkocht op de veiling van William D. Breaker's
boeken [...] Op het achterste schutblad bevindt zich een waarmerk
van de Engelse binders Sangorski en Sutcliffe, dat de band uit
mensenhuid bestaat.
Walter Hart Blumenthal
12 Een Amerikaanse verzamelaar, W.E. Louttit jr., bezat in 1944
drie van zulke
`persoonlijke' boeken: een Holbein, in 1898 gebonden door Cox, een
binder uit Chicago; De Humani Corporis Fabrica van Andreas
Vesalius; en Adolphe Belot's Mademoiselle Giraud, My Wife, hetwelk
het exemplaar kan zijn dat, `in driekwart mensenhuid, gestempeld
en verguld', in 1936 werd aangeboden in een catalogus van de
Bodley Book Shop.
Walter Hart Blumenthal
13 Hij [Hankey] kijkt je niet aan, hij kijkt naar zijn nagels, en
als wij naar een de Sade kijken, zegt hij: `Ik verwacht een
huid,... een huid van een jong meisje die een vriend voor me zal
zien te krijgen. Wordt gelooid... Als u die huid wilt zien... Hij
heeft me voorgesteld de huid in mijn bijzijn te verwijderen... Zes
maanden om haar te looien... Maar er zijn twee vrouwen voor
nodig,... tussen de dijen,... dan begrijpt u dat er twee nodig
zijn... Maar het is onaangenaam,... ze zouden de huid moeten nemen
van een levend meisje... Die vriend van mij, doctor Barth, weet
u... Hij reist rond in Afrika, en bij de massamoorden,... hij
heeft me beloofd een huid mee te brengen, zo een, die van een
levend... En dan, dan zou alles goed zijn...' [...] Ik ben bij die
man buitengekomen alsof ik uit een nachtmerrie ontwaakte,
gebroken, mijn maag van streek alsof ik te veel gedronken had, een
leeg hoofd.
Gebroeders de Goncourt (1862)
14 In mei 1871, zwierf Lord H. over de boulevards en door de
straten van Parijs met een dikke buidel Engelse ponden op zak. Hij
zocht naar een handlanger die hem het lijk kon bezorgen van een
vrouwelijke oproerkraaier die door een vuurpeloton geëxecuteerd
zou worden. Hij had het plan opgevat het lijk te villen en de huid
bij de binder Trautz-Bauzonnet af te leveren die er volgens zijn
instructies de twee delen van de eerste editie van Le portier des
Chartreux mee moest binden. Maar de ongelukkige lord zag zijn
missie mislukken en kreeg in plaats van de huid een lading lood in
zijn onderbeen waardoor hij drie maanden het bed moest houden.
Lawrence S. Thompson
Het materiaal
15 Er zijn mensen die aan het bestaan van zulke banden twijfelen,
en die de verhalen daarover wegwuiven zoals ze visserslatijn,
zeemansverhalen, en bakerpraatjes wegwuiven. Ik geef toe dat het
nogal wat moeite kost zulke verhalen te geloven, maar het bestaan
van boeken die in mensenhuid zijn gebonden, is door veel
betrouwbare waarnemers terdege vastgesteld.
Holbrook Jackson
16 Dat de huid van de mens zowel in vervlogen jaren als in de
moderne tijd gelooid is, is tegenwoordig naar waarheid bewezen.
Mensenhuid is net zo geschikt voor het proces van het looien als
de huid van elk ander dier, maar er zijn opvallende verschillen in
kwaliteit tussen de ene en de andere huid; sommige zijn hard en
voelen ruw aan, andere zijn zacht en glanzend.
Holbrook Jackson
17 Mensenhuid, zonder toevoeging van kleurstof, lijkt op dik kalfs,
en het is zeer moeilijk om haar volledig te ontharen.
Cyril Davenport
18 Wat betreft de kwaliteit van mensenhuid, en haar gebruik als
boekband, daarover denkt men zeer verschillend. De een zegt dat
mensenhuid `een zeer solide ledersoort' oplevert, `dik en
generfd', anderen, zoals de heer Marcellin Pellet, beweren dat
`mensenhuid niet fraai is als binding; het is zeer moeilijk, zo
niet onmogelijk haar geheel van vet te ontdoen.' Alleen huiden van
lichamen zonder ziekten, gezond en robuust, geven goede
resultaten.
Intermédiaire des chercheurs (1910)
19 Menselijk leder is donkerder en vlekkeriger dan velijn, heeft
een nogal ruwe textuur en poriën vergelijkbaar met die van
varkenshuid, zij het kleiner en minder.
Percy Fitzgerald
20 Een Koran in het Arabisch, gebonden in mensenhuid, donker rood
gevlekt en
glanzend, waardoor het op marokijn lijkt, werd enige jaren geleden
aangeboden in een catalogus van W. Heffer & Sons. [..] In 1941
werd de band verworven door de Cleveland
Public Library.
Walter Hart Blumenthal
21 In Meudon werd mensenhuid gelooid, en uit deze akelige
werkplaats kwamen perfect geprepareerde huiden. De hertog van
Orléans (Egalité) had een broek [sic] van mensenhuid. De goede
en gave lijken van de ter dood veroordeelden werden gevild en hun
huid werd met bijzondere zorg gelooid. De huid van mannen was
vaster en had een hogere kwaliteit dan gemsleder; die van vrouwen
was minder stevig door toedoen van de zachtheid van het weefsel.
Histoire de Montgaillard
22 Ik heb enige tijd geleden bij een boekhandelaar in de rue de
Seine een exemplaar gezien van De filosofie in het boudoir van de
markies de Sade, gebonden in mensenhuid, als men tenminste geloof
mag hechten aan de opmerking die de binder Lortic op het schutblad
heeft laten drukken; de handelaar beweert zelfs te kunnen
vaststellen dat het de huid van een vrouw is; deze huid,
kaki-kleurig, lijkt verrassend veel op varkenshuid.
Intermédiaire des chercheurs (1910)
23 De bibliotheek van Macôn bezit een exemplaar van het Essai sur
l'électricité des corps van de abt Nollet (1746), die, volgens
een oude, met de hand geschreven aantekening, in mensenhuid
gebonden zou zijn. Deze huid is zeer glad, uitzonderlijk fijn, en
voelt lichtelijk zeepachtig aan.
Intermédiaire des chercheurs (1910)
24 Een andere autoriteit beweert dat ze meer op schaapsleder lijkt
met een stevige en hechte textuur, zacht aanvoelend, en met een
lichte glans; weer anderen zeggen dat ze poreus is als de huid van
een varken. Ik kan deze laatste mening onderschrijven uit eigen
observatie van een stuk mensenleder van een huid die ongeveer
dertig jaar geleden in Londen werd gelooid, en die nu in het bezit
is van Zaehnsdorf. Dit specimen lijkt veel op zachte varkenshuid.
Het is bijna drie millimeter dik, maar Edwin Zaehnsdorf is van
mening dat de nerf meer op marokijn lijkt dan op varkens.
