BRABANTS

Elie van Schilt
Vruuger heurde wij aanders

Vruuger heurden wij aanders. Wij heurden dingen die ge na niemir heurt, ut was nie ut gebonk en geklabbats wè nou soms dur de radio wordt gespult, wè wij heurde was de klank van ons lèèven.

Ge wiert wakker dur ut kraaien van dun haon van dun buurman, ut getok van de kiepen, hèèl uitgelaoten as ze un aai hadden gelee.

Beneëie in de kaomer heurde ons moeder bezig mee de kachel, de russel die omgekiepert wier en ut gepiep van de aslaoi.

In de Hasselstraot heurde ik de vruuge tram op zun stòòmfluit blaozen, un seintje vur hun die nog mee won om te affeseren.

En ok de fluiten van de stòòmlocomotieven van de spòòrwegen, die bliezen mee in ut concert

Iets verder bij ons vandaon bij Tiesje Kolen heurde ik de verrekes die gevoeierd wieren en knorden det un lieve lust was, ok de koeien in de waai aon de Ringbaon Noord die lieten mee hun geloei ok heuren desse wir wakker waren.

Ok de péérden as ze in de waai liepen, die hinnikte van plezier om desse efkes durre gang mochten gaon.

Wir verder weg konde de klokken heuren luien, die vertelden dan 'De mis van kwart vur aachten, die gao zo beginnen '

Alles was of ging op weg naor zun of heur werk, ut was dan druk op straot, gin getoeter van auto's, nèè, in diëe tèèd waren de meessen blij as ze un fiets hadden en geld om ut fietsplaotje te betaolen. Dus as ge op straot iets heurde dan was ut un fietsbel, ut geratel van un kèèr die over de kenderkupkes bolderde waor toen de miste straoten nog mee beleei waren en ok ut geklip klap van pèèrdehoeven.

Ok ut gepiep van unne kreugel waor unne textielarbeier de stukken stof die zun vrouw gestopt had als thuiswerk, wir trug brocht naor de fabriek.

Kwaam toevallig de kèèr vurbei die bij de boeren de melkbussen ophaolde, dan klonk ut gerammel van de bussen die op de kèèr tegen elkaar aon schommelde daor ok nog tussen deur.

Er was toen nog gin koeling, twee keer per dag moes die kèèr zunne ronde doen langs de boeren mee koeien om de melk op te haolen.

Ok de gèèt van Pietje Meeuwessen die op un waaike stond aon de Textielstraot liet dur zun gemekker heuren det er gemolken moes worren, ut schaop det er ok liep, docht dan ok mee te moeten doen, zò wier ut dan toch tweestemmig.

Inmiddels lieten overal in Tilburg de fabrieken hun stòòmfluiten blaozen, om aon te geven det er begonnen moes worren mee werken. Fabrieken zonder stòòmfluit die hadden mistal unnen zoemer.

Aachter ons bij Tiest Seulders waren de timmerlui ok begonnen, èèn vur èèn wieren de verschillende messines aongezet, vur te schaoven en te zaogen, ut wordje 'decibel 'was toen nog nie uitgevonden. (Wel 'lellebel')

As ge dur de Wittebollenstraot liept, daor draaide de wèèfgetouwen deur, want er was ploegendienst en van 's meregens hèèl vruug tot 's aovonds hèèl laot kon de buurt van ut geknal van de schietspoelen mee genieten.

Niemand praote toen over lawaai, in de fabrieke moesten tenslotte de botterhammen verdiend worren en ok over de stank wier nie gepraot.

Aaltij was er wel ergens in èèn van de 26 parochies wel iemand dóód of er trouwde iemand, ut was te heuren, want de klokken beierde òòt un uur aon un stuk, on ut gelui konde ok heuren wet er te doen was, un begroffenis of un bruiloft.

Om twaalf uur begonnen al die stòòmfluiten en die zoemers wir te fluiten en te zoemen as tèèken det de meessen konden gaon schafte , ut was mist van twaalf uur tot half twee, de miste meessen aten ok werrem eten tussen de middag.

Ok de koster dee zun best, want iedere middag om twaalf uur wier geluit vur ut Angelus, vur die ut nie weten wet Angelus is, dest middaggebed van de Katholieken.

Er is ok nog un schòòn liedje op gemokt "Het Angelus luid in de verte".

Mar we zen er nog nie, misschien leerde wij as schoolkender minder as wet nou geleerd wordt, mar bij ons op school wier nog wel gezongen, un héél gròòt gedilte van de liedjes die ik nog ken, heb ik daor geleerd.

Iedere parochie en ok iedere school had zun éigen koor, ieder jaor mee Sint Cecilia was ut competitie om te kééken welk koor ut biste was. Ut schonste was, de miste meessen konnen allèèn mar Tilburgs en Gregoriaans, de taol van de kerkliedjes.

Mar de meessen zongen ok thuis, ons moeder naoide vur aandere meessen en aachter dur messien zaat ze aaltij te zingen, ut waren mist liedjes wet ze nou smartlappen noemen, maar ik vond ut schòòn om er naor te luisteren.

Wij hadden gin walkmans, mar we hadden ze ok nie nòòdig, as jonge jongens liepen we de Heuvelstraot op en aaf op zuuk naor un medje, mar intussen zongen we uit volle borst.

Ut was veul Engels zò-as 'Teeke de weei, teeke de weei' of 'Monnie is de roet of aol ievel' ok nog 'Ut is de long weei of tipperèèrie'.

As ut nie goed is: j schreeven ut op zò-as we ut zongen.

Gin gebleer wet nou dur de straot galmt as er unnen auto vurbij komt, ut lekt soms of z'um aon ut opblaozen zen. As vruuger unne auto zon geweld ha gemokt, dan waren ze er subiet mee naor de garage gereeien, of ze hadden um laoten staon, bang det er aanders nog meer kapot zò gaon.

Er waren toen ok nog straotzangers en straotmuzikaanten, nèè, nie allèèn in de Heuvelstraot, ok in de gewoon strotjes. Die zongen ok mist smartlappen zò as 'n de muur van ut ouwe kerkhof' en 'Aachter in ut stille kloster'.

Toen waren er ok nog draaiurgels die deur de straot kwamen, dus gullie ziet, vruuger was ut hèèl aanders 'de straot lèèfde'.

Iedere straotventer, de gruunteboer, de visboer, de man mee kersen of aarbeiën, mee kneukels en krabben, ieder had zun èègen versje det ie dur de straot brulde.

Wesser nou nog van over van al ut geluid, alléén ut geblaf van honden en ok ut gejank omdet ze hil dun dag alléén in huis zen, baos en baozinnetje moeten gaon werken.

Inderdaod ut was aanders, mar ik vond ut vruuger beter.