|
Ik
ben de Dokter Eisenbarth |
 |
|
7 - Korte geschiedenis van de Eisenbarth-Spiele in Hann. Münden |
|
De eerste opvoering van de Eisenbarth-Spiele vond plaats in 1887, de tweede in 1907. Het was een onderdeel van het Mündener-Eisenbarth-Fest en dit was op zijn beurt weer een onderdeel van het Mündener Heimatfest. Ik zou een Heimatfest willen omschrijven als een folkloristisch volksfeest. De derde Eisenbarth-Spiele vond ruim 40 jaar later plaats,in 1952 en was weer onderdeel van het Mündener Heimatfest.
Toen eenmaal bekend werd en definitief vastgesteld kon worden dat Eisenbarth en in Oberviechtach was geboren en niet in Viechtach, werd de Eisenbarth-Spiele door het gezelschap uit Münden meerdere keren opgevoerd in Oberviechtach. Dit was ook mogelijk omdat er een goede band bestond tussen beide gemeentes, en volgens mij is dat nu nog steeds! In 1980 was waarschijnlijk het laatste optreden van de Eisenbarth-Spielgruppe uit Münden in Oberviechtach? Tot zover de lezing van Werner Pohl.
Op de website van Hannoversch Münden, www.hann.muenden.de vond ik een andere lezing over het ontstaan van de Eisenbarth-Spiele. In de jaren vijftig van de vorige eeuw werd in Münden het idee opgevat om hun eens zo beroemde inwoner Doktor Eisenbarth elk jaar te laten herleven. Zo ontstond het idee een toneelstuk te maken waarin de nieuwste feiten die boven water kwamen in het onderzoek naar de persoon Eisenbarth, verwerkt werden. De ‘Hobby-Bühnendichter’, Herr Studienrat Richard-Alfred Henning werkte deze gedachte uit en schreef het stuk: ‘Spiel vom Doktor Eisenbarth’.
De eerste uitvoering vond plaats met Pinksteren 1955 en werd opgevoerd vóór het historische raadhuis van Münden. Daar werd het spektakel, zoals omschreven staat, een hele week opgevoerd voor ontelbare toeschouwers en het leek of deze reeks uitvoeringen een eenmalig karakter had.
Maar enige jaren later, in 1957, staken wat spelers van het voormalige Eisenbarth-Spiel de koppen bij elkaar en richtten, op initiatief van apotheker Karl-Ludwig Dietz, de ‘Doktor Eisenbarth-Spielgruppe"op. Deze mensen bewerkte het Eisenbarth-Spiel, zij kortten het in en voerden het nieuwe stuk voor de eerst keer op in 1958.
Op 12 juni 1977, het jaar van de 250ste sterfdag van Eisenbarth werd dit ingekorte Eisenbarth-Spiel voor de 250ste keer opgevoerd. En ter gelegenheid van dit feit werd er, in datzelfde jaar, een bijzondere postzegel uitgegeven.
Het is duidelijk dat de gegevens van Werner Pohl over de Eisenbarth-Spiele nog eens kritisch bekeken moeten worden!
Een ‘nieuwe’Doktor Eisenbarth!
Ik vond op internet, op de site: www.aerztezeitung.de nog een aardig artikel met als kop: ‘Wer will Doktor Eisenbarth spielen?’. Egon Hartmann, geen familie!, stopt met het vertolken van Doktor Eisenbarth. De 74 jarige Hartmann heeft deze rol meer dan 40 jaar vertolkt en wil er mee stoppen.
In juli 2007 waren we weer enige dagen in Münden, nu op een leuke camping, 5 minuten lopen van het centrum vandaan. Op het plein voor het raadhuis, hetzelfde pand waar het Eisenbarth-klokkenspel plaats vindt, stond al een aankondiging voor dit Doktor Eisenbarth-Spiele 2007.
Het spel wordt opgevoerd op het plein, tegen de voorgevel van het raadhuis, bij regen in de raadhuishal. Daaronder staat ook nog een gratis spreekuur bij Doktor Eisenbarth aangekondigd, maar we hadden geen klachten dus daar zijn we niet naar toe geweest! Er was ook nog een aardig affiche in omloop ter aankondiging van het openluchtspel over Doktor Eisenbarth.
Uiteraard zaten wij zondagochtend 15 juli om 11.15 uur klaar voor het raadhuis waar een heus podium was opgesteld.
Vooraf was het de bedoeling dat je een kaartje kocht om deze voorstelling te mogen meemaken. Natuurlijk gedroegen wij ons niet als echte Hollanders en kochten gewoon voor 4 euro een toegangskaartje, ‘n Eintrittskarte. Waren we even verderop op het plein gaan zitten hadden we het net zo goed en gratis kunnen zien. De meeste toeristen die interesse in het openluchtspel hadden, waren inderdaad geen Nederlanders en betaalden gewoon 4 euro.
