CuBra
Inhoud Devotie- prenten
Inhoud De Croon
Home
Speciale bijdragen
Rijk rooms leven

CuBra rubriek van Gerard de Croon

U kunt reageren

Klik hier om een e-mail te verzenden 

Gerard de Croon

Devotieprentjes in woord en beeld - 52

Elke week een aflevering

De heilige Geest komt - met een kartelrand

 

Een mooi voorbeeld van een prentje uit het begin van de vorige eeuw. De rand is gekarteld en de afbeelding is gekaderd in een sierrand waarin een bloeiende bloem een belangrijke plaats heeft gekregen. De Latijnse tekst betekent "Kom Schepper Geest.".

 

Centraal op de afbeelding zien we Maria, de moeder van Jezus. Haar zoon is tien dagen geleden opgestegen ten hemel en heeft bij die gelegenheid beloofd dat hij de H. Geest zou sturen.

 

De gebeurtenis waarbij die belofte waargemaakt wordt staat bekend als de Nederdaling van de Heilige Geest of de Uitstorting van de Heilige Geest en die is op dit prentje afgebeeld.

 

Uit Hall’s Iconografisch Handboek ( Leiden 2003, p. 345) citeer ik :

 

Uitstorting van de Heilige Geest (Pinksteren) (Hand. 2:1-4). Nadat zij getuigen waren geweest van Christus' hemelvaart keerden de apostelen terug naar Jeruzalem. Tien dagen later waren zij op de dag van het joodse pinksterfeest bijeen in een huis, 'En eensklaps kwam er uit de hemel een geluid als van een geweldige windvlaag en vulde het gehele huis, waar zij gezeten waren; en er vertoonden zich aan hen tongen als van vuur, die zich verdeelden, en het zette zich op ieder van hen; en zij werden allen vervuld met de heilige Geest en begonnen met andere tongen te spreken, zoals de Geest het hun gaf uit te spreken.'

 

En verder, nog steeds uit Halls boek:

 

Het thema is verrassend schaars in de christelijke kunst na de middeleeuwen, wanneer men in aanmerking neemt dat het om een belangrijk moment gaat in de geschiedenis van het christendom, namelijk de geboorte van de Kerk zelf. Het gezelschap bestaat uit de twaalf apostelen (de plaats van Judas Iskariot is na loting ingenomen door Mattias), Maria en soms Maria Magdalena en de andere heilige vrouwen. De bijbelpassage maakt geen melding van de aanwezigheid van Maria of van andere vrouwen, maar hun aanwezigheid werd gewoonlijk afgeleid uit Hand. 1:14 — 'Deze allen bleven eendrachtig volharden in het gebed, met enige vrouwen en Maria, de moeder van Jezus, en met zijn broeders.' De rol van Maria is hier in ieder geval symbolisch: zij personifieert de Kerk zelf en is wellicht ook de geestelijke moeder van de apostelen. Zij vormt gewoonlijk het middelpunt van het schilderij, met name in de Byzantijnse kunst en in de vroeg-christelijke kunst van het Oosten. De apostelen zijn om haar heen geschaard. Zij zitten, of springen angstig en verwonderd op. Boven hen zweeft de duif van de Heilige Geest. Deze werpt een lichtstraal op elk van de apostelen. Op ieders voorhoofd brandt een vurige tong. "

 

De vurige tongen die hier genoemd worden kan ik niet echt goed onderscheiden op de afbeelding, maar voor de rest vinden we veel terug van wat beschreven wordt. De plaatsvervanger van Judas Iskariot , Matthias, is waarschijnlijk nog niet komen opdagen, want ik kom maar aan elf apostelen, waarbij ik moet aantekenen dat nummer 11 maar nauwelijks zichtbaar is. Eén apostel heeft een kruk gekregen om op te zitten en waarschijnlijk heeft Maria een stoel veroverd. Andere vrouwen dan Maria zijn niet afgebeeld, maar dat wil niet zeggen dat ze niet in de buurt waren.

 

De apostelen moesten waarschijnlijk - net als Jan, Pier-Joris en Corneel – mannen met baarden zijn.

 

Conclusie: Er is meer te zien op dit prentje dan je op het eerste oog aanneemt.