Het wordt tijd, vind ik, om in deze reeks eens aandacht te besteden aan enkele Jezuïeten.

In het – kleine- stapeltje prentjes waar ik mijn onderwerpen uit put, heb ik prentjes aangetroffen van drie leden van deze orde: twee Nederlanders en een Spaanse Bask. Die laatste was ook nog eens de oprichter van de orde. Ze krijgen elk een afzonderlijke behandeling , maar we beginnen met de Amsterdammer Jan Roothaan.

Jan Philip Roothaan ( afb. 1) werd geboren in de Laurierstraat in Amsterdam. Hij was de jongste van de drie kinderen in het gezin van Matthias Roothaan en Maria ter Horst. De vader was chirurg.

Opa Roothaan was van oorsprong protestant , maar hij werd katholiek toen hij vanuit Frankfurt am Main naar Amsterdam verhuisd was.

De jonge Jan was misdienaar in de Krijtberg , de kerk in Amsterdam die ook nu nog bekend is. Hij bleek een schrandere knaap : op zijn 16^e had hij al met succes de gymnasiumopleiding gevolgd, waarna hij nog een tijd persoonlijke lessen kreeg van Jacob van Lennep.

Op zijn 19^e trad hij in bij de Jezuïeten. Zijn noviciaat voltooide hij in Daugavpils in Letland. In 1812 werd hij tot priester gewijd en meteen daarna werd hij benoemd tot professor voor retorica aan het college in Pusza. Waar dat ligt, heb ik niet kunnen ontdekken.

Vervolgens mocht hij doceren aan een college in Orscha, Wit-Rusland. Daar verbleef hij vier jaar. Zijn verblijf daar kwam onvrijwillig ten einde, omdat in het jaar 1820 alle Jezuïeten Rusland moesten verlaten. Roothaan kwam in Brig (Zwitserland) terecht waar hij drie jaar actief was als docent. Roothaans superieuren waren kennelijk zeer te spreken over zijn capaciteiten, want in 1823 werd hij leider van het college in Rome. Zes jaar later werd hij gekozen tot de 21^e generaal-overste van de orde der Jezuïeten. Zijn belangrijkste taak was het stabiliseren van zijn orde. Die had veel tegenstand ondervonden van de politieke overheden in diverse landen, maar ook van de kerkelijke overheid. De orde was door de paus zelfs enige tijd buiten werking gesteld. In 1814 had Pius VII de orde weer genadiglijk goedgekeurd. Roothaan wordt daarom vaak de tweede stichter van de orde genoemd.

In 1848 bereikte de revolutie de stad Rome. Roothaan moest de stad ontvluchten, evenals de paus, en maakte daarna van de gelegenheid gebruik om door Europa te reizen. In 1849 deed hij ook zijn geboorteland aan. In 1850 kon hij naar het moederhuis in Rome terugkeren, maar hij werd ernstig ziek en overleed in hetzelfde jaar op 67-jarige leeftijd. Hij werd begraven in een speciale grafkelder voor jezuïetengeneraals in de Gesùkerk. In 1953 werden zijn stoffelijke resten herbegraven in een zijkapel van de kerk.

Roothaan was een man met grote begaafdheden. Zo sprak hij vloeiend Pools, Frans en Hebreeuws en schreef hij een nieuwe editie van Sint Ignatius’ Oefeningen. Onder zijn leiding groeit het aantal jezuïeten tot 5000, ondanks de vervolgingen van de orde in o.a. Spanje, Portugal, Zwitserland en Rusland. Verder stond hij bekend om zijn ootmoed en bescheidenheid. Hij doorstond pesterijen en beledigingen vanaf zijn vroege jeugd, zodat hij uitgroeide tot een sterke persoonlijkheid.

Een aardig weetje is nog dat hij ook Giovanni d’Amsterdam werd genoemd.

Omdat er sprake was van een bepaalde devotie ten opzichte van Roothaan begonnen zijn medebroeders in 1927 het proces om hem zaligverklaard te krijgen, maar de daartoe vereiste wonderen deden zich tot heden niet voor.

Toch is de herinnering aan deze bekende Nederlandse Jezuïet op enkele plaatsen nog duidelijk te bespeuren. Zo dragen een clubhuis in Amsterdam, een scoutinggroep in Doetinchem en een school in Creil zijn naam. In 1957 is er zelfs een Roothaanmuseum geopend in het achterhuis van de pastorie van de Krijtberg.

Bronnen: http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Roothaan en http://digiboek.50megs.com/nlsinten/sint_j.htm