Licht

Een maand of twee geleden kreeg ik een fijn cadeautje. Een doosje lucifers. Ik zag het liggen op het aanrecht in de keuken van Hetty, een vriendin van ons, en ik zei: ‘Hee!’

Het was dan ook niet zomaar een doosje lucifers, het was een heel oud doosje Zwaluw-lucifers. Hetty had er een heel pak van gevonden op de zolder van het huis van haar moeder, en omdat ik het zo’n bijzonder doosje vond, mocht ik het behouden. Huishoud-antiek is het, uit de tijd waarin luciferdoosjes nog van hout waren, en het etiket op het doosje geplakt zat; toen huisvrouwen afgestreken lucifers nog in een schaaltje bij het fornuis bewaarden, omdat je met het houtje best nog een tweede pit kon aansteken met het vuur van de eerste. Ik ben er ook heel zuinig op, en heb er nog maar drie van opgebrand.

‘Säkerhets Tändstickor’ stond er aan de bovenkant van het oude Zwaluw-merk. Daaronder vloog de zwaluw zelf met in zijn snavel een wimpel met de tekst ‘Trademark’. Ik schat dat dit de eerste vreemde woorden waren die ik ooit geleerd heb. Aanvankelijk met weinig succes, want ‘Tändstickor’ kon ik maar moeilijk onthouden, en ‘Trademark’ sprak ik uit als ‘Traa de mark’. Er viel nog meer te lezen op die oude merken: Svalan stond er op, Die Schwalbe, en The Swallow. Deze zwaluw vloog blijkbaar de hele wereld over, helemaal uit Uddevalla, in Zweden. Zo’n doosje was een heel klein jongensboek over vuur en licht. Het kan bijna niet anders of met zulke antieke Zwaluw-stokjes heb ik mijn eerste vuurtjes gestookt, en voor het eerst de kaarsjes in de kerstboom aangestoken met behulp van moeder.

In het jaar 2000 maakte deze klassieke zwaluw na meer dan honderd jaar zijn laatste vlucht.

Hij werd door vormgevers door een windtunnel gehaald en gemoderniseerd. Weg waren al die woorden vol weemoed en boordevol fantsie. Gedaan was het met het strenge rood, geel en zwart, en in plaats van Uddevalla staat er nu op de achterzijde: Valkenswaard. Waar ooit de ‘Tändsticksfabrik’ vernoemd werd, lezen we nu eenvoudigweg ‘Lang’ of ‘Extra lang’. De zwaluw zelf kreeg een blauwe gloed. Op de achterzijde nog de tekst ‘Buiten bereik houden van kinderen.’ Ach, had er maar bij gestaan: ‘Maar help hen bij het aansteken van kerstkaarsjes.’

Dat stelde menig Zwaluw-fan diep teleur, maar de ingreep leek onomkeerbaar. Leek, want wat zie ik vorige week op het aanrecht van mevrouw Schilders liggen? Een doosje Zwaluw-lucifers met het oude beeldmerk er weer op.

En weer zei ik: ‘Hee!’ De Säkerhets Tändstickor zijn terug. Of zou het maar tijdelijk zijn? Ter gelegenheid van het naderende lichtfeest? Ik neem toch maar het zekere voor het onzekere en bewaar het antieke exemplaar dat ik van Hetty kreeg tot de kerstdagen. Voor de kaarsen en kaarsjes, de waxinelichtjes, en het vuur in de haard. Voor een goeie sigaar. Kerstmis met de echte Zwaluw. Eén zwaluw maakt nog geen lente, maar het is wel zo aardig als die zwaluw het eerste licht komt brengen.