Holbrook Jackson
25 Paul Kersten zegt dat de nerfstructuur redelijk opmerkelijk is,
en wel een combinatie van ruw geiteleder en varkenshuid. De rug is
het ruwst, terwijl borst en buik een fijnere nerf hebben. De dikte
van de huiden van Kersten was 2 mm (dorsaal) en 1 mm (lateraal).
Hij stelde dat de hechtheid beduidend groter was dan bij andere
ledersoorten, en dat het moeilijk te bewerken is door de diepe
nerfstructuur, net als bij varkenshuid. Voor het overige, stelt
Kersten, lijkt het op fijne marokijn, en de amateur zal het
daarmee verwarren.
Lawrence S. Thompson
26 Valmont de Bomare heeft ons voorzien van een formule, waarbij
de huid gedurende een aantal dagen verzadigd wordt in een sterke
oplossing van aluin, vitriool, en keukenzout. Vervolgens wordt ze
gedroogd in de schaduw en op de gebruikelijke wijze bewerkt. Paul
Kersten en Dr. Downing bevelen sumac [een gemalen plantaardige
looistof van jonge twijgen van de Rhus Coriaria] aan.
Lawrence S. Thompson
27 A.M. Villon beweert met grote stelligheid dat mensenhuid
gelooid kan worden tot zowel ruw-droog als zacht-glanzend leder.
Hij zegt dat de kleur varieert van het bleekste roze tot het
donkerste bruin, en dat de dikte varieert van eenzeventigste tot
eenzesde inch, waarbij de dikste soort afkomstig is van de buik.
Tijdens het looien, zegt Villon, wordt de huid dikker, met als
resultaat een zeer stevige, vrij zachte ledersoort met een fijne
nerf.
Lawrence S. Thompson
28 A propos de beroemde Duitse boekbinder Paul Kersten [...] In
1913 stelde Kersten bij de bekende firma Reuss en Pollack in
Berlijn zo'n twaalf boeken tentoon die hij in mensenhuid gebonden
had. Ze waren niet geprijsd, maar de handelaren verkochten uit
eigen beweging een van de werken, Die knöcherne Hand, voor RM
75,--, zonder Kerstens toestemming. Kersten was hoogst
verontwaardigd dat zijn kunstwerken zo gierig gewaardeerd werden
en spande onmiddellijk
een geding aan tegen Reuss en Pollack. De zaak sleepte zich door
de rechtbanken van Berlijn en er werd een beroep gedaan op
talrijke experts om een getuigenis af te leggen met betrekking tot
de waarde van zo'n boek. Pruisische juristen legden zorgvuldig uit
(en dit is een waarachtig staaltje van propaganda uit het
Duitsland van de Kaiser) dat het moeilijk was in een dergelijke
zaak een oordeel te vellen in Duitsland, aangezien alle experts
zich in Frankrijk bevonden; met name werd de Parijse handelaar
Dorbon genoemd, die 600 francs gevraagd had voor een
anthropodermische band. Uiteindelijk eindigde de zaak in een
vergelijk buiten de rechtbank om, waarbij Kersten door Reuss en
Pollack schadeloos werd
gesteld tot een bedrag van RM 175,--, het verschil tussen de prijs
van het boek en de waarde die Kersten eraan toekende.
Lawrence S. Thompson
29 Het oudste geloofwaardige bericht over een anthropodermische
band komt van de onvermoeibare reiziger en bibliofiel Zacharias
Conrad von Uffenbach [...] hij was bijzonder verheugd een
anthropodermische band aan te treffen in de bibliotheek van een
overheidsambtenaar uit Maastricht in Bremen: `We zagen ook een
kleine duodecimo, Molleri's Manuale praeparationis ad mortem. Daar
leek niets bijzonders mee aan de hand, en je kon moeilijk
begrijpen waarom het daar stond, totdat je voorin las dat het
gebonden was in mensenleder. Dit ongewone leder - iets dergelijks
had ik nog nooit gezien - leek bijzonder op zijn plaats voor dit
boek, dat gewijd was aan meer bezinning op de dood. Je zou denken
dat
het varkenshuid was.'
Lawrence S. Thompson
30 Het vroegste, authentieke exemplaar van een anthropodermische
band [...] bevindt zich in de bibliotheek van de University of
California at Los Angeles. Het is Relation des mouvemens de la
ville de Messine despuis l'année M.DC.LXXI jusques à présent,
met de inscriptie "A la bibliothèque de M. Bignon. reliure
en peau humaine." Een jongere hand heeft genoteerd dat de
Bignon in kwestie Armand Jerome Bignon was, de bibliothecaris van
Lodewijk XV. Maar hier krijgen we weer te maken met folklore; er
zijn aanhoudende maar onbevestigde berichten over boeken die
Lodewijk XV liet binden in de huid van zijn ex-maîtresses...
Lawrence S. Thompson
31 In 1930 verwierf de Library of Congress de verzameling
wiegendrukken van Vollbehr, inclusief een boek van Paulus van
Burgos, getiteld Scrutinium Scripturarum (1470) [..] Het meet 21,5
cm bij 29 cm en is daarmee misschien het grootste boek in
mensenhuid.
Walter Hart Blumenthal
Meudon
32 In het Musée Carnavalet in Parijs zag Cyril Davenport een
exemplaar van de Franse Grondwet van 1793, gebonden in de huid van
een revolutionair.
Holbrook Jackson
33 Voor zover het openbare instellingen betreft, ken ik alleen de
bibliotheek van het Musée Carnavalet in Parijs. Men bezit daar
een exemplaar van de Constitution van 1793, die gebonden is in de
huid van een van de revolutionairen die in die tijd de dood vond.
De huid werd in Meudon gelooid.
Cyril Davenport
34 De vestiging van de Nationale Looierij in Sèvres wakkerde de
boosaardigheid van de reactionairen van toen aan. Ze deden het
voorkomen dat het Comité du Salut Public vóór de negende
Thermidor [27 juli 1794] in Sèvres mensenhuiden had laten looien,
afkomstig van wettelijk ter dood gebrachte veroordeelden. Een
tijdschrift, de Journal des lois, had het publiek uitgenodigd een
Constitution van 1793 te komen bezichtigen die in een dergelijke
huid gebonden was, en oud-leden van het Comité achtten zichzelf
verplicht dit absurde bericht door middel van affiches te
ontkennen.
Catalogue d'une importante collection de documents autographes sur
la révolution française
35 [Saint-Just:] Men heeft me verzekerd, citoyen, dat je
mensenhuid looit.
[Een bourgeois:] Dat is waar, citoyen, maar om eerlijk te zijn,
veel handel zit er niet in. Maar in de buurt van Charenton is er
een werkplaats, waar ze zoiets in het groot doen, en die
behoorlijk goed loopt; bijvoorbeeld om boeken mee in te binden:
het kan wonderwel goed gebruikt worden om kalfsleder te vervangen.
Onlangs heeft men op die manier een exemplaar van de Constitution
gebonden en het is de bedoeling dat dat wordt aangeboden aan de
Nationale Conventie, als dat al niet gebeurd is.
