Gerard de Croon

Devotieprentjes in woord en beeld - 61

Elke week een aflevering

Dit prentje is nauwelijks een prentje te noemen. Het komt uit Mechelen en werd gepubliceerd in 1910. Er zijn alleen maar enkele rozen en lelies op afgebeeld en een halfcirkelvormige band met daarin 12 sterren. Ook de hoofdletter M is in het centrum van de achtergrond prominent in beeld. Hij staat ongetwijfeld voor Maria. Voor de rest is er alleen tekst op te vinden. En die spreekt voor zichzelf. Dat er sprake is van Het Goud Weesgegroet in plaats van Gouden lijkt me een eigenaardigheid die voortkomt uit de Vlaamse oorsprong van het prentje.

Toch krijgt het prentje hier een plaatsje en wel om een persoonlijke reden. De moeder van mijn moeder heette namelijk Gertrudis en dat schept hoe dan ook een band. In de wandeling heette zij Trui. Ze was mijn opoe ( oma’s kenden we toen nog niet) en ze leefde van 1882 tot 1958. Als om haar naam te materialiseren breide ze voor ons – haar kleinkinderen – nogal eens een trui. Daarvoor gebruikte ze restjes wol en wol van uitgetrokken andere truien wat meestal tot effect had dat haar werkstukken verschillende kleuren vertoonden die in flinke horizontale banen verwerkt waren. We waren er geen liefhebbers van maar we droegen ze wel, vooral ook omdat kinderen destijds op dit punt geen keuzevrijheid hadden. Opoe werd de peetmoeder van een jongere broer van mij en die kreeg daardoor ook Gertrudis als eerste doopnaam. Dat leverde hem nog wel eens post op die geadresseerd was aan Mejuffrouw en nog later aan Mevrouw Gertrudis …. Voor zijn familie heet hij gewoon Ruud.

Daarmee is geen kwaad gezegd over de betreffende heilige, Gertrudis van Nijvel. Zij was de dochter van Pepijn van Landen, hofmeier van de koningin van Austrasië, in het noordoosten van het Merovingische Rijk. De hoofdstad daarvan was Metz. Gertrudis komt uit een bijzondere familie want haar moeder ( Ida), haar zus ( Begga) en haar broer ( Allowin van Haspengouw) zijn alle drie heiligverklaard. Inderdaad, dat mag wel in het Guinness’ Book of Records.

In Nijvel was een klooster dat door moeder Ida in 640 gesticht was, nadat haar man gestorven was. Zij was er abdis. De jonge Gertrudis ( of Geertrui) was godvruchtig opgevoed. Ze ging niet in op avances van jonge edelen maar koos voor het kloosterleven. Ze trad in bij haar moeder. Ze leidde een leven van versterving, studie en gebed. Ze stichtte vele kerken, gaf veel aan de armen en verwierf het respect van haar medezusters. Op jonge leeftijd werd ze abdis. Volgens de overlevering daalde eens een vlam uit de hoogte van de kerk waar ze zat te bidden en die verlichtte het hele gebouw. Ze raakte zo verzwakt door het strenge vasten dat ze al op de leeftijd van 30 jaar het ambt van abdis overdroeg aan haar nicht Wilfetrudis.

Een mooi staaltje van voorspellende gaven leverde haar geestelijke leidsman. Die zei namelijk op de dag voor Gertrudis stierf dat ze de volgende dag door engelen voor Gods troon geleid zou worden. Ze was nog maar 33 toen ze stierf.

Tja, wat moet je met al deze informatie? Je kunt als kind van deze tijd Gertrudis nauwelijks als rolmodel kiezen. Het soort leven dat zij leidde lijkt namelijk veel op het moeilijke leven van iemand met een ernstige (eet-)stoornis die recht heeft op deskundige hulp en begeleiding. Zo’n leven ga je niet nastreven, dunkt me, ook al kun je de daarvoor nodige inzet en moed desnoods nog wel bewonderen.

In Noord-Brabant is Gertrudis een populaire heilige geworden. Er is zelfs een gemeente naar haar genoemd: Geertruidenberg. Vanaf de 14^e eeuw tot de overname van de kerk door de protestanten in de 17^e eeuw was de Gertrudiskerk daar een echte bedevaartsplaats.

Ook in Maarheeze, Bergen-op-Zoom, Borgvliet en Prinsenbeek is of was er sprake van een uitgebreide verering van de heilige. Feestdag van Gertrudis is 17 maart.