BRABANTS

Elie van Schilt
Waor zen ze gebleven de pisbakken van Tilburg?

Ik heur jullie al denken: "Wé krèègen we nou wir?" Mar ut is wel zo, as ik er nie over begin dan wit ut strak niemand mir.

Al de boeken van Tilburg dur gekeken, mar gin portret van unne pisbak !

Vruuger toen ge nog overal kont pissen waor un muurke of unne dikke bóóm stond, toen ut woord 'Wildplassen' nog moes worren uitgevonden, toen stond er bij iedere kerk van naom, op ieder pleintje en weet ik waor nog meer unne pisbak.

Néé er stond gin pisbak boven, mar 'Urinoir'. Toen ze in Tilburg pisbakken gingen bouwen, ut was in de twintiger jaoren, toen was Fraans nog deftig.

Vrouwen droegen toen nog un directoire, wij zin gewoon 'direktwaar'.

Nou moette hier ok nie te ver mee gaon, want in Frankrijk zelf hee un direktwaar ok te maoken mee ut besturen van ut laand, hier misschien ok wel, want onze Wim gao aaltij mee zunne kop naor benejen op bezuuk bij onze bazin, mar daor zullen we het verder mar nie over hebben.

In de keuken om op te koken hadden we toen ok unne quisjéér; zal in ut Fraans wel aanders geschreven worren.

Fraans was toen deftig. Alle jongens en meskes van meessen die dochten dé ze iets meer waren, die moessen naor de Fraanse les.

Kwaamde 's middags aachterom on ut portje en riepte "Maag Bertje mee komen speulen?"

En dan riep zun moeder terug, zo hard det hil de buurt kon heuren "Ons Bertje kan nie, die moet naor de Fraanse les." Zo, det wiessen de buren dan ok wir! Bertje hee Fraanse les.

Mar nou ben ik wir mun verhaol kwéét, net as die vrouwen die un half uur staon te kletsen en dan zeggen 'Waor hadden we ut ok wir over?'

Mar goed, bij men staogut er boven dus ik weet ut wir. Pisbakken dus.

Om te beginnen zal ik er un paor noemen, waorvan ik zeker wies des ze er stonden. Ik vertel er ok nog bij, hoe ze er uit zaagen.

Irst dun dieë bij de Hasseltse kapel. Daar ben ik geboren. Nèè nie in de pisbak mar in de parochie. Aachter de kapel, recht tegenover de looierij stond un gruun ijzere pisbak, twee halve rondus mee un réécht stuk ertussen, ge kont er mee twee man tegelèèk pissen.

Ik weet nog wij as jongens. De fraters droegen toen nog van die lang zwarte togen mee héél veul knupkes. Zagen wij det er unne frater de pisbak inging, dan ging er ene van ons óók.

Alléén mar om te kèèken, hoe dieë frater ut gedaon kreeg mee al die knupkes en dieë lange toog. Mar echt goed zen we ut nie te weten gekomen.

Gurkese kerk. Daor stond ok unne pisbak, mar ik weet niemir hoe die eruit zaag.

Ut gèètenperkske. Had toen nog un pliesiepost en ok unnen pisbak.Hier kan ik me ok nog iets van herinneren. Ik kan ut nou gerust vertellen ut is toch verjaort.

Ik was bij men zus op bezuuk in de Korte Hoefstraot, men fiets stond vur de raom en unne pliessie naam die stiekum mee, omdat ie nie op slot stond. As ge dan wit, det in die tééd op un fiets weghaolen nog bekaant un jaor gevangenis stond. Ge begrept, er wieren nie veul fietsen gejat. Mar goed, de overburen hadden ut gezien, dus ik naor de pliesiepost on ut géétenperkske, en ik zaag ut al, daor stond men fiets, mar wel op slot.

Om ut kort te maoken, ik naor binnen en ut koste men toen vééf gulden, vur ik um mee kreeg.

Vééf gulden was in die tèèd veul geld en ik was hèèl kwaod op dieë wout.

Tegen de pliessiepost stonden nog meer fietsen, mar die waren van de pliessieagenten die binnen waren, mar mee één oog zaag ik, die stonden ok nie op slot. Die dochten óók 'Wie haolt er nou un pliessiefiets weg?'

Ikke dus.

Ik heb irst men fiets un endje verder neergezet, wel op slot natuurluk. Ben teruggegaon, heb stillekus un fiets gepakt van die pliessieagenten, ben er mee naor de haven gerejen aon de Gurkeseknaoldijk en bij dun boerenbond heb ik ze daor in ut knaol gegooid. Niemand haggut gezien, ut was al goed donker toen ut gebeurde. Ze zen naoderhaand nog wel bij men zuster komen informeren, mar die wies van niks nattuurluk.