Vicomte de Beaumont-Vassy
36 Iedereen zal zich Carlyle's opmerking herinneren, geciteerd in
Dr. Claudius, dat de Franse edelen lachten om de theorieën van
Rousseau, maar dat de tweede editie van zijn boek in hun huid werd
gebonden.
Holbrook Jackson
37 Maar - zal ik het zeggen? - door een akelig contrast is er nog
meer te vertellen. Terwijl Frankrijk herademde na de Terreur, gaf
Parijs, alsof het uit het graf opstond en gedreven werd door de
behoefte om te vergeten, zich verwoed over aan het plezier; en op
de poort van een kerkhof las men het affiche `Bal van de Zephir'.
Drie jaar eerder, dansten de sans-culottes van Jourdan Coupe-tête
daar de carmagnole, en deelden ze er op zekere dag, aan de poort,
boekjes uit met De Rechten van de Mens gebonden in mensenhuid,
gelooid in de werkplaatsen van Meudon en Sèvres die onze legers
van huiden voorzagen.
F. Feuillet de Conches
38 In de Journal des Lois liet de redacteur, M. Galetti, een
verklaring afdrukken: `Een van onze abonnees heeft ons, bij wijze
van herinnering aan de tirannie van de Decemvirs, een exemplaar
gestuurd van de Constitution van 1793, gedrukt door Causse in
Dijon, en gebonden in mensenhuid gelijkend op bruin-geel
kalfsleder. We zullen het met genoegen tonen aan iedereen die er
nieuwsgierig naar is.'
Walter Hart Blumenthal
39 Deze Constitution [van Galetti] kwam later in het bezit van een
historicus van de Revolutie, Villenave, die er een exemplaar van [Galetti's]
affiche aan toevoegde alsmede een aantekening om het boek te
verifiëren. Met dergelijke referenties kwam het boek in 1849 ter
veiling en werd het voor een behoorlijk hoge prijs verkocht aan
een handelaar uit Parijs. We verliezen het uit het oog tot 1864;
op 13 februari werd het werk dat al zoveel opzien had gebaard,
verkocht door de heer France [...] voor het kokette bedrag van 231
francs. Dit
exemplaar heeft sedertdien een aantal eigenaren gehad, onder wie
de markies van Turgot, en het werd in 1889 aangekocht door het
Musée Carnavalet. Daar heb ik het curieuze boek gezien, enige
jaren geleden. Het is een duodecimo, heel
aardig gebonden [...] De met de hand geschreven aantekening van
Villenave zat er nog in. De redacteur van het affiche schreef: `Kalfs,
zou je zeggen'. Ik herken er eerder wilde bazaan in, met dit
verschil dat de structuur stevig is, glad en hecht, zacht
aanvoelt. Zonder de aantekening van Villenave wijst niets op de
menselijke origine van de huid.
Augustin Cabanès
40 De heer Villenave bezat een exemplaar van de `Mensenrechten'
[sic] gebonden in dit materiaal, en weinigen van ons zullen de
grand tour gemaakt hebben zonder een bezoek aan het Musée
Carnavalet, om daar de duodecimo-uitgave van de Franse constitutie
van 1793 te bezichtigen. Met betrekking tot het laatste boek
herinner ik me dat het lichtgroen was (gevlekt, zonder twijfel),
en dat de band op de huid van een big leek.
Lawrence S. Thompson
41 Er heeft in Meudon nooit een looierij bestaan, in 1793 niet,
daarvoor niet, en ook daarna niet.
Intermédiaire des chercheurs (1910)
Moordenaars
42 Een verzamelaar was zo'n twintig jaar geleden toevallig in de
werkplaats van een boekbinder op St. Michaels Hill in Bristol,
waar hem een aantal boeken getoond werd die door de Bristol Law
Library in reparatie waren gegeven. Deze waren alle in
mensenhuiden gebonden, die speciaal voor de gelegenheid gelooid
waren; en hij vernam de curieuze details met betrekking tot een
aantal booswichten die in die stad geëxecuteerd waren, en die na
de executie gevild waren om het leder te verschaffen waarin een
verzameling juridische
geschriften uit die tijd werd ingebonden.
Percy Fitzgerald
43 Een ambtenaar van de Ecole de Médecine in Parijs liet de huid
van Campi, die een moordaanslag pleegde en geëxecuteerd werd,
looien, en gebruikte die om de documenten met betrekking tot het
post mortem-onderzoek in te binden.
Holbrook Jackson
44 [...] Campi, wiens echte naam nooit openbaar gemaakt is, werd
na de executie ontleed en men zegt dat zijn rechterzijde en -arm
gevild werden om het verslag van de rechtszitting en de dissectie
in te binden.
Lawrence S. Thompson
45 De Openbare Bibliotheek van Bury St. Edmunds bezit een octavo,
bestaande uit een volledig verslag van het proces tegen en de
executie van Corder, die een jonge vrouw, Martin genaamd,
vermoordde op een plaats die de Red Barn wordt genoemd, in een
naburig dorp, ongeveer veertig jaar geleden, samen met een verslag
van Corders leven en aanverwant materiaal. Dit boek is gebonden in
de huid van de moordenaar, die voor dat doel gelooid werd door een
chirurg uit de stad.
Percy Fitzgerald
46 George Walton was een beruchte booswicht [...] die een eeuw
geleden New England onveilig maakte. [...] Zijn laatste daad als
bandiet verrichtte hij ten koste van een heer uit Springfield,
John Fenno, en dat kwam hem op twintig jaar gevangenisstraf te
staan. Hij had daar nog maar twee jaar van uitgezeten toen hij in
1837 aan tuberculose overleed. Kort voor zijn dood deed hij het
ongewone verzoek dat zijn eigen huid gebruikt zou worden om zijn
autobiografie in te binden, en dat het zo gebonden exemplaar moest
worden aangeboden aan John Fenno als blijk van waardering voor
Fenno's dappere verzet toen Walton hem beroofde.
Een jaar later werd het verhaal van zijn schelmenstreken en zijn
inkeer gepubliceerd onder de titel: Narrative of the Life of James
Allen, being his deathbed confession to the Warden of the
Massachusetts State Prison. De band, gemaakt door een vakman uit
Boston, Peter Low, is huidkleurig met een gele waas, en draagt het
label: "Hic Liber Waltonis Cute Compactus
Est". Het boek bevindt zich nu in de Boston Atheneum.
Walter Hart Blumenthal
47 In de Albert Memorial Library in Exeter, bevindt zich een
exemplaar van Milton's Poetical Works. Een notitie op het
schutblad stelt dat de band een deel was van de huid van George
Cudmore, die in Devon Country Gaol in 1830 werd geëxecuteerd voor
de moord op zijn vrouw, Grace.
Walter Hart Blumenthal
48 Een ander voorbeeld betreft een jongeling van achttien jaar,
John Horwood, die in 1821 in Bristol werd opgehangen wegens moord
op Eliza Balsum. De binder rekende 10 pond voor het inbinden,
inclusief het vergulden en in iedere hoek een schedel met
gekruiste beenderen. Een inscriptie in goud op snee luidt: "Cutis
Vera Johannis Horwood".
