Gerard de Croon Devotieprentjes in woord en beeld Elke week op zondag een nieuwe aflevering |
|
 |
|
|
|
Maria - een huwelijksceremonie* Bij het bekijken van dit prentje kon ik aanvankelijk geen aanknopingspunt vinden. Ik kan me ook niet herinneren hoe het in mijn bezit is gekomen. Ik zie een soort Italiaanse kerk met een groep mensen ervoor. Wie zijn het? Waarom staan ze daar?
Ik kwam tot de conclusie dat het tafereel het huwelijk ( of als je wilt: de verloving) moet voorstellen van Maria en Jozef. Deze gebeurtenis wordt zelfs herdacht met een kerkelijke feestdag en wel op 23 januari.
In de bijbel vind je er echter niets over. Zowel over Maria als over Jozef is de informatie schaars. Hun relatie zou in de huidige tijd zeker royaal aan bod gekomen zijn in de roddelbladen, maar we kunnen helaas niet over dergelijke – zij het onbetrouwbare - bronnen uit die tijd beschikken.
Schaarse - min of meer serieuze - bronnen zijn het proto-evangelie van Jacobus ( ca 150 na Chr.) en het Evangelie van Matteüs, in het Nieuwe Testament. In het laatstgenoemde boek staat in hoofdstuk 1 het volgende wonderlijke relaas: " 18 De afkomst van Jezus Christus was als volgt. Toen zijn moeder Maria al was uitgehuwelijkt aan Jozef maar nog niet bij hem woonde, bleek ze zwanger te zijn door de heilige Geest. 19 Haar man Jozef, die een rechtschapen mens was, wilde haar niet in opspraak brengen en dacht erover haar in het geheim te verstoten. 20 Toen hij dit overwoog, verscheen hem in een droom een engel van de Heer. De engel zei: 'Jozef, zoon van David, wees niet bang je vrouw Maria bij je te nemen, want het kind dat ze draagt is verwekt door de heilige Geest. 21Ze zal een zoon baren. Geef hem de naam Jezus, want hij zal zijn volk bevrijden van hun zonden.' 22 Dit alles is gebeurd opdat in vervulling zou gaan wat bij monde van de profeet door de Heer is gezegd: 23 'De maagd zal zwanger zijn en een zoon baren, en men zal hem de naam Immanuël geven,' wat in onze taal betekent 'God met ons'. 24 Jozef werd wakker en deed wat de engel van de Heer hem had opgedragen: hij nam haar bij zich als zijn vrouw, 25 maar hij had geen gemeenschap met haar voordat ze haar zoon gebaard had? En hij gaf hem de naam Jezus. "( Nieuwe bijbelvertaling, 2e druk, 2005)
In het centrum van de afbeelding staat de hogepriester tussen de jonge geliefden in. Het was een wijze man, want hij heeft een witte volle baard. De Hogepriester is in het jodendom de leider van de priesters die de tempeldienst verrichten. Hij is afkomstig uit de stam Levi en speciaal uit het huis van Aäron, de broer van Mozes. Zijn kleding is door Jahweh nauwkeurig voorgeschreven. Lees het maar na in Exodus 28. Op ons prentje is daar redelijk de hand aan gehouden. Voor de tuniek moest b.v. gouddraad gebruikt worden en blauwpurperen en roodpurperen en karmozijnrode wol. De hoofdtooi moest een tulband zijn al is die volgens mij in dit geval echter van metaal.
Op sommige middeleeuwse afbeeldingen is deze scène helemaal naar Europa verplaatst en zie je een hogepriester met een bisschopsmijter. Op dit prentje heeft de artist hoogstwaarschijnlijk geprobeerd een Palestijns decor af te beelden, maar voor de toeschouwer doet het geheel toch Italiaans aan.
Jozef schuift Maria een ring aan de vinger. Volgens enkele bronnen is Maria ( Mirjam) bij haar huwelijk 14 jaar. De vriendinnen van Maria – allen maagden – staan achter haar. En wie staan achter Jozef ? Nee, niet zijn vrienden, maar zijn rivalen. Ze hebben allen net als Jozef een wandelstaf in hun hand, maar die van Jozef was de mooiste. Volgens een legende gaf de hogepriester alle mannen die dongen naar de hand van Maria de opdracht hun wandelstaf in een bak nat zand te laten vallen. Alleen aan de staf van Jozef begonnen leliën te bloeien.Hij was het die door Maria werd gekozen. De figuur rechts op de voorgrond breekt zijn staf van woede. Hij is behoorlijk kwaad op zijn rivaal, die succesvolle timmerman uit Nazareth.
Wat voor gebouw zien we? Ik denk dat de kunstenaar een Joodse tempel wilde weergeven, maar mij deed het gebouw meer denken aan een Italiaanse koepelkerk. Dat laatste kan best het geval te zijn. De voorstelling is namelijk gebaseerd op de standaardweergave van de verloving van Maria en Jozef in de Umbrische schilderkunst uit de Renaissance. Met name de stad Perugia – tussen Florence en Rome gelegen – was daar het centrum van. Daar komt bij dat de kathedraal van Perugia in het trotse bezit is van de ring die Jozef hier aan Maria geeft. Dat wordt in ieder geval beweerd. De afbeelding is waarschijnlijk 20e- eeuws, maar er is geen herkenbare signatuur of datum te vinden. Er staat onderaan te lezen Imprimé en Italie. Printed in Italy, maar dat was ook zonder die vermelding wel duidelijk geweest. Verder kan ik nog ontcijferen AR – Dep Z/35. Wat dat betekent heb ik niet kunnen achterhalen. De afmetingen van het origineel zijn 5,5 x 10 cm.
* Veel bijzonderheden in deze bijdrage heb ik gevonden in het Iconografisch Handboek van James Hall. |