Waor hadden we ut ok wir over? Pisbakken. Ut Wilhelminapark. Had ok un pliessiepost. Nog gin junks, ok gin vrouwen die ut deejen vur geld, mar wel unne pisbak. Ik vond ut de schónste van Tilburg. As ge ut park in liept lagen er toen nog die twee herten en dan iets verder onder de bomen, daar stond dieë pisbak, un bruurke van die on de Hasseltse kapel, ze zagen er alle twee ut zelfde uit.

Nou gebeurde ut, in ut park waren dikkels moeders mee kiendjes, vur te speulen of de indjes te voeieren, dan gebeurde ut, zo'n kiendje moes poepen. "Moeder… ik moet poepen!" Dan kwaam ut veur det er ok vrouwen de pisbak ingingen en die lieten hun kiendje dan daor poepen, ge moet tenslotte iets mee zo'n jong. Mar dan moessen er toch veul meessen pissen eer det dieë drol dur die gaotjes was weggespuuld.

Dun overweg aon de Gasthuisstraot, aon de kaant van de fraters, krek onder de voetgangersbrug, unne gemetselde pisbak, ze hadden er ok un dak op gemokt, aanders konnen de voetgangers die over de brug gingen erin kééken. Mar ut had ok zun naodelen, die pisbakken stonken van dur eigen al veul, want spuuling det kenden ze toen nog nie, mokte ze er nou un dak op, dan kwaamde mee de traonen in oe ogen naor buiten dur ut ammonejakluchtje in de pisbak.

Nou stond er aon dun overweg mar on éne kaant unne pisbak, dus hadde haost en ge stond aon de verkeerde kaant, dan moeste over de voetgangersbrug en trappen klimmen as ge haost had! Ut kon toch wel is tegenvallen.

Ok bij ut station, recht vur de fietsenstalling, stond unne pisbak, ok gemetseld en ok mee un dakske. De meens van de fietsenstalling was er nie blij mee; un tedje laoter is ie bij Franken Donders gaon werken, daor verkochten ze allerhande chemische dingen en die stonken soms ok nog harder as rotte vis. Toch heet ie ut tot zun pensioen volgehouwen.

Ok aon de Koeistraot bij dun overweg, stond unne pisbak, mar ik ben effen kwéét hoe die eruit zaag.

Nou moet ik terug naor dun Besterd; dun Besterd had ok unne pisbak, maar ik weet niemir hoe det er die uitzaag. Er was ok un pliesiepost.

Ok was er un pliessiepost op dun Heuvel, hoek van de Tuinstraot, en jawel, aachter tegen de pliessiepost aangebouwd unne pisbak, ge zó't host gaon denken pliessieposten en pisbakken is ene pot nat.

Dan hadde schuin tegenover hotel Riche, ik docht det Julianastraot hiette, ut badhuis en tegen ut badhuis gebouwd ok wir unne pisbak. Dus wildplassen was toen op en rond dun Heuvel nie nodig er stonden mar liefst drie pisbakken.

Haaikusse kerk en om dun hoek ut pliessieburo in de Zwijsenstraot, daartussen neffen ut ouw stadhuis, ok daor stond unne pisbak.

Misschien heb ik er in menne drift ene teveul of te weinig op genoemd, maar zeker is, er waren vollop pisbakken in Tilburg en kwaamde un bietje buitenaaf dan was er aaltij wel un gengske of un heg waor ge ut kwéét kont.

Mar zelf véén ik ut sunt. Det er nie ene van die pisbakken in al die boeken over Tilburg te zien is. Meesen van buiten de stad die denken det wij ut nog net as vruuger in un kruik doen, zodoende raoken we dieë naom van kruikenzeiker ok nie kwéét.

As we nou mar één portretje konden laoten zien mee unne Tilburgse pisbak, dan hadden wij as moderne Industriestad toch ut bewijs det er nie aattij in un kruik werd gepist.

Waor ik ok kwaod om ben. Ik weet nie precies wanneer ut begonnen is, mar al die pisbakken wieren afgebroken. Dun een of aandere linkmiegel hee gedocht daor is geld te verdienen vur de geminte. We slopen irst al de pisbakken, die hoeven dan ok niemir schongemaokt te worren. Mar de meessen bléven pissen en doen ze ut dan tegen un muurke of tegen de kerk, nou det noemen we dan wildplassen en net as unne hond die wild poept, mag de op hèèter-daod betrapte un boete betaolen van zistig gulden. Daor moes "Groenpies" ok mar is aktie tegen voeren.

NAAR BEGIN VAN DEZE TEKSTPAGINA