Walter Hart Blumenthal
49 Boek in mensenhuid in Engeland geveild
Een gastenboek waarvan de kaft is vervaardigd uit de huid van een
massamoordenaar uit de vorige eeuw, werd in de Britse plaats
Knowle geveild voor ongeveer 68.000 Bfr.
In het begin van de 19de eeuw verdienden William Burke en William
Hare de kost als grafrovers. Later vermoordden ze zeker vijftien
mensen om tegemoet te komen aan het tekort aan lijken voor
anatomen, die lichamen nodig hadden om
snijles te kunnen geven aan hun studenten.
Burke werd in 1829 opgehangen. Hare kon het land ontvluchten.
Burkes lichaam werd na de sectie gevild en de huid werd door een
van de chirurgen gebruikt als kaft van een gastenboek.
Gazet van Antwerpen (1988)
50 Haar echte naam was Mrs. Mary Harker Bateman, en na haar
executie in York Castle in 1809 werd ze ontleed in de General
Infirmary in Leeds; haar huid werd gelooid en in kleine stukken
verdeeld onder de aanvragers. Een boek dat in de huid van deze
vrouw gebonden was, bevond zich, naar men aanneemt, in de
bibliotheek van de prins van Wales...
Lawrence S. Thompson
51 Het eerste authentieke geval van een boekband uit de huid van
een misdadiger heeft betrekking op Samuel Johnsons woordenboek,
gebonden in de huid van een zekere James Johnson [...] die in 1812
op Castle Hill, Norwich, werd opgehangen ten aanschouwe van
vijfduizend toeschouwers.
Lawrence S. Thompson
Autoanthropodermisch
52 Ernst Kauffmann bepaalde dat een verzameling van tweehonderd
houtsnedes, welke hij Zwei Hundert berühmte Männer noemde,
bewaard moest blijven in zijn huid, net als twee andere favoriete
werken uit zijn bibliotheek.
Walter Hart Blumenthal
53 Dit boekwerk [Zwei hundert berühmte Männer] bevond zich
vijftig jaar geleden, samen met een exemplaar van Gil Blas, het
tweedelige A Book about Doctors, en een driedelig werk op het
gebied van de entomologie, in de collectie anthropodermische
banden van dr. Mathew Wood uit Philadelphia.
Lawrence S. Thompson
54 De kranten van oktober 1862 [...] berichtten, als voorbeeld van
Engelse excentriciteit, het v gemaakt kon worden waarop Homerus'
Ilias gekopieerd moest worden. Dit exemplaar van het goddelijk
gedicht zou in het Brits Museum ondergebracht worden.'
Intermédiaire des chercheurs (1910)
55 Zeker; autoanthropodermische banden hebben een eigen plaatsje
binnen de
bibliopegie. Bogeng [...] heeft daarover een paar speculaties op
schrift gesteld: `Misschien zal de ambitie van bibliofielen - door
verhalen in de krant aangespoord - zich gaan richten op een
probleem dat nog nooit is opgelost: een bibliotheek van boeken die
gebonden zijn in de huiden van hun auteurs.'
Lawrence S. Thompson
Artsen
56 Op een tentoonstelling van merkwaardige boeken uit de Houghton
Library in Harvard (1949), werd een exemplaar van Arsène
Hous-saye's Des destinées de l'Ame getoond. Het boek kwam uit de
collectie van Stetson en is gebonden in huid die van de rug
genomen werd van een krankzinnige vrouw die in een Frans
ziekenhuis overleed.
Walter Hart Blumenthal
57 Een aantal werken op epidermisch gebied waren ooit in het bezit
van dr. John Stockton-Hough, die in 1900 overleed, en werden door
hem zelf gelooid in het General Hospital van Philadelphia. Vier
van deze boeken behandelen de gynaecologie en men zegt dat ze
gebonden zijn in de huid van de dij van een vrouw die aan
tuberculose overleed in dat ziekenhuis. [...] Een kleiner boek was
in half-leder gebonden in de getatoeëerde huid van een mannenarm.
Walter Hart Blumenthal
58 Ik herinner me dat ik bij dokter Ludovic Bouland,
oud-voorzitter en oprichter van de Vereniging van Verzamelaars van
exlibris en kunstbanden, een verhandeling heb gezien over de
ziekten van vrouwen, die hij had laten inbinden in de huid van een
vrouw die overleden was in het ziekenhuis van Metz (of Nancy).
Intermédiaire des chercheurs (1910)
59 Joseph Leidy's persoonlijke exemplaar van zijn Elementary
Treatise on Human
Anatomy wordt bewaard in de bibliotheek van het College of
Physicians in Philadelphia met de volgende inscriptie: "Het
leder waarmee dit boek werd gebonden, is mensenhuid, van een
soldaat die sneuvelde tijdens de grote rebellie van het
Zuiden".
Lawrence S. Thompson
Binnenwerk
60 Is het waar dat er met de hand geschreven teksten op mensenhuid
bestaan, afkomstig uit Mexico en daterend van voor de Spaanse
verovering? Gabriël Peignot noemt er in zijn Essai de curiosités
bibliographiques twee, de een in Wenen, de ander in Dresden.
Intermédiaire des chercheurs (1865)
61 Zelf ben ik eerder geneigd te geloven dat de fraaie
dertiende-eeuwse Bijbel in de Bibliothèque Nationale (fonds
Sorbonne nr. 1297) is geschreven op perkament van voortijdig
geboren Ierse lammetjes, zoals ook Gayet de Sensale wil, dan op
vrouwenhuid, zoals de abbé Rive ons wil doen geloven.
Hoe dan ook, de geleerde Gayet was van mening dat een andere
dertiende-eeuwse bijbel die hij onder zijn hoede had (fonds
Sorbonne nr. 1625) en een tekst van de pauselijke decreten (fonds
Sorbonne nr. 1625) geschreven zijn op mensenhuid.
Lawrence S. Thompson
62 Een van de meest verbluffende verhalen is dat over de IJslandse
reiziger Jón Olafsson, die in alle ernst het verhaal probeert te
verkopen over drie anthropodermische boeken in het bezit van een
tovenaar van de Coromandelkust. Naar hij aanneemt zijn ze
geschreven op een speciaal soort perkament van drie eeuwen oud.
Dit perkament was gemaakt uit mensenhuid, en hoe je het ook
uitrekt, het veerde steeds weer terug in zijn oorspronkelijke
vorm.
Lawrence S. Thompson
Bibliopegia erotica
63 Er bestaat een opmerkelijke soort borstfetisjisten, die de huid
van de borst gebruiken om boeken te binden.
Iwan Bloch
64 Ook nog intiemere lichaamsdelen moesten materiaal voor de
boekbinder verschaffen. De bekende uitgever van erotica, Isidore
Liseux, bezat een exemplaar van de Sade's Justine dat gebonden was
in de huid van een vrouwenboezem. Ook de gebroeders de Goncourt
berichten in hun Dagboek dat een bekende boekbinder uit de
Faubourg-Saint-Honoré met een voorliefde voor obscene boeken, de
huid van een vrouwenboezem, inclusief de tepel, als materiaal voor
een boekband gebruikte.
