Een Engel bij de karmelieten

Vanwege de reactie van een lezeres op de aflevering over het scapulier van de Karmel ( afl. 57) bladerde ik nog eens door mijn stapeltje prentjes en ik trof er een prentje aan waar het wapen van de Karmelieten op te zien was. Het is een herinneringsprentje van pater Cornelius Engel, dat in meerdere opzichten interessant is.

De afkorting O.Carm achter de naam van de jubilaris betekent: Ordo Carmelitarum. Dat houdt in dat hij lid is/was van de Orde der Karmelieten. Voor de fijnproevers: het gaat hier over de tak van de Geschoeide Karmelieten. Sinds 1593 zijn er namelijk ook Karmelieten die ongeschoeid door het leven gaan. Deze Karmelieten plaatsen de afkorting O.C.D. , Ordo Carmelitarum Discalceatorum, achter hun naam.

Het prentje is gedateerd 1 oktober 1954. Op die dag vierde de pater zijn zilveren professiefeest in Oldenzaal.

Over de jubilaris heb ik niet veel informatie kunnen vinden. Hij was in ieder geval een ( lange?) tijd leraar op het Carmel College in Oldenzaal. Waarschijnlijk doceerde hij daar geschiedenis, want hij blijkt publicaties over de regionale geschiedenis op zijn naam te hebben. Vooral over Borculo en Groenlo heeft hij nogal wat gepubliceerd. Hij was ook orde- en tijdgenoot van Titus Brandsma over wie de volgende aflevering meer.

Het herinneringsprentje dat pater Engel liet drukken ter gelegenheid van zijn feest is in verscheidene opzichten interessant voor deze rubriek.

Het is gedrukt (en/of uitgegeven) door Kunst Adelt in Maastricht. Dat staat garant voor een kunstzinnige afbeelding die ook druktechnisch zeer verzorgd is.

Op de voorkant van het prentje staat de afbeelding van een detail uit een schildering van Fra Angelico. De feesteling heeft misschien een afbeelding gekozen van deze beroemde schilder om te verwijzen naar zijn eigen naam. Fra Angelico betekent immers Engelachtige broeder.

Het onderschrift luidt: Quomodo fiet istud ?..... ( Hoe is dit mogelijk ? …)

Zo begon Maria haar reactie toen ze van de aartsengel Gabriël de boodschap ontving, dat ze moeder zou worden van de zoon van God. (Lucas 1, 34.)

Door de vraag van Maria op dit prentje over te nemen drukt pater Engel zijn blijde verwondering uit, denk ik, over zijn geslaagde kloosterleven.

Dat komt ook overeen met de tekst op de achterkant van het prentje waar de profeet Jeremias aan het woord gelaten wordt met een – voor diens doen ongewone - optimistische uitspraak, die door de feesteling heel persoonlijk geïnterpreteerd zal zijn: voor hem, pater Engel, staat het land van de Carmel waarschijnlijk gelijk aan de congregatie van de Karmelieten waar hij toen al 25 jaar lid van mocht zijn.

Dan nog meer aandacht voor de achterkant. Daar zien we – behalve de al genoemde tekst van Jeremias – ook het wapen van de karmelieten, versierd met een kroon, een hand die een banderolle omhoog houdt, een sierrand met veel krullen en – eronder hangend - twee kleine rechthoekige plaatjes met voor mij onbegrijpelijke afbeeldingen erop. ( Afb. 3)

De tekst op de banderolle luidt : Zelo zelatus sum pro domino deo exercituum.

Dit is een tekst van de profeet Elia uit 1 Kon. 19 . In de Nieuwe Bijbelvertaling wordt dat op zijn Nederlands : Ik heb me met volle overgave ingezet voor de HEER, de God (van de hemelse machten….) Het ligt voor de hand dat pater Engel zich heeft kunnen vinden in deze tekst en hem toepasselijk vond voor zijn eigen inzet.

Over de rol van Elia in het leven van Karmelieten heb ik al iets geschreven in aflevering 57 d.d. 27 september 2007. Geïnteresseerde lezers kunnen daar terecht voor meer bijzonderheden.

Samenvattend: het hier besproken herinneringsprentje blijkt een onvermoede hoeveelheid aanknopingspunten te hebben voor een beschouwing.

Hopelijk is het pater Engel in zijn verdere loopbaan als Karmeliet even goed gegaan als in zijn eerste 25 jaar.

Bronnen o.a De Nieuwe Bijbelvertaling, de websites http://www.carmeldcj.nl/, http://www.heerlijkheidborculo.nl/, http://www.karmel.nl/.