Op het podium stonden al spullen klaar die Doktor Eisenbarth zou gaan gebruiken bij zijn behandelingen.
De oplettende kijker herkent natuurlijk al het pistool uit het couplet: ‘Ik schoot hem uit met mijn geweer Nu klaagt hij van geen tandpijn meer’. Dit stond ons te gebeuren op deze zeer zonnige zondagochtend.
Doktor Eisenbarth had duidelijk zijn specialismen bij zijn medische behandelingen.
Vooral staaroperaties heeft hij veel gedaan, en met succes! Hierbij gaat het om het verwijderen van de blaassteen. Dit is een steen in de urineblaas en deze kan een pijnlijke en frequente urinelozing veroorzaken. Ik heb tot nu toe nog niet kunnen ontdekken wat dit breuksnijden precies inhoud. Moet hier eens een chirurg over raadplegen!
Eisenbarth staat vaak afgebeeld met een tang om tanden te trekken, een extractietang.
Toch deed Eisenbarth dit niet vaak, of hij had er een hekel aan of hij vond van zichzelf dat hij hierin niet bekwaam genoeg was. Misschien vond hij het zelfs wel een minderwaardige behandeling. Dit tandentrekken liet hij dus over aan een of meerdere van zijn assistenten.
In het toneelstukje beelden de toneelspelers enkele specialismen van Eisenbarth uit en in Münden vinden ze dat tanden trekken daar ook toe behoort. We beginnen met enkele scènes waarbij een patiënt tandpijn heeft en de pijnlijke tand moet er dus uitgehaald worden. Een pijnlijke behandeling in een tijd dat er nog nauwelijks verdoving voor handen was. Er wordt eerst een mondonderzoek gedaan.
Dan komt de man met de hamer, de ‘narcotiseur’.
Vervolgens wordt met een enorm grote extractietang de pijnlijke kies getrokken.
Ten slotte wordt de zojuist getrokken kies getoond aan het publiek.
En de patient zit er nog bij met een van pijn vertrokken gezicht.
Wat opvalt in deze scenes is dat Doktor Eisenbarth nog niet in beeld is, hij laat deze behandelingen nog over aan een assistent.
Ook het steensnijden doet Eisenbarth nog niet zelf. Er wordt wat gerommeld met een patient
En na enkele ogenblikken wordt nu de blaassteen aan het publiek getoond
Er wordt nog een tweede blaassteen verwijderd en ook deze wordt als een zojuist gewonnen trofee aan het publiek getoond.
En dan wordt Doktor Eisenbarth aangekondigd
En verschijnt de meester zelf, en begeeft zich eerst tussen het publiek. Dan weten we ook meteen dat de vorige Eisenbarth, Egon Hartmann, een opvolger heeft gevonden voor deze rol!
Heel opvallend voor iemand uit de 17de eeuw: met een head-set! Zoals zoveel van zijn medespelers.
Nu laat Doktor Eisenbarth zijn specialisme zien op het gebied van de oogheelkunde. Een klein jongetje komt op het podium met zichtbare oogproblemen.
Na wat gerommel in het gezicht van het knaapje
Gaat het al een stuk beter met zijn ogen en om ze te beschermen tegen het felle zonlicht krijgt hij voorlopig een zonnebril op.
Eisenbarth was hoofdzakelijk oculist, oogarts. Hij behandelde vooral blinde mensen en mensen die last hadden van staar, hij deed dit d.m.v. een staarsteek. Ga ik later nog eens uitleggen temeer omdat Eisenbarth hier zelf een instrument voor ontwierp!
Dan komt er een scène met een jong meisje dat duidelijk in de problemen zit. Aanvankelijk begreep ik hier niets van maar een korte beschrijving in het al eerder genoemde boek: ‘Doktor Johann Andreas Eisenbarth, der berühmte bayerische Wanderarzt’ , geschreven door Werner Pohl, hielp me op weg. Hierin staat beschreven dat een oude vrijster, als je het leuke jonge meisje ziet zou je niet direct hier aan denken, van haar vreselijk lijden door een ingebeelde ziekte wordt bevrijd door haar op een mand met brandnetels te zetten.
En het hielp want na deze ‘behandeling’ maakt ze een vrolijk dansje met Doktor Eisenbarth.
Na ons driedaags verblijf in Münden zijn we richting deelstaat Saksen gereden en sloegen ons kampement op iets ten noorden van Dresden. Toen we deze interessante stad voldoende hadden bekeken zijn we afgereist richting Oberbayern om op zoek te gaan naar Oberviechtach, de geboorteplaats van Eisenbarth. |