Paul Englisch
65 Er zijn bibliomanen - tegelijk erotomanen - die een bepaald
soort boeken hebben laten binden in vrouwenhuid, in het bijzonder
die welke ontleend is aan de borsten, en wel zo dat de tepels op
de platten karakteristieke kussentjes vormden. De uitgever Isidore
Liseux bevestigde dat hij ooit een op deze wijze gebonden
exemplaar in de handen heeft gehouden van het beroemde Justine van
de markies de Sade, en wel de eerste druk in één deel in-octavo
(1793).
dr. G. Witkowski
66 Men heeft me verteld dat interne studenten van Clamart zijn
afgestuurd omdat ze huid van vrouwenborsten hebben geleverd aan
een binder in de Faubourg-Saint-Germain, die er banden van maakte
voor obscene boeken.
Gebroeders de Goncourt (1866)
67 Enige jaren geleden beweerde een bekende handelaar in zeldzame
boeken, dat hij een opgezouten huid van een neger aan Zaehnsdorf
had gezonden om Phillis Wheatley's Poems te binden [...] en dat
hij moeite had gehad de huid naar het buitenland te sturen.
Walter Hart Blumenthal
68 Een specialist in de meest uiteenlopende ongewone banden is
Captain Maurice
Hamonneau [...] momenteel werkzaam in de boekwinkel van het
American Museum of
Natural History. Een van zijn meest gekoesterde bezittingen is het
exemplaar van dr. Thomas Matemans Cutaneous Diseases (1818), dat
gebonden is in volledig marokijn, dat wil zeggen: in de huid van
een Marokkaanse neger. Om wille van de geschiedschrijving mag nog
vastgelegd worden dat hij een exemplaar van Mein Kampf bond in de
huid van een stinkdier, een exemplaar van Champions With the
camera in Tigerland in de vacht van een Bengaalse tijger, en Van
het westelijk front geen nieuws in de stof van een Duits uniform.
Lawrence S. Thompson
69 Talrijke dilettanten in de bibliografie hebben verwezen naar
een Tristram Shandy gebonden in de huid van een jonge Chinese
vrouw en een Sentimental Journey, gebonden in de huid van een
negerin; beide bevonden zich in de collectie van een rijke koopman
uit Cincinnati, Mr. William G...
Lawrence S. Thompson
70 Professor Cornil, die senator is geweest, was ook bibliofiel.
Hij vermaakte zich ermee enige boeken te laten binden in
mensenhuid, en hij gebruikte daarbij de tatoeages als decoratieve
motieven op de platten.
Intermédiaire des chercheurs (1910)
71 Een liefhebber van ongewone banden, een zekere dr. Cornil van
de Académie de Médecine, senator van de Allier, en professor in
de pathologische anatomie aan de medische faculteit van Parijs,
slaagde erin een huid te vinden met een tatoeage die twee ridders
uit de tijd van Lodewijk XIII voorstelde terwijl ze man tegen man
vechten, en hij vond dit de meest toepasselijke huid om zijn
exemplaar van De drie musketiers in te laten inbinden.
Lawrence S. Thompson
72 [dr. Cornil] had nog een ander stukje getatoeëerde huid, en
wel met een hart met een pijl erdoor; hij gebruikte dit om zijn
exemplaar van Bubu de Montparnasse te laten binden.
Lawrence S. Thompson
73 Volgens De Crauzat was [de binder] Kieffer de deken van de
anthropodermische bibliopegen in Parijs [...] Voor R. Hessiny bond
hij een exemplaar van Fêtes foraines met een ingelegd stukje
getatoeëerde mensenhuid, voorstellende een worstelaar, een
exemplaar van Les trois dames de Kasbah met ingelegde stukken
mensenhuid op beide platten waarop twee dames te zien waren in
kledij die herinnert aan `Hemelse en Aardse Liefde', en exemplaren
van La vie de caserne en Le neveu de Rameau met ingelegde
getatoeëerde huiden die musketiers in shako's voorstelden.
Lawrence S. Thompson
Relieken
74 Een Russische dichter schijnt onlangs een bundeling van zijn
sonnetten te hebben aangeboden aan een dame voor wie hij hoge
gevoelens koesterde. De sonnetten liet hij in leder binden -
mensenleder dat door hemzelf werd afgestaan! Op zekere dag was hij
van zijn paard gevallen en brak hij zijn dijbeen, en omdat men
zich genoodzaakt zag het been te amputeren, liet hij de huid
zorgvuldig looien, en bewaarde hij die voor een toekomstige
gelegenheid.
Percy Fitzgerald
75 Eugène Sue had een exemplaar van zijn tweedelige Les Mystères
de Paris, gebonden in de huid van een Parijse schoonheid van wie
hij gehouden had. Aan de binnenkant van het omslag staat een
inscriptie: "Deze band is van de huid van een vrouw, en werd
gemaakt door Alberic Bautaille, 1874".
Walter Hart Blumenthal
76 De Crauzat vermeldt dat een tweedelige set van Les Mystères de
Paris `en pleine peau d'homme`, in 1898 voor 200 francs te koop
werd aangeboden door de Librairie Chacornac aan de quai
Saint-Michel.
Lawrence S. Thompson
77 André Leroy bemachtigde enige kleine stukjes van de huid van
de dichter Delille, en liet die inleggen in de prachtband rond een
exemplaar van de Georgica.
Holbrook Jackson
78 De vader van Leroy, Aimé Leroy, die toen nog een jonge
rechtenstudent was, wist van Tissot, Delille's opvolger in de
leerstoel van Latijnse poëzie aan het Collège de France, gedaan
te krijgen dat hij, Leroy, de kamer mocht binnengaan waar de
`Franse Vergilius' opgebaard lag. Van het lichaam van zijn meester
verwijderde hij twee stukken huid, een van de borstkast en een
ander van een been.
Lawrence S. Thompson
79 Ik [Aimé Leroy] geloof niet dat iemand me gezien heeft;
verrijkt met mijn kleine schat verliet ik de kamer en ik verdween
meteen. Sommigen zullen wellicht mijn zojuist bekende daad onjuist
vinden. Toen ik het idee kreeg deze fragmenten te stelen, zo teer
maar zo kostbaar voor mij, werd ik erdoor bezeten, en ik voelde me
voortgedreven door het respect voor de illustere dode [...] en ik
heb deze diefstal gepleegd als een eerbetoon.
Albert Cim
80 In Mémoire sur les bibliothèques publiques et les principales
bibliothèques
particulières du département du Nord van Le Glay [...] staat het
volgende met betrekking tot de bibliotheek van de heer Aimé Leroy
in Valenciennes:
`Ik ben nog genoodzaakt,' schrijft Leroy aan Le Glay, `een
exemplaar te signaleren van de vertaling van de Georgica, door
Delille, met op elk van de platten een stukje huid dat ik met
trillende hand ontstolen heb aan het levenloze lichaam van de
grote dichter, die tegenwoordig zo veracht wordt door lieden die
geheel intact zullen sterven, inclusief hun huid.'
Intermédiaire des chercheurs (1894)
81 Ik had heel lang getwijfeld aan het bestaan van zulke banden,
toen enige maanden geleden de Gazette de Hollande verhaalde dat de
heer Marcellin Pellet, ambassadeur voor Frankrijk in Den Haag, in
zijn aan historische curiositeiten zo rijke bibliotheek een
exemplaar had van de Almanach des Prisons (1793), gebonden in
mensenhuid. Omdat ik aan een lugubere grap dacht, of aan een
vergissing, schreef ik aan de heer Pellet, die een man van de
wetenschap is [...] en die me als volgt antwoordde. `Geachte
confrater, Het artikel in de Gazette is wel degelijk juist [...]
Mijn vriend, de geleerde professor Auguste Reverdin, chirurg
in Genève, vernam op zekere dag dat een van de kameraden uit zijn
jeugd, gestorven zonder erfgenaam, hem een klein fortuin had
nagelaten, alsmede zijn huid [...] Tevergeefs zocht hij in Genève
naar iemand die de huid wilde looien [...] en hij zond haar naar
Annecy waar hij voor het looien van een stuk huid ter grootte van
een hand een exorbitant bedrag moest betalen, onder voorwendsel
dat de arbeiders van het werk walgden. Ook Reverdin walgde
enigszins toen hij het stukje leder weer in handen kreeg. Het had
een zwarte teint was vaal en
olie-achtig, en - wat verbazingwekkend is voor een stuk huid van
de borst - behoorlijk dik. Mijn vriend verzocht me hem ervan te
verlossen, en zo ben ik in het bezit gekomen van dit
`egodocument'. Ik heb er een deel van mijn collectie van de Franse
revolutie opnieuw in laten binden, in half leder.'
Intermédiaire des chercheurs (1912)
82 Aan een van onze astronomen - hij is momenteel nog in leven -
heeft een dame de huid van haar schouders bij testament vermaakt,
en van deze enigszins banale erfenis heeft hij een exemplaar van
zijn werk laten inbinden.
Intermédiaire des chercheurs (1913)
83 Men zegt dat een vriendin van Camille Flammarion, de Franse
[astronoom en] auteur, mooie schouders had, en dat zij de huid
daarvan bij testament aan hem vermaakte omdat hij ze altijd
bewonderd had.
Cyril Davenport
84 In 1882 deed een jonge Franse hertogin, die aan tuberculose
leed, op haar sterfbed dit verzoek aan haar arts:
`Ik wil u een vertrouwelijke mededeling doen. Ik heb Camille
Flammarion met vlammende toewijding bemind, en nu ik ga sterven,
wil ik dat hij een aandenken aan mij bezit. Het zal u verbazen dat
ik nooit aan hem ben voorgesteld, nooit met hem sprak, hem zelfs
nooit gezien heb; maar lezing van zijn boeken en het volgen van
zijn werk hebben ervoor gezorgd dat ik een intense bewondering
voor hem ontwikkelde en dat ik in het geheim op hem verliefd
raakte. Ik aanbad hem dag en nacht, vijf jaar lang. Ik wil bij hem
blijven, en dus verzoek ik u
een groot stuk huid van mijn schouders te snijden zodra ik
gestorven ben, en dat naar hem te sturen om een van zijn boeken in
te binden. Mijn naam, echter, wil ik geheim houden...'
Walter Hart Blumenthal
85 Nadat hij bekomen was van de eerste verbazing, deed Flammarion
wat de anonieme dame wenste; hij liet de huid looien en gebruikte
hem om een exemplaar van Terre et Ciel in te binden; aan de
binnenkant van het omslag liet hij in goud een inscriptie
aanbrengen: "Vrome vervulling van een anonieme wens, band van
mensenhuid (vrouw) 1882".
Walter Hart Blumenthal
86 Flammarion berichtte aan dr. Cabanès, de uitgever van de
Chronique Médicale, dat de band werd uitgevoerd door Engel. Hij
bracht de huid, die nog vochtig was toen hij haar ontving, naar
een looier in de rue de la Reine-Blanche, en er gingen drie
maanden voorbij met het prepareren.
Lawrence S. Thompson
Epiloog
87 Maar misschien zal ooit de gewoonte ontstaan - in de mode komen
- dat men in iedere familie een stuk huid bewaart van een dierbare
om daarin bijvoorbeeld het dagboek van de verstorvene te bewaren,
of een van zijn boeken [...] Mijn idee mag merkwaardig lijken,
maar bewaarden onze voorouders niet zorgvuldig de harten van hun
voorgeslacht in vazen van albast of brons?
Bulletin mensuel de l'Association amicale des commis-libraires
français (1908)
88 Reliure en peau humaine - Fazyl Bey - Le livre des Beaux,
traduit du turc avec une introduction et des note par un pacha à
trois queues. Paris, Bibliothèque internationale d'édition,
1909, in-16 pleine peau humaine brune, roulette intér. dor.,
doublures et gardes de soie verte, dos à 5 nerfs, t. dor., n.
rogné, couv. et dos cons., étui.
Tirage limité à 350 ex. num. Un des 50 ex. de tête sur Japon
impérial num. à la main.
Introduction bio-bibliographique attribuée à Edmond Fazy (Pia,
757) de ce petit manuel pédophilique écrit à la fin du 18e s.
Volume des plus `mignons'!
Veilingcatalogus Librairie Simonson, Brussel (1985)
89 `Luguber', `excentriek', `trillend': bijvoeglijke naamwoorden
die in vrijwel iedere legende door de verteller gefluisterd
worden. Je hoort de echo van de plaatsvervangende schaamte. Ik
begreep dat nooit zo precies. Tot ik zelf een boekje `religatum de
pelle humana' in handen had op de kijkdag van een veiling in
Brussel. Het leder voelt zacht aan, de kleur is die van een
donkere walnoot. Ik ruik er aan: een lichte geur van ledervet. De
structuur is niet
vergelijkbaar - voor zover ik weet of gezien heb - met die van de
ledersoorten die ik ken. Pas later heb ik andere woorden gedacht.
Het boek is streelbaar als een vrouw. De kleur zegt dat zij recht
uit de zon komt. De geur is die van zonnebrand-olie vermengd met
intiem zweet. De structuur is die van een ge-lady-shaved been.
Ed Schilders
90 Wat uit het veld geslagen zei ik: `Kijk nu eerst maar even.
Alléén dit stuk over boekbanden in mensenhuid..., ik weet het
niet. Moeten we niet meer tijd nemen en een gedocumenteerd stuk
maken? Ik bedoel...'
Atte Jongstra
Bijzondere dingen, dingen die men zeldzaam of curieus pleegt te
noemen, bezit ik niet. Gij weet, die zijn er in de boekenwereld.
Zoowel wat het uitwendige, als wat den inhoud betreft. Ten aanzien
van het uiterlijke mag zeker curieus heten het boekje, dat in 1855
in Engeland verkocht werd, bevattende eene beschrijving van het
verhoor en de terechtstelling van zekeren moordenaar, Charles
Smith, en verrijkt met een lapje zijner huid, tot leder gelooid!
Maar nòg curieuzer is het boekje van 1793, dat op eene auctie te
Parijs voorkwam in 1849: Constitution de la République
Française, 1 volume, relié en peau humaine. Verbeeldt u, - een
heele boekeband van menschenvel! Eene echt republikeinsche
liefelijkheid, waar een communeman van zou watertanden. Ook geloof
ik dat Garibaldi bijzonder in zijn schik zou zijn met een boek,
gebonden in menschenvel, indien, namelijk, een bijgevoegd
certificaat van oorsprong bewees, dat dit menschenvel een
priestervel was.
dr. E. Laurillard
Bronvermelding
Vicomte de Beaumont-Vassy, Mémoires secrets du dix-neuvième
siècle; 1874.
Iwan Bloch, Sexual Life of our Time; 1909.
Walter Hart Blumenthal, Bookmen's Bedlam; 1955.
Augustin Cabanès, Les indiscrétions de l'histoire; deel 5; 1908.
Italo Calvino, The Old Woman's Hide; in: Italian Folktales; 1956.
Albert Cim[ochowski], Le Livre; deel III, 1908.
Cyril Davenport, The Book - Its History and Development; 1907.
Paul Englisch, Irrgarten der Erotik; 1965.
F. Feuillet de Conches, Causeries d'un curieux; deel II; 1862.
Percy Fitzgerald, The Book Fancier; 1887.
Edmond & Jules de Goncourt, Journal (1862 & 1866); 1956.
Intermédiaire des chercheurs et curieux; diverse jaargangen.
Holbrook Jackson, The Book about Books; 1981.
Atte Jongstra, Een perfect stuk; in: Optima, nr. 12; 1986.
Dr. E. Laurillard, Bij mijn boekenkast. In: Castalia - Jaarboekje
aan de Fraaie Letteren gewijd; jaargang 1873; 1872.
Ed Schilders, Pelle Humana; in: de Volkskrant, 8 juni 1991.
Lawrence S. Thompson, Religatum de pelle humana; University of
Kentucky Libraries
Occasional Contributions No. 6; 1949.
Dr. G. Witkowski, Les seins et l'allaitement; 1898.
Aantekeningen
4 Gabriël Legouvé (1764-1812), literator en lid van het Institut.
Le Mérite des femmes, een ode aan toegewijde echtgenoten en
moeders, verscheen in 1801.
5 Carolus Drelincurtius, Latijnse naam van Charles Drelincourt
(1633-1697). Was Eerste Arts van stadhouder Willem III. Overleed
in Leiden, waar het hier bedoelde boek werd uitgegeven.
Over Robert Couper zijn ons geen nadere gegevens bekend.
10 Hans Holbein de jongere (1497-1543). De Dodendans verscheen in
1538.
12 Andreas Vesalius (1514-1564), Latijnse naam van Andries van
Wesel. Anatoom, lijfarts van Karel V en Filips II. Met De Humani
Corporis Fabrica (1543) brak Vesalius met de Galenische
ontleedkunde.
13 Frederick Hankey. Zie voor gegevens over deze bizarre erotomaan
ook The Horn Book (1964) van Gershon Legman, en A History of
Erotic Literature (1982) van Patrick J. Kearney.
14 Le Portier des Chartreux. Eigenlijk: Histoire de Dom B...,
portier des Chartreux, een anti-klerikale roman van Charles
Gervaise de Latouche (1741). In Nederlandse vertaling heet het
boek meestal De Kartuizer monnik.
23 De abbé Jean-Antoine Nollet (1700-1770), arts, theoloog,
natuurkundige.
29 Zacharias Conrad von Uffenbach (?-?): Merkwürdige Reisen durch
Nieder-sachsen, Holland und Engelland (1753-1754, 3 delen).
30 Arman-Jérome Bignon (1711-1772). De vraag welke Bignon het
hier betreft, kwam
waarschijnlijk voort uit het gegeven dat ook Bignons oom,
Jean-Paul, en zijn zoon, Jean-Frédéric, bibliothecaris van de
koningen waren.
35 In de legenden rond de looierij van Meudon speelt de
revolutionair Saint-Just een prominente rol; hij zou een broek uit
mensenhuid hebben gedragen. Zie bronvermelding dr.
Cabanès.
38 De volledige tekst en precieze details, zie bronvermelding dr.
Cabanès.
53 Gil Blas: driedelige, pikareske novelle van Alain René Lesage
(1715-1724-1735).
60 Gabriël Peignot publiceerde een groot aantal handboeken op het
gebied van de
bibliografie. Het hier genoemde Essai verscheen in 1804.
62 Jón Olafsson: The Life of the Traveller Jón Olafsson,
Traveller to India (2 delen;
1923-1932).
64 Isidore Liseux wordt hier in een wat al te schamel daglicht
gesteld. Zijn uitgaven van erotische teksten zijn zonder
uitzondering hoogtepunten in boekverzorging, bibliografie en
geschiedschrijving van de curieuze letterkunde.
67 Phillis Wheatley (1753 [?]-1784). Bedoeld wordt Poems on
Various Subjects. Wheatley was de slavin van een handelaar uit
Boston, John Wheatley.
69 Tristram Shandy (1760-1767) en A Sentimental Journey (1768),
beide door Laurence Sterne (1713-1768).
72 Bubu de Montparnasse, prostitutie-roman van Charles-Louis
Philippe.
73 Le neveu de Rameau: Denis Diderot (1713-1784).
77 Jacques Delille (1738-1813), dichter en vertaler.
83 Camille Flammarion (1842-1925), populariseerde de astronomie en
het geloof in het leven na de dood. Een afbeelding van het boek
Terre et Ciel in: Blumenthal (zie bronvermelding).
84 In een recente aflevering (1993) van een Amerikaans tijdschrift
voor astronomen houdt de auteur, Kevin Krisciunas, het op `een
groot stuk huid van haar rug waarop zij het portret van Flammarion
had laten tatoeëren'. Zo groeien legendes.
Colofon
De Pelle Humana werd in januari 1994 samengesteld door Ed
Schilders en Peter IJsenbrant, en door hen aangeboden aan vrienden
en kennissen ter opluistering van de jaarwisseling 1993-1994.
De oplage bedroeg tweehonderd exemplaren.
Bijlagen
BIJLAGE
1
Brief
van rens Top, afdeling Bijzondere Collecties/Boekbanden van de
Koninklijke Bibliotheek, gedateerd 24 maart 1995, aan Ed Schilders
Uit
uw verschillende publikaties is mij gebleken, dat u
geïnteresseerd bent in boekbanden in mensenhuid. Het aardige
nieuwjaarsgeschenk dat wij ontvingen [i.e. De Pelle Humana] is
daar een mooi voorbeeld van. Ik wil u daarom het volgende niet
onthouden, hoewel de afloop tamelijk teleurstellend is.
In
het recente verleden is door onze schaakafdeling een werkje van
Maurus Jokai, Eine Schachpartie, aangekocht. Het colofon, van het
in een papieren bandje gestoken werkje vermeldt o.a. het volgende:
'Den kostbaren Einband (in Menschenhaut, von China bezogen)
besorgte Meister Johann Vogel, Bamberg...' Enig speurwerk in de
Schaakcollectie leverde een tweede exemplaar van de titel op, in
een blind bestempelde leren band. De kleur beige/zachtroze, de
textuur fijn en zacht, sterk gelijkend op schaap. Hoewel de
uitgever Lothar Schmid bekend staat als een 'practical-joker', het
jaar van uitgave 1951 is, en ook de toevoeging 'von China...' niet
erg veel vertrouwen gaf, durfde niemand een definitief oordeel
over de gebruikte leersoort te geven.
Onze
chemicus heeft toen een monster van de band genomen en de
eiwitsamenstelling vastgesteld. De resultaten zijn vergeleken met
uitkomsten van proeven met rund-, schaap-, en varkensleer en met
een klein stukje van de huid van de chemicus in kwestie. De
conclusie was dat de eiwitsamenstelling van het monster van de
band, het meeste leek op schapenleer, en helemaal niet overeenkwam
met de mensenhuid. De Koninklijke Bibliotheek bezit dus, voor
zover ik weet, geen band in mensenhuid maar ik wilde u deze
anekdote toch niet onthouden.
BIJLAGE
2
Brief
van Boris Rousseeuw, 17 november 1994, aan Ed Schilders
Dank
voor uw boekje De Pelle Humana. Ik heb voor u nog een aanvulling:
de Gentse boekbinder August de Decker-Lemaire heeft rond 1900
verscheidene boeken in mensenhuid gebonden, o.a. een werk van Jan
Luycken. Een van deze banden staat afgebeeld in een album van
allemaal foto’s van banden van De Decker, dat bewaard wordt in
de bibliotheek van de Academie van Schone Kunsten in Gent, onder
signatuur IV, 101.
BIJLAGE
3
E-mail
van Phil Lovell, 30 januari 2002, aan Ed Schilders
[Het
betreft nr. 48 van de citatencollectie:]
This
book […] is now in the possession of Bristol records Office. Ik
have seen it and although it is in reasonable condition it can no
longer be handled by the public. Its contents however, have been
microfilmed and can be read. The receipt for tenpounds for binding
is still with the book.
BIJLAGE
4
Haar
Ed
Schilders
Plotseling
valt het je op. Het donkerbruine leder van de boekband heeft een
enigszins zwarte gloed gekregen. Je neemt het boek van de plank,
en strijkt met de rug van je hand over de rug van het boek.
Warempel: baardstoppels.
Met
andere woorden: moeten boeken die een lederen band hebben met
enige regelmaat geschoren worden? En zo ja, moet dat dan
elektrisch gebeuren of mag het ook nat?
Het
antwoord is, uiteraard, ‘nee’. Ik zou me de vraag ook nooit
gesteld hebben als ik enige tijd geleden niet een fotokopie had
ontvangen van een knipsel uit een Engelse krant, de Weekly
World News van 29 augustus 1995. De verontrustende kop boven
het artikel roept: ‘Book made of human skin is growing real hair!’
ofwel: ‘Haargroei op boek in mensenhuid!’
Dan
ga je twijfelen. Het staat immers in de krant, en eerlijk gezegd:
het lijkt me ook wel leuk als het wáar is. De enige keer dat ik
zelf ooit een boek in handen heb gehad dat gebonden was in leder
van mensenhuid, kon ik inderdaad een huidachtige structuur
waarnemen met duidelijk zichtbaar de plaatsen waar vroeger de
haartjes gestaan hadden.
Het
desbetreffende boek wordt ook afgebeeld in de Weekly World News,
overigens zonder dat enige haargroei zichtbaar is. In de tekst
komt een zekere Gareth Jenkins aan het woord, een conservator van
het museum waar het boek bewaard wordt. Heel betrouwbaar allemaal.
Jenkins: ‘Het is erg griezelig. Je kon altijd al de stoppels
voelen die er in de negentiende eeuw op gegroeid zijn, maar een
paar weken geleden stelde ik vast dat het haar langer en zachter
werd. Het lijdt geen twijfel dat er weer haar groeit op het boek.’
Ik
kende het. Het is een van de legendarische boeken ‘relegatum de
pelle humana’, gebonden in mensenhuid. In dit geval in de huid
van een moordenaar, William Corder. In Engeland zijn er minstens
nog vier van zulke moordenaars; ze heten George Walton, George
Cudmore, John Horwood, en William Burke. Allemaal ter dood
veroordeeld en na hun dood gevild voor looier en binder om de
boekband te worden van hun eigen processtukken.
Ik
kreeg het krantenknipsel van een kennis, Peter Burger. Zijn meest
recente boek heet De gebraden baby (in karton gebonden).
Het boek bevat ‘sagen en geruchten uit het moderne leven’, en
zo’n behaarde boekband behoort tot dat leven. ‘Niet zo'n
betrouwbare bron,’ schrijft Burger me over de Weekly World
News. Is dat zo? Wie weet wat voor genen en kiemen in zo'n
moordenaarsvel achterblijven door onervarenheid van de leerlooier?
Dus
bel ik op naar het museum in Bury St. Edmunds, waar Corder
ongeschoren op de plank staat: Moyse's Hall Museum. Meneer Jenkins?
Die werkt hier al lang niet meer. Ik moet mevrouw Blake hebben.
Nee, die is er nu ook niet.
Na
twee weken krijg ik van mevrouw Blake antwoord op mijn brief. ‘Geachte
heer Schilders, dank u voor uw brief over het boek dat in de huid
van Corder gebonden is. Ik moet u meedelen dat er geen haar groeit
op het boek.’
Burger
noemt de verspreiding van dergelijke geruchten en moderne
griezelverhalen ‘het verhaalvirus’. Hij schrijft: ‘van tijd
tot tijd zijn ook de massamedia onbewust gastheer van het
verhaalvirus.’ Welnu, dit lijkt me een goed voorbeeld van zo'n
tijd. Mevrouw Blake voegt er nog aan toe: ‘Gareth Jenkins dacht
dat het wel leuk zou zijn zo'n verhaal te verspreiden.’ En alsof
ze wil benadrukken dat het Museum not amused was door het
bericht, schrijft ze dat het bericht uit augustus dateert, en dat
Jenkins al vanaf januari niet meer aan Moyse's Hall verbonden is.
Maar, mijnheer Schilders, schrijft ze met de buitengewone
hoffelijkheid van de Engelsen, er zijn nog andere interessante
dingen in het museum. Een haarlok van Mary Tudor bijvoorbeeld.
Misschien wil ik daar eens een keer over schrijven?
Dat
lijkt me niet, tenzij er op het haar van Mary ondertussen een boek
is gegroeid.
|